- Miljoenen mensen krijgen vandaag de dag medicijnen voorgeschreven die mogelijk zeer schadelijk zijn
- Last week onthulde Burggraaf Hinchingbrooke zijn 20-jarige strijd met deze pillen
- Nu zeggen deskundigen dat voor velen, antidepressiva niet beter werken dan placebo’s
Meer Britten dan ooit nemen antidepressiva – voorschriften voor het meest voorkomende type, bekend als SSRI’s (serotonine selectieve heropname remmers), stegen tussen 1998 en 2012 met 165 procent.
Maar een controversieel nieuw boek, The Sedated Society, beweert dat deze medicijnen, waarvan wordt gezegd dat ze een chemische onevenwichtigheid in de hersenen corrigeren, het verkeerde zijn om te geven aan emotioneel kwetsbare mensen – volwassenen of kinderen.
In een vernietigende beoordeling van de farmaceutische industrie en de psychiatrie, beweren deskundigen dat het bewijs voor antidepressiva niet deugt en dat nooit is aangetoond dat de drugs een chemische onevenwichtigheid corrigeren.
Toch krijgen miljoenen mensen drugs voorgeschreven die mogelijk extreem schadelijk zijn.
Vorige week publiceerde Good Health een onthutsend verslag van een van de auteurs van het boek, Burggraaf Hinchingbrooke, over de 20 jaar dat hij deze medicijnen kreeg voorgeschreven – medicijnen die hij niet nodig had – en de hel van het afkicken ervan.
Zijn beproeving komt maar al te vaak voor, zoals een van zijn co-auteurs, professor Peter Gøtzsche, een hoog aangeschreven deskundige die gespecialiseerd is in klinisch onderzoek, ontwerp en analyse aan de Universiteit van Kopenhagen, uitlegt.
‘De medicijnen hebben niet opgeleverd wat patiënten willen, namelijk dat de behandeling werkt voor specifieke mentale of emotionele problemen. Er is dus geen rechtvaardiging voor een wijdverbreid, levenslang gebruik.
‘Mensen worden jarenlang aan deze medicijnen gehouden. Artsen beweren dat dit is om een terugval te voorkomen, maar de bijwerkingen van het stoppen kunnen zo ernstig zijn dat het beter is om ze te blijven gebruiken.’
Maar dit is niet de enige zorg die in het nieuwe boek naar voren komt.
Volgens de tien deskundige auteurs zijn medicijnen zoals SSRI’s en de zware kalmeringsmiddelen die bekend staan als anti-psychotica, niet alleen voor de meeste mensen niet beter dan een placebo, maar verhogen sommige het risico op zelfmoord bij kinderen en volwassenen.
Ze verlagen ook het libido en kunnen een zeer onaangename spieraandoening veroorzaken die tardieve dyskinesie wordt genoemd.
Daarnaast beweren ze dat de drugs in staat zijn om schade op de lange termijn toe te brengen die voortduurt zelfs als de patiënt is gestopt met het innemen ervan.
Onderzoek op dieren heeft uitgewezen dat antidepressiva de verbindingen tussen hersencellen kunnen laten krimpen en dat deze niet teruggroeien nadat de drugs zijn gestopt.
Er zou iets voor te zeggen zijn om de risico’s van deze potentieel gevaarlijke bijwerkingen te accepteren als SSRI’s echt effectief zouden zijn bij het verlichten van depressies.
Het argument is dat depressie te wijten is aan lage niveaus van de chemische stof serotonine die een goed gevoel geeft, zodat SSRI’s de snelheid waarmee de hersenen die stof afbreken vertragen, zodat er meer is om de stemming te verbeteren.
Echter heeft geen enkel onderzoek een verband aangetoond tussen het serotoninegehalte in de hersenen en depressie.
‘Het ziektemodel is een ramp geweest,’ zegt professor Gøtzsche.
‘Ik heb nog nooit overtuigend bewijs gezien dat een psychiatrische ziekte hersenbeschadiging veroorzaakt, maar wel genoeg dat medicatie hersenbeschadiging veroorzaakt.’
Desondanks wordt de theorie vaak gebruikt om patiënten te waarschuwen dat als ze stoppen met de medicijnen en zich vreselijk voelen, dit een teken is dat hun ziekte terugkomt.
Een andere, meer plausibele verklaring is dat, aangezien SSRI’s en andere psychiatrische drugs bekend staan als verslavend, de schrijnende symptomen het gevolg zijn van het “cold turkey” afkicken.
Deze ontwenningsverschijnselen kunnen jaren aanhouden, zoals Burggraaf Hinchingbrooke vorige week beschreef.
Een andere reden om de theorie te verdenken, is dat de farmaceutische bedrijven bereid waren om buitengewoon ver te gaan om gunstige resultaten te verkrijgen, zoals het verbergen van ongunstige resultaten of het vervalsen van de statistieken, zoals professor Gøtzsche in het nieuwe boek beschrijft.
Een basisprincipe van gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek (RCT) – de gouden standaard voor het testen van nieuwe geneesmiddelen – is dat niemand, arts of patiënt, weet welke groep patiënten het geneesmiddel krijgt en welke de placebo.
Maar binnen twee weken na het begin van de hoofdproef voor Prozac hadden onderzoekers voor de fabrikant dit principe genegeerd en patiënten van de ene groep naar de andere overgeplaatst, waardoor de resultaten verbeterden.
Echter, om het risico te verkleinen dat Prozac het risico op zelfmoord verhoogde (een bijwerking die in eerdere proeven naar voren was gekomen), kreeg 25 procent van de patiënten die Prozac kregen een kalmeringsmiddel – hoewel deze informatie destijds niet naar buiten was gekomen.
