Alai

De dinosaurus van vandaag wordt vaak geroemd als een van de intelligentste dinosauriërs die ooit heeft geleefd. Maar hoe slim was hij eigenlijk? En kunnen we dat eigenlijk wel zeker weten? Deze en andere vragen zullen aan bod komen wanneer we de intrigerende wereld van de Troodon verkennen.

1. Het werd oorspronkelijk verward met een hagedis.

Een eenzame, gekartelde tand werd ontdekt in Montana in de jaren 1850 en kreeg de naam “Troodon formosus” (“mooie wondtand”) door paleontoloog Joseph Leidy, die prompt afleidde dat het afkomstig was van een of andere buikschuivende prehistorische hagedis. Dat Troodon echt een actieve, tweevoetige en insectenogige dinosaurus was, zou pas bijna een halve eeuw later duidelijk worden door meer volledige ontdekkingen.

2. Troodon kan nachtdieren zijn geweest.

Over die kijkers gesproken, Troodon’s naar voren gerichte oogballen hebben veel speculaties over zijn nachtelijke gewoonten geïnspireerd … en een heel leuk muzikaal nummer van PBS ‘Dinosaur Train, die je hierboven kunt zien.

3. Een Troodon-achtig wezen stierf waarschijnlijk in zijn slaap.

Met zijn poten netjes opgevouwen en zijn neus onder een vleugelachtige arm, een verbazingwekkend Mei lang (“gezond slapende draak”) exemplaar ziet er voor de hele wereld uit als een of ander snoozend 21e eeuws wild gevogelte. Tussen haakjes, deze Chinese troodontide ter grootte van een eend heeft ook de onderscheiding van het hebben van een van ’s werelds kortste dinosaurus namen (voor degenen die nieuwsgierig zijn, Micropachycephalosaurus is momenteel de langste).

4. Troodon-eieren kunnen veel onthullen over het ouderschap van dinosauriërs (en over vrouwelijke delen).

Eieren die aan Troodon worden toegeschreven, zijn in grote clusters gevonden en werden waarschijnlijk kort na het leggen begraven. Interessant is dat ze binnen deze groepen zijn verdeeld in paren, wat suggereert dat vrouwtjes hun legsels twee aan twee legden.

En laten we vader niet vergeten! Een studie uit 2008 vergeleek de legselvolumes van de Troodon met de volwassen lichaamsgrootte van de dino en leerde dat deze verhouding gunstig afsteekt bij moderne vogelsoorten waar de mannetjes uitgebreide vaderlijke zorg verlenen. Maar dat is een speculatieve gedachte.

5. Alaskan Troodon were noticeably Bigger.

Specimens uit de 49e staat zijn vaak bijna twee keer zo groot als die verder naar het zuiden zijn opgegraven. Waarom dit verschil? Nou, de natuur heeft altijd al een hekel gehad aan vacuüms.

Net als vandaag de dag was het noorden van Alaska maandenlang onderhevig aan extreem weinig licht tijdens het bewind van Troodon in het late Krijt (ruwweg 77-66 miljoen jaar geleden). Tegen zo’n sombere achtergrond zouden de vergrote oogballen van het dier goed van pas zijn gekomen. Maar deze verpletterende duisternis was waarschijnlijk niet geschikt voor veel grote roofzuchtige dino’s (b.v. Tyrannosaurussen), waarvan maar weinig fossielen uit Alaska bekend zijn. Daarom evolueerden lokale Troodon-populaties misschien naar grotere lichamen om de vrijwel vacante niche van top carnivoren te vullen.

6. Was Troodon een omnivoor? Heel goed mogelijk.

Zoals planteneters als de koepelvormige Stegoceras (niet te verwarren met Stegosaurus) en zijn verwanten, vertoonde de dino vaag bladvormige tanden. Deze impliceren (althans voor velen) dat, ondanks zijn akelig uitziende klauwen, vegetatie een rol speelde in Troodon’s dieet.

7. Helaas, zijn naam zou in problemen kunnen zijn.

Zoals we hebben vermeld, werd de naam Troodon formosus bedacht ter ere van een enkele tand. Sindsdien hebben verschillende gelijksoortige exemplaren deze naam gekregen, maar zijn deze werkelijk allemaal van dezelfde soort afkomstig? Sommige deskundigen denken van niet. Zij menen dat materiaal van verschillende dinosaurussen ten onrechte op één hoop is gegooid onder de naam T. formosus. Als dat waar is, heeft de naam Troodon zijn wetenschappelijk nut feitelijk overleefd.

8. Troodon had een enorm brein (naar dino maatstaven).

Troodon’s brein-lichaamsverhouding is vergelijkbaar met die van de hedendaagse emoes en struisvogels. Interessant zijn ook de afmetingen van zijn hersenkast, die tot de conclusie leiden dat het schepsel een benijdenswaardig evenwichtsgevoel had, maar nogal slecht was in ruiken.

9. Merk echter op dat we niet nauwkeurig kunnen bepalen hoe slim het werkelijk was.

De intelligentie van dieren is frustrerend moeilijk te meten, een probleem dat nog wordt vergroot als het schepsel waar je mee te maken hebt 66 miljoen jaar geleden is uitgestorven. Dat gezegd hebbende, speculeren wetenschappers vaak dat Troodon in het beste geval ongeveer even slim was als moderne opossums, over wier cognitieve vermogens ook al tientallen jaren wordt gediscussieerd – sommigen zeggen dat deze zoogdieren in dat opzicht op gelijke voet staan met varkens en honden, terwijl anderen er een minder liefdadig standpunt op na houden.

10. Een bizarre hypothese beweert dat, ware het niet voor een bepaalde uitsterving, Troodon zou zijn geëvolueerd in een soort van Sentient, mens-vormige “Dinosauroids.”

In 1982, paleontoloog en science-fiction liefhebber Dale A. Russell dat, als ze niet op mysterieuze wijze waren verdwenen, dinosauriërs met een grote herseninhoud, zoals de Troodon, zich hadden kunnen ontwikkelen tot mensachtige beesten met grote hersenen en tegengestelde vingers, die doen denken aan iets dat je in Star Trek zou kunnen zien. De wetenschappelijke gemeenschap heeft deze vreemde veronderstelling in brede kring afgekeurd en beweert dat Russell’s zogenaamde “dinosauriërs” veel te menselijk van vorm zijn. Voor meer info, ga verder tot 2:00 in deze clip: