US Pharm. 2013;38(6):37-39.
Naarmate de bevolking van de Verenigde Staten vergrijst en de babyboomers de gezondheidszorgmarkt betreden, zullen apothekers steeds vaker worden benaderd door patiënten met vragen over veel voorkomende huidgezwellen. De oorzaak van gewone niet-kankerachtige gezwellen is onduidelijk, en ook al kan er na verloop van tijd een vergroting optreden, de meeste gezwellen zijn goedaardig. Hoewel de meeste goedaardige huidletsels geen andere weefsels binnendringen en zich naar andere delen van het lichaam verspreiden (d.w.z. metastaseren), is een belangrijk voorbehoud dat ze allemaal door de patiënt in de gaten moeten worden gehouden en door een arts moeten worden onderzocht als er veranderingen optreden.1
Huidkanker komt meestal voor op de huid die het meest aan de zon is blootgesteld, maar kan zich in feite overal op het lichaam ontwikkelen. Daarom zijn zelfcontrole van de huid (TABEL 1) en toezicht op de huid door een opgeleide arts integrale onderdelen van de identificatie en preventie van huidkanker. Deze controlemaatregelen worden beschouwd als noodzakelijk voor de gezondheidszorg omdat huidkankers in een vroeg stadium moeten worden behandeld en een juiste diagnose van ongewone huidgezwellen altijd definitief en zonder onnodige vertraging moet worden gesteld. Apothekers zijn bij dit proces betrokken door voorlichting, doorverwijzing voor evaluatie en behandeling, en advisering over het juiste medicatiebeheer en de follow-up van huidgezwellen.
Hoewel gewone huidgezwellen meestal goedaardig zijn, kunnen ze onaanvaardbaar zijn voor de huidige senioren.In plaats van ontsierende of fysiek oncomfortabele huidverkleuringen of gezwellen te tolereren, kiezen veel oudere volwassenen voor medische behandeling om het uiterlijk van gezwellen te minimaliseren of ze te elimineren door medisch, chirurgisch of farmaceutisch ingrijpen, of een combinatie van deze methoden. In dit verband kunnen patiënten ondervinden dat sommige procedures voor het verwijderen van goedaardige huidgezwellen als cosmetisch van aard worden beschouwd en daarom mogelijk niet door hun ziektekostenverzekering worden vergoed.
Verouderingsgerelateerde veranderingen van de huid
De huid wordt droger, dunner, minder elastisch en fijner gerimpeld naarmate men ouder wordt. Blootstelling aan de zon in de loop der jaren is echter verantwoordelijk voor een gerimpelde, ruwe en vlekkerige huid.2Hoewel het uiterlijk van iemands huid met de leeftijd verandert, zijn de meest ongewenste veranderingen te wijten aan chronische zonneschade. Mensen die hun leven lang de zon hebben vermeden of hun huid tegen blootstelling aan de zon hebben beschermd, zien er vaak jonger uit dan hun chronologische leeftijd.
Belangrijk is dat het aantal pigmenthoudende cellen in de huid, melanocyten genaamd, afneemt met de leeftijd, zodat oudere volwassenen minder bescherming tegen ultraviolette (UV) straling hebben dan hun jongere tegenhangers.2,3 Het gebruik van zonnebrandcrème is dan ook belangrijk, aangezien UV-stralen de huid al na 15 minuten kunnen beschadigen.4Patiënten moeten worden voorgelicht over het juiste type en gebruik van zonnebrandcrème en over de belangrijke wijzigingen die de FDA heeft aangebracht in de etiketten van zonnebrandcrèmes (zie bronnen).
Voorts wordt vitamine D3 in de huid aangemaakt wanneer deze wordt blootgesteld aan UVB-stralen van zonlicht.5Aangezien de ouder wordende huid minder goed functioneert en minder goed in staat is vitamine D om te zetten in zijn actieve vorm, moet vitamine D-suppletie met calcium voor de gezondheid van senioren worden overwogen (zie RESOURCES).
Verschijnselen en verkleuringen van de huid
Verouderingsvlekken (levervlekken, lentigos): Met een uiterlijk dat lijkt op een sproet, is een ouderdomsvlek vlak en lichtbruin van tint; het komt vaak voor na de leeftijd van 40 jaar.2,6 Deze huidverkleuringen ontstaan na vele jaren blootstelling aan de zon, en hoewel ze levervlekken worden genoemd, hebben ze geen relatie met de lever of de leverfunctie.5 Ouderdomsvlekken verschijnen het vaakst op delen van de huid die waarschijnlijk aan UV-straling worden blootgesteld, zoals het gezicht, de schouders, de onderarmen en de rug van de handen.2,6Plaatselijke huidbleekmiddelen, zoals hydrochinon, kunnen worden gebruikt om de pigmentatie lichter te maken; patiënten moeten worden geadviseerd over verbranding, blaarvorming, vervilting of andere huidreacties die kunnen optreden bij gebruik van hydrochinon.6,7 Cryotherapie of laserbehandeling kunnen worden gebruikt om ouderdomsvlekken te verwijderen.
