Alai

Zijn vader is mogelijk vermoord door blanke supremacisten.

Als uitgesproken aanhangers van de pan-Afrikaanse leider Marcus Garvey werden de ouders van Malcolm X voortdurend bedreigd door blanke supremacisten. Vlak voor de geboorte van Malcolm bijvoorbeeld, reden gewapende Ku Klux Klansmannen naar hun huis in Omaha, Nebraska, en sloegen al hun ruiten in. Een paar jaar later brandde een ander huis van hen af, kennelijk door toedoen van het Zwarte Legioen, een splintergroepering van de Klan. Erger nog, toen Malcolm 6 jaar oud was, ging zijn vader op een avond naar buiten om een schuld te innen, maar hij werd aangereden door een tram en raakte dodelijk gewond. Hoewel de autoriteiten verklaarden dat zijn dood een ongeluk was, geloofden de zwarte Amerikanen in de stad dat het zwarte legioen hem had geslagen en hem op de rails had gelegd om overreden te worden. Tot op de dag van vandaag weet niemand het zeker. Malcolm verloor ook andere familieleden aan geweld, waaronder een oom die volgens hem door blanken was gelyncht.

Hij verhuisde als jongere voortdurend.

Ondanks dat hij in Omaha was geboren, bracht Malcolm Little (zoals hij toen werd genoemd) daar maar weinig tijd door voordat zijn familie uitwaaide, eerst naar Milwaukee, daarna naar East Chicago, Indiana, en tenslotte naar Lansing, Michigan, waar zijn vader zou worden vermoord. Niet lang daarna kreeg Malcolm’s moeder een zenuwinzinking en werd naar een psychiatrische inrichting gestuurd, wat ertoe leidde dat de sociale dienst Malcolm en zijn broers en zussen, die nu geen ouders meer hadden, uit elkaar haalde. In het begin verbleef Malcolm bij buren.

Daarna werd hij naar een jeugdinrichting gestuurd in Mason, Michigan, ongeveer 10 mijl ten zuiden van Lansing, waar hij naar een bijna volledig blanke middelbare school ging. Hoewel hij op academisch gebied bij de besten van zijn klas zat, vertelde een leraar Engels hem naar verluidt dat advocaat worden “geen realistisch doel was voor een n*****.” Hij had er genoeg van en ging op 15 jarige leeftijd bij zijn halfzuster in Boston wonen en ging nooit meer naar school. Een baan bij de spoorwegen bracht hem een voorliefde voor reizen bij, en op zijn 17e woonde hij in de New York City buurt Harlem.

LEES MEER: Het explosieve hoofdstuk dat uit de autobiografie van Malcolm X is weggelaten

Hij heeft zeseneenhalf jaar in de gevangenis doorgebracht.

Op 9-jarige leeftijd, toen zijn familie in grote economische moeilijkheden verkeerde, begon Malcolm met het roven van levensmiddelen uit winkels in Lansing. Later, in Boston en New York, raakte hij betrokken bij drugshandel, gokken en prostitutie en bracht hij veel van zijn tijd door in louche nachtclubs. Op 19-jarige leeftijd werd hij voor het eerst gearresteerd omdat hij de bontjas van zijn halfzuster zou hebben gestolen en verpand. Een tweede arrestatie volgde omdat hij een kennis onder schot zou hebben beroofd, en een derde arrestatie volgde nadat hij had ingebroken in een aantal huizen in de omgeving van Boston. Veroordeeld tot de staatsgevangenis in 1946, noemden zijn celgenoten hem “Satan” voor zijn gewoonte om rond te ijsberen en vloeken op God en de Bijbel te mompelen.

Maar al snel kwam hij tot rust en begon hij gulzig geschiedkundige werken te verslinden – de gruwelen van de slavernij maakten een bijzondere indruk op hem – evenals vrijwel alle andere non-fictie die hij te pakken kon krijgen. Hij probeerde zelfs het woordenboek uit zijn hoofd te leren. “In elk vrij moment dat ik had, als ik niet in de bibliotheek aan het lezen was, las ik op mijn bed,” schreef Malcolm in zijn autobiografie. “Je kon me niet uit de boeken krijgen met een wig.” Ondertussen sloot hij zich, in navolging van zijn broers en zussen, aan bij de Nation of Islam en begon een briefwisseling met de leider ervan, Elijah Muhammad. Net als Garvey predikte de Nation of Islam zelfredzaamheid en mondigheid voor de zwarten. In tegenstelling tot de traditionele Islam, leerde de Nation of Islam ook dat blanken een ras van “blauwogige duivels” waren, millennia geleden geschapen door een kwaadaardige wetenschapper.

Met zijn hulp nam de populariteit van de Nation of Islam een hoge vlucht.

