Alai

Het Boeddhisme heeft de harten en de verbeelding veroverd van zoekers naar spiritueel begrip over de hele wereld. Zo’n 2.500 jaar geleden mediteerde Siddhartha Gautama, een prins van de koninklijke Shakya Clan van Nepal, onder de bodhiboom (een soort vijgenboom) in de Indiase stad Bodh Gaya (in Oost-India) en bereikte de verlichting. Vandaag de dag reizen nog steeds duizenden pelgrims naar deze heilige stad.

Kort overzicht

• Het boeddhisme werd gesticht in 520 v.Chr.
• De Boeddha werd ongeveer 2500 jaar geleden geboren en opgevoed als een prins die in de schoot van luxe leefde in Kapilavastu in Nepal. Zijn naam was prins Siddhartha Gautama.
• Op 29-jarige leeftijd deed prins Siddhartha afstand van zijn familie en een leven van luxe.
• De Boeddha bereikte de verlichting onder een bodhi (vijgen)boom in Bodh Gaya, Bihar, in Oost-India.
• Het boeddhisme kent drie grote divisies – Theravada, Vajrayana, en Mahayana.
• De drie juwelen in het boeddhisme zijn – de Boeddha, de sangha (kloostergemeenschap), de dharma (leringen van de Boeddha)
• Volgens het boeddhisme zijn de drie begoochelingen die de mensheid teisteren onwetendheid, begeerte en woede. De drie deugden die kunnen worden ontwikkeld om deze ondeugden te bestrijden zijn morele discipline, concentratie en wijsheid.

Een speciale bestemming

Alle godsdiensten maken gebruik van de kracht van mythen en het vertellen van verhalen om hun leringen uit te leggen en te verspreiden. Het boeddhisme, dat verstoken is van dogma’s en rituelen, vertrouwt in hoge mate op zijn grote verzameling verhalen en gelijkenissen om gewone mensen te informeren en te onderrichten over eenvoudige, eeuwige waarheden. Eeuwenlang hebben de volgelingen van Boeddha deze verhalen, vol van de zachte wijsheid van hun stichter, verteld als lampen die het rotsachtige pad van het leven verlichten, bakens die ons laten zien hoe we ons leven kunnen leiden met mededogen en waarheid. In de komende weken brengen wij u enkele van deze verhalen, opmerkelijk kinderlijk in het vertellen, maar toch subtiele lessen in zich dragend.

‘Boeddha’ betekent ‘de ontwaakte’ en dit is de titel die Siddhartha kreeg na zijn verlichting. Waar kunnen we onze ontdekkingstocht door de boeddhistische folklore beter beginnen dan in het leven van Boeddha zelf – de fascinerende reis van een prins die een van ’s werelds grootste spirituele leiders werd! Men gelooft dat Boeddha’s geboorte als prins Siddharth de laatste van enkele duizenden reïncarnaties was – de omstandigheden waaronder hij werd geboren waren op zichzelf al opmerkelijk. Zijn moeder, koningin Mahamaya, echtgenote van koning Suddhodana van de Sakya-clan, droomde op een nacht dat een witte olifant met zes slagtanden haar lichaam was binnengedrongen. Tien maanden later, zoals de traditie voorschreef, vertrok Mahamaya vanuit het koninkrijk Kapilavastu naar het huis van haar vader om haar kind ter wereld te brengen. Onderweg in Lumbini, terwijl zij in een tuin uitrustte, werd haar baby geboren onder een salieboom, en kwam tevoorschijn als een volledig gevormd kind dat kon lopen en praten. Hij kreeg de naam Siddhartha – iemand die zijn doel bereikt. Koning Suddhodana nodigde acht Brahmaanse (priesterlijke klasse) geleerden uit voor de doopplechtigheid van het kind, van wie er één voorspelde dat de kleine Siddhartha een vermaard spiritueel leider zou worden.

