In een omvangrijk rapport waarin de toestand van de natuurlijke wereld wordt beoordeeld, wordt vastgesteld dat de mens een “ongekend” en verwoestend effect heeft op de mondiale biodiversiteit, waarbij ongeveer 1 miljoen dier- en plantensoorten nu met uitsterven worden bedreigd.
Een samenvatting van de bevindingen van het rapport werd maandag vrijgegeven door het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services, dat in 2012 werd opgericht door het Milieuprogramma van de Verenigde Naties en bestaat uit vertegenwoordigers van 132 landen.
Robert Watson, de voorzitter van het panel en een professor in de milieuwetenschappen aan de Universiteit van East Anglia in het Verenigd Koninkrijk, zegt dat het bewijs dat in de afgelopen vijf decennia is verzameld uit ongeveer 15.000 wetenschappelijke en overheidsstudies “een onheilspellend beeld” schetst.
“De gezondheid van ecosystemen waarvan wij en alle andere soorten afhankelijk zijn, verslechtert sneller dan ooit,” zei hij in een verklaring. “We zijn de fundamenten van onze economieën, bestaansmiddelen, voedselzekerheid, gezondheid en levenskwaliteit wereldwijd aan het uithollen.”
In het rapport, waarin geen afzonderlijke soorten worden genoemd, wordt vastgesteld dat 25 procent van de zoogdieren, meer dan 40 procent van de amfibiesoorten, bijna 33 procent van de haaien en 25 procent van de plantengroepen met uitsterven wordt bedreigd. Op basis van deze verhoudingen schatten de onderzoekers dat ongeveer 1 miljoen dier- en plantensoorten kunnen uitsterven, vele “binnen tientallen jaren.”
Sinds de 16e eeuw heeft de mens ten minste 680 gewervelde diersoorten tot uitsterven gedreven, waaronder de Pinta-eilandschildpad. Het laatst bekende dier van deze ondersoort, een reuzenschildpad met de bijnaam Lonesome George, stierf in 2012 in het Galapagos National Park in Ecuador. Een ondersoort van de Javaanse neushoorn is in 2011 uitgestorven, en de westelijke zwarte neushoorn en de noordelijke witte neushoorn zijn in het wild uitgestorven, volgens het Wereld Natuur Fonds.
“Het essentiële, onderling verbonden web van leven op aarde wordt steeds kleiner en steeds rafeliger,” zei Josef Settele, de medevoorzitter van het rapport, in een verklaring.
Snelle achteruitgang
Extincties zijn voorgekomen gedurende de geschiedenis van de planeet, maar het rapport vond dat menselijke acties nu meer soorten bedreigen dan ooit tevoren, met het wereldwijde tempo van het uitsterven van soorten in de afgelopen 50 jaar al “ten minste tientallen tot honderden keren hoger dan het gemiddeld over de afgelopen 10 miljoen jaar.”
Dit versnellende tempo zou reden tot alarm moeten zijn, volgens David Wagner, een professor in de ecologie en evolutionaire biologie aan de Universiteit van Connecticut, die niet betrokken was bij het rapport.
“Het gebeurt sneller dan organismen evolutionair kunnen reageren,” zei Wagner. “Dat betekent dat de generatie van nieuwe soorten geen gelijke tred kan houden met het verlies van soorten.”
Dit zou ernstige gevolgen kunnen hebben voor de stabiliteit van ecosystemen over de hele wereld, die op hun beurt rechtstreeks van invloed kunnen zijn op de menselijke gezondheid, zeggen deskundigen. De interacties tussen dieren, planten, mensen en het milieu vormen een complex web. Verstoringen van een deel van deze biologische architectuur kunnen aanzienlijke, cascade-effecten hebben.
Mensen hebben bijvoorbeeld voedsel nodig om te overleven. Meer dan driekwart van de voedselgewassen in de wereld is, althans gedeeltelijk, afhankelijk van de activiteiten van bijen, wespen, vlinders en andere bestuivers, aldus de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties. Het nieuwe rapport van de V.N. stelde vast dat 10 procent van de insectensoorten wordt bedreigd.