Mollen (nevi) en atypische mollen (dysplastische nevi): Een moedervlek (nevus) is een vlakke of verheven verkleuring, meestal donker van kleur, die overal op het lichaam kan voorkomen. Zodra een moedervlek ontstaat en zich ontwikkelt, kan deze tientallen jaren aanwezig blijven; moedervlekken worden in de loop der jaren meestal meer verheven en minder gepigmenteerd.2,8 Het verwijderen van moedervlekken voorcosmetische doeleinden wordt bereikt door scheren of excisie. Een behaarde moedervlek moet adequaat worden geëxcideerd (in plaats van geschoren) als de patiënt bezorgd is over haargroei; anders zal er opnieuw haargroei optreden.8Histologisch onderzoek moet worden uitgevoerd op alle moedervlekken die worden verwijderd. Hoewel de meeste moedervlekken goedaardig zijn, worden sommige ervan kankerachtig. De aanwezigheid van meer dan 20 moedervlekken wijst op een hoger dan gemiddeld risico voor melanoom.8
Atypische moedervlekken zijn nevi met een enigszins afwijkend klinisch en histologisch uiterlijk. Ze zijn meestal groter dan andere nevi (>6 mm in diameter) en voornamelijk rond (in tegenstelling tot veel melanomen); ze hebben echter onduidelijke randen en een milde asymmetrie.8Melanomen, in tegenstelling, hebben een grotere onregelmatigheid van kleur; ze zijn niet alleen bruin en bruin, maar kunnen ook donkerbruin, zwart, rood en blauw zijn of met witachtige depigmentatiegebieden.8 Patiënten met atypische moedervlekken lopen een verhoogd risico op melanoom, waarbij het risico toeneemt naarmate het aantal atypische moedervlekken en de mate van blootstelling aan de zon toeneemt.8 Hoewel atypische moedervlekken overal kunnen voorkomen, worden ze vaker aangetroffen op bedekte gebieden zoals de billen, de borsten en de hoofdhuid. Een individu kan de neiging hebben om atypische mollen te ontwikkelen op basis van erfelijkheid; of mollen kunnen sporadisch voorkomen, zonder duidelijke familiaire associatie.8 De aanwezigheid van meerdere atypische moedervlekken en melanoom in meer dan twee eerstegraads familieleden wordt het familiair atypisch moedervlekken-melanoomsyndroom genoemd, waarbij patiënten een sterk verhoogd risico (25 keer) lopen op melanoom.8 Zelfcontrole op waarschuwingssignalen (TABEL 1) en professionele huidcontrole zijn van cruciaal belang.
Seborroïsche keratosen: Deze gepigmenteerde oppervlakkige epitheliale letsels worden meestal seborrheïsche wratten genoemd omdat de plaques zacht, brokkelig en wratachtig zijn; ze kunnen ook als gladde papels voorkomen. Typisch komen seborrheïsche keratosen op de romp of slapen voor op middelbare of latere leeftijd en variëren in grootte.Wanneer laesies (1-3 mm) worden waargenomen op de jukbeenderen bij zwarte en Aziatische personen, wordt de aandoening aangeduid als dermatosis papulosa nigra.8De laesies zijn rond of ovaal van vorm, vleeskleurig, bruin of zwart en hebben een karakteristiek “vastgekleefd” uitzicht met een oppervlak dat korstig, verrucus, fluweelachtig, wasachtig of schilferig is. Ze worden klinisch gediagnosticeerd, groeien langzaam, zijn niet premaligne en hoeven niet behandeld te worden. Ze kunnen worden verwijderd als ze tegen de kleding schuren, geïrriteerd raken, jeuken of cosmetisch storend zijn; verwijdering wordt bereikt door cryotherapie (bevriezing met vloeibare stikstof) of elektrodesiccatie encurettage na een lokale lidocaïne-injectie.8
Acrochordons (skin tags): Deze gepigmenteerde of gehyperpigmenteerde, pedunculaire (met een steeltje vastzittende) laesies komen meestal voor als multipels in de hals, de oksel en de lies. Ze zijn vleeskleurig of meer gepigmenteerd en zijn klein en zacht, en worden daarom zachte fibromen genoemd. Hoewel de letsels meestal asymptomatisch zijn, kunnen ze worden verwijderd als ze irriterend worden – ze veroorzaken een prikkend of trekkend gevoel – of als ze er cosmetisch niet meer mooi uitzien. Verwijdering gebeurt met cryotherapie, lichtelektrodencatie of excisie met een scalpel of schaar; histologisch onderzoek van alle skin tags is de standaardzorg.9