Wanneer de Amerikaanse FDA (Food and Drug Administration) ontdekte wat er was gedaan – volgens een andere auteur van het boek, Dr. Peter Breggin, een psychiater die boeken over Prozac heeft geschreven – berekende deze dat het voordeel van Prozac zonder de kalmerende middelen niet beter was dan een placebo.
Op basis van dergelijk gebrekkig bewijs werd Prozac in 1987 op de markt gebracht. Andere merken volgden, en één – Seroxat – deed proeven om een vergunning te krijgen voor de behandeling van depressies bij kinderen, maar die bleken misleidend te zijn.
In 2002 onthulde Panorama van de BBC dat uit sommige van deze proeven was gebleken dat Seroxat het risico op zelfmoord bij kinderen verhoogde, maar de fabrikant had deze beschamende resultaten in een lade gestopt en nooit gepubliceerd.
Het programma Panorama was de eerste keer dat het gordijn werd weggetrokken dat verhulde wat zich achter de schermen afspeelt bij geneesmiddelenonderzoek.
Een Britse commissie voor geneesmiddelen maakte bekend dat Prozac de enige SSRI was die veilig door kinderen kon worden gebruikt, ondanks het bekende zelfmoordrisico voor volwassenen.
Er werden echter geen sancties opgelegd aan het bedrijf dat het zelfmoordrisico verhulde.
Prozac had een geweldige marketingkans gekregen, maar de onthullingen van Panorama hadden het vertrouwen van de mensen in SSRI’s een deuk toegebracht, zodat in de VS een nieuwe reeks proeven onder de naam TADS (Treatment of Adolescents with Depression Study) van start ging bij de Amerikaanse National Institutes of Mental Health.
Het vergeleek Prozac plus CGT (cognitieve gedragstherapie) met Prozac alleen, of een placebo, en beweerde dat de resultaten aantoonden dat Prozac in combinatie met CGT veilig en effectief was voor kinderen.
Maar zoals met zoveel SSRI-onderzoeken, werden de gunstige resultaten verkregen door een simpele maar effectieve truc, zegt een andere auteur van het boek, professor Sami Timimi, een consultant kinder- en jeugdpsychiater en directeur van medisch onderwijs in de National Health Service in Lincolnshire.
Alleen positieve resultaten werden gemeld in de samenvatting van het onderzoek – je moest het hele artikel doorspitten om de waarheid te vinden, zegt professor Timimi.
‘De hoofdconclusie van het eerste TADS-onderzoek was dat Prozac plus CGT de beste optie was voor kinderen,’ schrijft hij.
‘In de volledige tekst, goed verborgen, was veel slechter nieuws voor Prozac. Wanneer het direct werd vergeleken met een placebo, was het niet beter.’
Ook verborgen was het zelfmoordrisico, zegt hij. Geen van de kinderen die een placebo of therapie kregen, liep enig risico, terwijl er wel een duidelijk verband met Prozac aan het licht kwam.
In een felle uithaal naar de beroepsgroep meent professor Gøtzsche dat de grote sommen geld die de farmaceutische industrie de psychiatrie heeft binnengesleept, vanwege de theorie dat depressie te wijten is aan een laag serotonineniveau, een belangrijke factor is geweest bij het onweersproken laten van deze gegevens.
Op hetzelfde moment dat TADS Prozac schijnbaar gezond verklaarde, publiceerde psycholoog professor Irving Kirsch, directeur van het Harvard Program in Placebo Studies, de resultaten van zijn analyse van ongepubliceerde SSRI trials, die in het bezit waren van de FDA.
Deze werden grotendeels genegeerd. Dus, voor veel mensen werken de medicijnen niet, zegt het nieuwe boek.
Maar medicijnen die niet werken en een patiënt daadwerkelijk schade kunnen toebrengen, zijn ook duidelijk zeer zorgwekkend.
Naast het verhoogde risico op zelfmoord en de ernstige problemen die sommige patiënten hebben met ontwenning, is er het risico, hoewel zeldzaam, van een zeer onaangename bijwerking van langdurig gebruik van anti-depressiva, bekend als tardieve dyskinesie (TD), het resultaat van permanente veranderingen in de hersenen.
Lijders verliezen de controle over de spieren, vooral rond het hoofd en de nek en in de armen en benen.
Terugkrabbelen van SSRI’s kan leiden tot een vergelijkbare aandoening, akathisia genaamd, die Dr. Breggin omschrijft als “een extreme vorm van rusteloosheid, waarbij patiënten niet stil kunnen zitten en die predisponeert voor zelfmoord en moord”.
Dus wat moet er worden gedaan om ervoor te zorgen dat kinderen en volwassenen die hulp zoeken voor depressie, deze op een veilige en effectieve manier krijgen?
Peter Kinderman, hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit van Liverpool, een van de auteurs van het boek, gelooft dat de oplossing ligt in het terugkeren naar een benadering die de emotionele behoeften van mensen rechtstreeks behandelt, in plaats van met medicijnen op basis van een onbewezen theorie over hersenchemie.
Dit terugdraaien van de klok heeft verstrekkende gevolgen.
‘Geestelijke gezondheid zou niet langer gecontroleerd moeten worden door psychiaters,’ zegt professor Kinderman, die voorzitter is van de British Psychological Society.
‘Zij zijn de beroepsgroep die medicijnen voorschrijven voor geestelijke stoornissen en verbeteringen zouden komen van het terugbrengen van het voorschrijven tot bijna nul.’
The Sedated Society onder redactie van James Davies (Palgrave Macmillan, £25).