De koning had echter meer wereldse plannen voor zijn zoon en wilde dat hij een groot heerser zou worden. Daartoe zorgde hij ervoor dat Siddhartha werd weggehouden van religieuze leringen. Siddhartha werd opgevoed in een atmosfeer van ongeëvenaarde luxe en geluk, zonder kennis van menselijke ellende of dood die hem ertoe zou kunnen brengen zich tot spiritualiteit te wenden. Toen hij 16 was, trouwde hij met zijn mooie nicht, Yashodhara. Toen hij 29 jaar oud was, besloot Siddhartha de wereld buiten zijn paleis te verkennen. Voor de eerste keer in zijn leven zag de prins een gerimpelde oude man. Bij een later bezoek viel zijn blik op een zieke man en enige tijd later zag hij een lijk in een begrafenisstoet. Ondanks de voorzorgsmaatregelen van zijn vader gebeurde het onvermijdelijke, en Siddhartha stelde zich vragen over de manier waarop hij zijn leven leidde. Ouderdom, ziekte en dood – als dit het uiteindelijke lot van alle wezens was, was zijn omhulde bestaan dan niet een dwaze illusie? En als dat zo was, wat was dan de ware zin van het leven?

Gekweld door deze pijnlijke gedachten ontmoette Siddhartha een wijze, die hem aanraadde afstand te doen van zijn huidige leven om de waarheid te vinden waarnaar hij verlangde. Siddhartha verliet in het geheim zijn huis, vrouw en jonge zoon, Rahula. Hij deed alle uiterlijke tekenen van zijn koninklijke afkomst van zich af en ging in een kluizenaarshut op zoek naar antwoorden op de twijfels die hem plaagden. Prins Siddharth was verdwenen; voortaan zou hij bekend staan als Sakyamuni of wijsgeer van de Sakya-clan. Dit staat bekend als Het Grote Vertrek.

Ontsnapping onder de Bodhiboom

In de stad Bodh Gaya, in de huidige deelstaat Bihar (India), besloot Siddhartha te mediteren tot hij de antwoorden had gevonden die hij zocht, en daartoe ging hij onder een Bodhiboom zitten. Hij kreeg een visioen van al zijn vorige levens, vocht met de demonen die zijn meditatie bedreigden en, tenslotte, vele dagen later, op een nacht met volle maan, ontdekte hij de Waarheid die bevrijdt en werd hij de Boeddha.

Op het eerste gezicht leek het de Boeddha dat niemand de Waarheid zou begrijpen, maar Brahma, de koning van de goden (in het Hindoe pantheon), haalde hem over om te onderwijzen wat hij had geleerd, en de Boeddha hield zijn eerste preek in Sarnath bij Varanasi (in Noord-India). Tijdens de preek legde hij de basisprincipes van het boeddhisme uit – de Vier Edele Waarheden en het Achtvoudige Pad.

De populariteit van het boeddhisme

Het boeddhisme verspreidde zich snel over Azië, Zuidoost-Azië, Tibet, China, Korea, en had rond 520 tot 550 na Christus Japan bereikt. Het boeddhisme kwam in de 19e eeuw naar Amerika en beïnvloedde prominente persoonlijkheden als Emerson, Thoreau, Aldous Huxley, en Eric Fromm. In Europa waren grote denkers als Jung, Heidigger en Toynbee onder de indruk van het boeddhisme. Een groot aantal Amerikaanse intellectuelen heeft zich tot het boeddhisme gewend in hun zoektocht naar manieren om de “monsters van de geest” te temmen die zo gemakkelijk worden gecreëerd door materiële excessen. Het uiteindelijke doel van de boeddhist is verantwoordelijkheid te aanvaarden voor zijn eigen omstandigheden en te begrijpen hoe hij zelf illusie en lijden creëert.

De evolutie van het boeddhisme: Van India tot het Verre Oosten

Toen de Boeddha leefde, was het Boeddhisme een mondelinge traditie en was het de overheersende godsdienst in India omdat het de barrières van kaste oversteeg. Maar hoewel het in India werd geboren, was het niet voorbestemd om als een belangrijke godsdienst in dat land te overleven. Een van de belangrijkste redenen voor het verval van het boeddhisme in India was de invloed van de hindoeïstische filosofie op de interpretatie van het boeddhisme.

De opkomst van verschillende boeddhistische scholen
Vijfhonderd monniken hielden drie maanden na de dood van de Boeddha het Eerste Boeddhistische Concilie. Het concilie werd geleid door de belangrijkste leerling van de Boeddha, Maha Kashyappa, en het doel was om de leer die de Boeddha had onderwezen te verwoorden. Met het verstrijken van de tijd werden vele subsecten gevormd, waarbij verschillende interpretaties van de boeddhistische ideologie werden aangenomen in verschillende delen van de wereld.