Toen hij in 1952 de gevangenis verliet, verhuisde Malcolm naar het huis van zijn broer in de buurt van Detroit, waar hij de plaatselijke Nation of Islam moskee bezocht en actief op zoek ging naar nieuwe bekeerlingen. Hij liet zijn achternaam Little, die hij als een “slavennaam” beschouwde, vallen ten gunste van de letter X en werd al snel een favoriet van Elijah Muhammad, die hem promoveerde tot predikant voordat hij hem naar Boston en Philadelphia stuurde om daar nieuwe moskeeën op te richten. Malcolm bracht vervolgens een decennium door als hoofd van de Harlem moskee, naast het lanceren van een Nation of Islam krant, het geven van toespraken aan tientallen universiteiten in het hele land, het deelnemen aan debatten met de mainstream civil-rights leiders en af en toe een ontmoeting met buitenlandse staatshoofden.

Overal ging hij tekeer tegen blank racisme en zei dingen als: “Wij zijn niet op Plymouth Rock geland, mijn broeders en zusters – Plymouth Rock is op ons geland!” Grotendeels als gevolg van zijn inspanningen groeide het aantal leden van de Nation of Islam van slechts een paar honderd op het moment van zijn bekering tot ongeveer 6000 in 1955 en vervolgens tot naar schatting 75.000 in het begin van de jaren 1960. Ook niet-moslims namen kennis van zijn vurige retoriek, waaronder schrijver Alex Haley, met wie hij zou samenwerken aan zijn autobiografie.

Hij was tegen integratie.

Toen hij lid was van de Nation of Islam noemde Malcolm de leiders van de burgerrechten regelmatig “Uncle Toms”, omdat hij ze voor gek hield omdat ze dachten dat blank Amerika hen ooit gelijkheid zou geven. Toen Martin Luther King, Jr. zijn “I Have a Dream” toespraak hield tijdens de mars op Washington in 1963, noemde Malcolm het een “farce op Washington”. “Wie heeft ooit gehoord van boze revolutionairen die allemaal ‘We Shall Overcome’ harmoniseerden … terwijl ze struikelden en arm in arm zwaaiden met de mensen waartegen ze zogenaamd boos in opstand kwamen?” schreef hij in zijn autobiografie.

Hij geloofde in strikte scheiding der rassen en ging zelfs ooit geheime onderhandelingen aan met de KKK. Maar na het maken van een religieuze pelgrimstocht naar Mekka in april 1964, begon hij, in zijn eigen woorden, “de ‘blanke man’ te herwaarderen.” Vanaf dat moment nam Malcolm afstand van het separatisme van zwarten en veroordeelde hij blanken op grote schaal, en omarmde hij in plaats daarvan een meer humanistische benadering van de strijd tegen onderdrukking.

Hij brak bitter met Elijah Muhammad.

Hoewel hij Muhammad ooit vereerde, begon Malcolm zich te bedenken nadat hij ontdekte dat zijn mentor verschillende buitenechtelijke kinderen had verwekt, wat een directe schending was van de leer van de Nation of Islam. Hun relatie verzuurde verder eind 1963, toen Mohammed hem schorste omdat hij had beweerd dat de moord op president John F. Kennedy een geval was van “de kippen die thuiskwamen om te kakelen”. Malcolm kondigde begin volgend jaar zijn afscheiding van de Nation of Islam aan, bekeerde zich tot de traditionele islam en nam de naam El-Hajj Malik El-Shabazz aan.

In toespraken bekritiseerde hij nu Mohammed voor zijn ontrouw en voor “religieuze fakery,” wat de Nation of Islam aanzette tot het nemen van vergeldingsmaatregelen. Op 14 februari 1965 gooide iemand molotovcocktails naar zijn huis in New York City, waardoor hij, zijn zwangere vrouw en zijn vier dochters gedwongen werden te schuilen in de achtertuin. Precies een week later schoten leden van de Nation of Islam hem dood in de Audubon Ballroom.

De FBI volgde al zijn bewegingen.

Als gevangene in 1950 schreef Malcolm een brief aan president Harry Truman waarin hij verklaarde een communist te zijn die tegen de Koreaanse oorlog was. Dit bracht hem onder de aandacht van de FBI, die hem in de gaten hield tot aan zijn dood. In een document dat sindsdien aan het licht is gekomen, vertelde FBI-directeur J. Edgar Hoover het kantoor van de FBI in New York om “iets aan Malcolm X te doen.”

Een andere keer onderzocht het bureau of hij de weinig bekende Logan Act had overtreden, die burgers verbiedt ongeoorloofd te onderhandelen met buitenlandse regeringen. Het was echter moeilijk om hem in diskrediet te brengen, vanwege de gezagsgetrouwe manier waarop hij zijn leven na de gevangenis leidde. In 1958 noemde een informant van de FBI hem een man “met een hoog moreel karakter” die “niet rookt en niet drinkt”. Blijkbaar was hij zelfs zelden te laat voor een afspraak. Sommige geleerden speculeren dat de FBI, met zoveel informanten binnen de Nation of Islam, wist van het complot om Malcolm te vermoorden en het opzettelijk door de vingers heeft gezien.

LEES MEER: Hoe de Black Power Movement de Civil Rights Movement beïnvloedde