Cherry angioma’s: Deze fel kersenrode of paarse goedaardige huidelevaties of -vlekken komen meestal voor na de leeftijd van 30 jaar en zijn het gevolg van een uitzaaiing van bloedvaten.2,10 Hoewel de oorzaak onbekend is, zijn ze meestal erfelijk. Deze laesies kunnen bijna overal op het lichaam voorkomen; ze verschijnen echter meestal op de romp.10 Kersenangiomen variëren in grootte, en hoewel ze meestal niet groter zijn dan een halve centimeter (3 mm) in diameter, kunnen ze zo groot zijn als ongeveer een halve centimeter.2,10 Hoewel deze goedaardige gezwellen meestal geen behandeling vereisen, kunnen ze, als ze vaak bloeden of het uiterlijk beïnvloeden, worden verwijderd door middel van elektrochirurgie/auterisatie, cryotherapie, laser of scheerexcisie.10
Opgemerkt zij dat met betrekking tot de hierboven genoemde aandoeningen de huidprocedures kunnen variëren op basis van de omvang van de aandoening, de voorkeur van de arts of andere overwegingen. De begeleiding van de patiënt door de apotheker kan niet alleen bestaan uit begeleiding met betrekking tot de medicamenteuze behandeling (b.v. hydrochinon), maar ook uit plaatselijke verdovingsmiddelen voor de behandeling (b.v, een topische crème dielidocaïne 2,5% en prilocaïne 2,5% combineert; een topische patch die lidocaïne 70 mg en tetracaïne 70 mg combineert) voor plaatselijke huidpijnstilling.
Conclusie
Hoewel de meeste niet-kankerachtige huidlaesies geen andere weefsels binnendringen en zich naar andere delen van het lichaam verspreiden, is het van cruciaal belang dat alle goedaardige laesies zelf worden gecontroleerd en dat ze door een arts worden onderzocht als er veranderingen optreden. Richtlijnen voor apothekers met betrekking tot medicatiebeheer bij de behandeling van goedaardige huidgezwellen en kankerpreventie-interventies zijn essentieel.
1. Henry GI. Goedaardige huidletsels. Overview of benigne skinlesions. Medscape Referentie. Drugs, Ziekten en Procedures. Bijgewerkt op 12 oktober 2012.http://emedicine.medscape.com/article/1294801-overview. Accessed May 15,2013.
2. Beers MH, Jones TV, Berkwits M, et al, eds. The Merck Manual of Health & Aging. Whitehouse Station, NJ: Merck Research Laboratories; 2004:11-12,430-435.
3. Verouderingsveranderingen in de huid. MedlinePlus. Bijgewerkt op 4 september 2012. www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/004014.htm. Geraadpleegd op 15 mei 2013.
4. Huidkanker. Preventie. Centers for Disease Controland Prevention. Bijgewerkt op 23 april 2013. www.cdc.gov/cancer/skin/basic_info/prevention.htm. Geraadpleegd op 14 mei 2013.
5. Vitamine D. Dosering. MayoClinic.com. Bijgewerkt op 1 september 2012.www.mayoclinic.com/health/vitamin-d/NS_patient-vitamind/DSECTION=dosing.Accessed 15 mei 2013.
6. Levervlekken. MedlinePlus. Bijgewerkt op 20 november 2012.www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001141.htm. Accessed May 15,2013.
7. Epocrates, versie 4.5. Epocrates, Inc. www.epocrates.com. Accessed May 20, 2013.
8. Goedaardige huidtumoren. Moedervlekken, seborroïsche keratosen. The Merck Manual.Revised September 2008; updated February 2012.www.merckmanuals.com/professional/dermatologic_disorders/benign_skin_tumors/introduction.html.Accessed May 3, 2013.
9. Goedaardige huidtumoren. Skin tags. The Merck Manual.Revised September 2008; updated June 2010.www.merckmanuals.com/professional/dermatologic_disorders/benign_skin_tumors/introduction.html.Accessed May 3, 2013.
10. Cherry angioma. MedlinePlus. Bijgewerkt op 20 november 2012. www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/001441.htm. Geraadpleegd op 15 mei 2013.