Het Tweede Concilie werd 100 jaar na het eerste gehouden. Het doel van dit Concilie was de leer te herzien en te bevestigen, en zo de vorming van subsecten op basis van verschillen in interpretaties van de boeddhistische filosofie te ontmoedigen. Het was tijdens het Tweede Concilie dat het boeddhisme in twee takken werd verdeeld – de Theravada school en de Mahayana tak.

Maar de zaken werden alleen maar erger, zoals de Boeddha had voorspeld, en de leringen werden steeds meer verwaterd en verkeerd geïnterpreteerd. Het Derde Concilie werd 236 jaar na de dood van de Boeddha gehouden. Koning Ashoka de Grote, de grootste beschermheer van het boeddhisme in India, sponsorde het Derde Concilie, dat besloot zich te ontdoen van dolende monniken, de leer te behouden en missionarissen uit te zenden naar andere delen van de wereld. De zaken bleven echter ontaarden en verschillende splitsingen waren het gevolg. Bijna 20 scholen en nog meer subscholen verrezen uit de eerste twee. Geen van de subscholen overleefde de tand des tijds.

De afname van de populariteit van het boeddhisme in India begon in de 12e eeuw. Inspanningen van keizer Ashoka leidden tot de verspreiding van het boeddhisme in andere delen van de wereld.

De verspreiding van het boeddhisme buiten India
Het Derde Concilie, gesponsord door koning Ashoka, zond negen missies uit om de boeddhistische levenswijze te prediken in Ceylon, Birma, Siam (Thailand), en Cambodja, en verre landen zoals Syrië, Palestina, Egypte en Griekenland. De Mahayana-school verspreidde zich naar Nepal, China, Mongolië, Korea en Japan.

In Thailand wordt het Theravada-boeddhisme door 95% van de bevolking gevolgd. Thailand is waarschijnlijk het enige land waar de koning volgens de Thaise grondwet boeddhist moet zijn.

Het boeddhisme werd naar Sri Lanka gebracht door de zoon van keizer Ashoka, Mahendra, in de 3e eeuw v.Chr. De Theravada-traditie was in Zuidoost-Azië bijna uitgestorven als gevolg van oorlogen en kolonialisme, maar op Sri Lanka bloeide zij op. Van hieruit strekte het zich uit naar Thailand, Birma, Maleisië, Cambodja en Laos, en verder naar Europa en het Westen.

De eerste boeddhistische gemeenschap in China zou rond 150 n.Chr. zijn gesticht. Boeddhistische afgezanten die langs de Zijderoute reisden, brachten het boeddhisme naar China. In 229 na Chr. was het aantal nonnen en monniken gestegen tot twee miljoen. De concepten van het boeddhisme versmolten met de bestaande religieuze overtuigingen en gaven aanleiding tot de populaire Zuivere Land- en Chan-scholen van het boeddhisme.

Het boeddhisme kwam in de 5e eeuw na Christus via Korea Japan binnen en in de 7e eeuw was het de staatsgodsdienst geworden. In de 12e eeuw kwam Zen (een boeddhistische school die werd gesticht door de Zuid-Indiase monnik-prins Bodhidharma) vanuit China naar Japan en werd met name door de Samoerai verwelkomd. Sindsdien zijn er vele andere boeddhistische sekten ontstaan, vooral in Japan.

Er zijn vele scholen van boeddhisme en niet alle scholen delen dezelfde filosofische concepten. Toch zijn er enkele gemeenschappelijke concepten die hen bijeenhouden. Het centrale concept van ‘De Middenweg’ – het midden tussen leven voor wereldse genoegens en zelfverloochening – is intellectueel geloofwaardig en volkomen praktisch. Dit concept helpt mensen om te gaan met de druk van het dagelijks leven en is een van de belangrijkste redenen voor de aanhoudende populariteit van het boeddhisme over de hele wereld.