“Wanneer je een soort verliest, denk er dan aan als een weefsel, en je neemt en plukt aan een van de touwtjes,” zei Brett Scheffers, een conservatie-ecoloog aan de Universiteit van Florida in Gainesville, die niet betrokken was bij het rapport. “Na verloop van tijd wordt het weefsel losser en minder stabiel. Dit zijn het soort veranderingen die we waarnemen waarbij hele ecosystemen instorten.”
Jessica Ware, een evolutiebioloog aan de Rutgers University in Newark, New Jersey, zei dat de situatie voor insecten nog nijpender zou kunnen zijn dan uit recent onderzoek blijkt, omdat wetenschappers geen goed inzicht hebben in het aantal insectensoorten.
“Er zijn meer insecten dan iets anders op aarde, en ze zijn de meest diverse groep organismen, maar er wordt geschat dat meer dan 10 miljoen soorten nog niet eens zijn beschreven,” zei ze. “Als je niet weet hoeveel soorten je hebt, is het moeilijk om te weten hoeveel je er verliest.”
Een probleem met vele oorzaken
De primaire bedreigingen voor de biodiversiteit die in het rapport worden geïdentificeerd, omvatten veranderingen in het landgebruik – zoals de uitbreiding van stedelijke gebieden en het besteden van meer land aan landbouw of veeteelt – evenals vervuiling, stroperij, overbevissing en klimaatverandering.
In veel gevallen werken deze veranderingen samen om habitats van dieren en insecten te vernietigen of soorten te dwingen naar andere regio’s te migreren, waar ze wellicht niet goed kunnen overleven.
“Er is niet één antwoord voor de oorzaak,” zei Wagner. “Het is de dood door duizend stukjes.”
Het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services kwam vorige week bijeen in Parijs om de laatste hand te leggen aan de details van de beoordeling – de eerste die door de groep werd vrijgegeven sinds 2005.
Het rapport, dat is ontworpen om beleidsmakers te begeleiden bij beslissingen over behoud en duurzaamheid, stelt dat “dringende en gecoördineerde inspanningen die transformatieve verandering bevorderen” nodig zijn om de alarmerende achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen of om te keren.
Hoofdonder de voorgestelde oplossingen is het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, wat de belangrijkste drijvende kracht is achter de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Uit een rapport dat in december 2018 werd gepubliceerd door het Global Carbon Project, een internationaal consortium van onderzoekers dat emissietrends bestudeert, bleek dat na een korte periode van stabiliteit van 2014 tot 2016, de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen in 2018 met meer dan 2 procent steeg.
Watson, de voorzitter van het panel, zei dat hoewel klimaatveranderingskwesties de neiging hebben meer aandacht te krijgen, het ook noodzakelijk is dat regeringen zich richten op het behoud van biodiversiteit.
“Verlies van biodiversiteit is net zo belangrijk als klimaatverandering voor de toekomst van de mensheid,” vertelde hij verslaggevers zondag in een nieuwsbriefing. “De twee zijn sterk aan elkaar gekoppeld. Je kunt de klimaatverandering niet aanpakken zonder de biodiversiteit aan te pakken.”
In de beoordeling wordt gewezen op de noodzaak om duurzame landbouw-, bosbouw- en landgebruikpraktijken in te voeren. En het panel pleitte voor het uitbreiden van beschermde gebieden om soorten te beschermen en ecosystemen de kans te geven zich te herstellen.
Ondanks de sombere prognose, zei John Wiens, een hoogleraar ecologie en evolutionaire biologie aan de Universiteit van Arizona, dat de meeste wetenschappers het erover eens zijn dat de planeet het punt van geen terugkeer nog niet voorbij is.
“Het is niet te laat – er is een venster van 10 of 20 jaar waarin we nog steeds iets kunnen doen,” zei Wiens. “Uiteindelijk is alleen wilskracht nodig. Als we besluiten dat we het willen oplossen, kunnen we het oplossen.”
SIGN UP FOR THE MACH NEWSLETTER AND FOLLOW NBC NEWS MACH ON TWITTER, FACEBOOK, AND INSTAGRAM.