Boeddhisme Cultuur: Around the World

De schatting van het aantal boeddhisten in de wereld varieert tussen 350 miljoen en 1,5 miljard. Het verschil in cijfers is te wijten aan factoren zoals het ontbreken van exacte cijfers over het aantal leden van de congregatie en de beoefening van boeddhistische overtuigingen in combinatie met traditionele godsdiensten zoals Shinto, Confucianisme en Taoïsme, om er maar een paar te noemen. Laten we eens kijken naar een aantal landen waar het boeddhisme zijn sporen heeft nagelaten.

China
China telt 100 miljoen boeddhisten – het grootste aantal van alle landen. In de 20e eeuw werd het boeddhisme in China bijna vernietigd. In het recente verleden zijn kloosters en tempels herbouwd. Het Tibetaans boeddhisme of lamaïsme is de belangrijkste boeddhistische invloed in China. Belangrijke boeddhistische sekten in China zijn de wijdverbreide Zuivere Land sekte die uit India kwam, de Ch’an Men (Zen in Japan), ontstaan door de Indiër Bodhidharma in 520 n.Chr., en de T’ien T’ai.

Tibet
Het meest onderscheidende kenmerk van het Tibetaans boeddhisme is het geloof in reïncarnatie. Volgens dit geloof kiest een mens er bewust voor om herboren te worden, zodat hij/zij het werk kan voltooien dat hij/zij in een vorige geboorte ongedaan heeft gemaakt. Het Tibetaans boeddhisme heeft kenmerken die zowel aan het hindoeïsme als aan Bon, een religie van zuiver Tibetaanse oorsprong, zijn ontleend.

India
Nadat het boeddhisme bijna was weggevaagd uit India, het land van zijn oorsprong, begon het in 1891 te herleven met de oprichting van de Mohabodhi Society. In 1956 kreeg het boeddhisme een nieuwe impuls toen Dr.B.R. Ambedkar, de hoofdarchitect van de Indiase grondwet, zich samen met honderden van zijn volgelingen tot het boeddhisme bekeerde. Vandaag de dag zijn er ongeveer 4 miljoen boeddhisten in India. De spirituele en politieke leider van het Tibetaanse volk, de Dalai Lama, woont nu in India (Dharamshala).

Indonesië
Nauwelijks 1{2a606ed507db975facf77816cc05bf724611ee6c4891f22858b0ce03fac9a901} van de Indonesiërs beoefent tegenwoordig het boeddhisme en de meeste van de beoefenaars zijn etnische Chinezen. Zij hebben hun eigen unieke versie van het boeddhisme, waarin hulde wordt gebracht aan een oppergod, Sang Hyand Adi Boeddha. Alle boeddhisten in Indonesië erkennen echter de Vier Edele Waarheden en het Achtvoudige Pad.

Japan
Het boeddhisme heeft in Japan altijd gefloreerd. Ongeveer 84{2a606ed507db975facf77816cc05bf724611ee6c4891f22858b0ce03fac9a901} van de bevolking praktiseert een mengeling van boeddhisme en Shinto. Er zijn vele boeddhistische sekten in Japan – 157 om precies te zijn. Rituelen en andere gebruiken verschillen van sekte tot sekte. Zen is een belangrijke godsdienst in dit land, met ongeveer 3,32 miljoen geregistreerde volgelingen.

Thailand
Een meerderheid (94,6{2a606ed507db975facf77816cc05bf724611ee6c4891f22858b0ce03fac9a901}) van de Thaise bevolking beoefent het Theravada boeddhisme en het land heeft een overvloed aan boeddhistische tempels en stupa’s. Zelfs de nationale vlag zou het boeddhisme symboliseren. Monniken krijgen in Thailand het hoogste respect en mensen worden door hun familie aangemoedigd zich bij de kloosters aan te sluiten.

USA
Robert A.F.Thurman, een populaire Amerikaanse boeddhistische schrijver, is van mening dat het aantal boeddhisten in de VS rond de 5 à 6 miljoen ligt. Mensen van Aziatische afkomst met een geërfde boeddhistische familietraditie maken 75 tot 80 procent uit van de boeddhistische bevolking in de VS; de rest zijn niet-Aziaten. De westerse vorm van boeddhisme is een moderne herinterpretatie van het origineel, met de nadruk op meditatie in plaats van op leerstellingen, rituelen en kloosterleven.

Verenigd Koninkrijk
Volgens de volkstelling van 2001 zijn er ongeveer 150.000 praktiserende boeddhisten in het Verenigd Koninkrijk, en het aantal blijft toenemen.

Albert Einstein zei: “Als er één godsdienst is die aan de moderne wetenschappelijke behoeften zou kunnen voldoen, dan zou het het boeddhisme zijn.” Een bewijs voor de waarheid van zijn uitspraak is de stijging van de populariteit van het boeddhisme in verschillende delen van de wereld.

Enkele interessante boeddhistische tradities

• Bloemen die in de boeddhistische eredienst worden gebruikt, geven aan dat het menselijk leven niet permanent is, maar van korte duur, zoals de levensduur van een bloem.
• Boeddhistische huwelijksceremonies worden niet door monniken voltrokken. De ceremonies kunnen dagen achtereen duren.
• De schepper van het Zenboeddhisme was een Zuid-Indiase prins, Bodhidharma, die monnik werd. Er wordt gezegd dat hij negen jaar lang in meditatie naar een muur staarde. Deze muur was de wand van een grot in de berg Songshan, provincie Hunan, China.
• In Japan hebben ze Bodhidharma “wenspoppen” die geen ogen hebben. Als je wens uitkomt, schilder je de ogen in.
• Botersculpturen zijn een interessant verschijnsel in het Tibetaans boeddhisme. Monniken maken sculpturen van boter, waarbij ze hun handen voortdurend in koud water dopen om te voorkomen dat de boter smelt. Deze sculpturen worden bij familieheiligdommen en kloosteraltaren bewaard als offerandes.
• Hopen stenen met op elke steen de inscriptie ‘Om mani padme hum’ zijn een veelvoorkomend gezicht in Tibet. Als men zo’n heuvel tegenkomt, lopen vrome boeddhisten er met de klok mee omheen, bidden en gaan dan verder.

Spectaculaire Monumenten

• In Polonnaruwa (Sri Lanka) staat een enorme liggende figuur van de stervende Boeddha, en naast hem staat een 7.5 meter hoog stenen beeld van zijn discipel, Ananda.
• In Kandy (Sri Lanka) zou een tempel een tand van de Boeddha herbergen. Volgens de legende werd de tand verwijderd toen de Boeddha op zijn brandstapel lag. Prinses Hemamali smokkelde de tand in 313 na Chr. Sri Lanka binnen en verstopte hem in haar haar.
• De beroemde “Smaragden Boeddha” bevindt zich in de Wat Phra Kaeo tempel in Bangkok. Deze kleine icoon is uit jade gesneden, en er zijn vele oorlogen gevoerd om het bezit ervan. Niemand behalve de Thaise koning mag er in de buurt komen. De koning voert het hele jaar door rituelen uit in de tempel waar de smaragden boeddha staat. Het kleine groene beeldje blijft een tastbaar symbool van de Thaise natie en men vreest dat verwijdering van het beeld uit Bangkok het einde zal betekenen van de huidige heersende dynastie, de Chakri dynastie.
• Het tempelcomplex van de Borobudur in Indonesië is gebouwd van lavasteen. De vele terrasvormige niveaus zijn geïnspireerd op de lotusbloem, en het vertegenwoordigt het boeddhistische concept van het universum.
• In Lhasa, Tibet, staat het beroemde Potala Paleis waar de Dalai Lama zijn kinderjaren doorbracht. Vandaag de dag is dit prachtige, markante gebouw een staatsmuseum dat talloze 17e-eeuwse boeddhistische kunstvoorwerpen huisvest, zoals thanka’s, muurschilderingen, mandala’s en altaren.
• De hoogste zittende bronzen Boeddha ter wereld staat in de open lucht op Lan Tau Island bij Hong Kong.
• Het grootste Boeddhabeeld in India staat in het midden van een meer in Hyderabad, India. Het is 18 meter hoog en weegt 350 ton.
• Het hoogste Boeddhabeeld ter wereld dat uit een berg is gehouwen staat in Pattaya, Thailand. Het is 130 meter hoog en 70 meter breed.
• Het op een na grootste uitgehouwen Boeddhabeeld (71 meter hoog) staat in Sichuan, China. Het is uitgehouwen uit de Lingyun berg. Het beeld is zo groot dat er honderd mensen op een rij tussen zijn voeten kunnen zitten.