Alai

Abstract

Cosmetische tatoeages, die beter bekend zijn als permanente make-up, zijn de laatste decennia populair geworden. Deze procedure kan worden gebruikt om pathologische huidaandoeningen te camoufleren, littekens te maskeren en de esthetische resultaten van plastische en reconstructieve chirurgische ingrepen te completeren. Tot de risico’s en complicaties van tatoeageprocedures behoren infecties en allergische reacties. Er kan littekenvorming optreden. Het uitwaaieren en vervagen van de kleurstoffen en ontevredenheid over kleur en vorm zijn niet ongewoon. Verschillende lasers kunnen oplossingen bieden voor het verwijderen van ongewenste cosmetische tatoeages, maar complicaties als gevolg van de laserbehandeling, zoals paradoxale verdonkering en littekenvorming, kunnen optreden.

© 2015 S. Karger AG, Basel

Inleiding

Sinds de 19e eeuw hebben verschillende rapporten de medische toepassingen van tatoeëren voor esthetische doeleinden geïllustreerd . De introductie van ooglid tatoeëren in 1984 betekende een nieuwe start van cosmetisch tatoeëren in het gezicht . Het belangrijkste doel van cosmetische tatoeage is om de natuurlijke schoonheid te verbeteren en de fysieke aantrekkingskracht te vergroten. De meerderheid van de personen kiest voor cosmetische tatoeage omdat het een gemakkelijk alternatief biedt voor conventionele make-up.

Techniek en Materialen

Cosmetische tatoeage, ook wel micropigmentatie genoemd, wordt meestal uitgevoerd met een elektrisch tatoeage-apparaat of een tatoeëerpen met een roterende of oscillerende wegwerpnaald (fig. 1). Kleine druppeltjes specifieke permanente make-up (PMU) tatoeage-inkt worden in de oppervlakkige laag van de lederhuid geïmplanteerd, in tegenstelling tot decoratieve tatoeage, waarbij de afzetting van pigment dieper in de lederhuid plaatsvindt. Sommige PMU-apparaten zijn geprogrammeerd voor specifieke indicaties. Een goede kennis van de anatomie is belangrijk voor het verkrijgen van goede resultaten. Inktdoppen voor eenmalig gebruik worden aanbevolen, en registratie van de gebruikte kleuren kan nuttig zijn voor latere correcties. In de handel zijn geprepareerde inkten verkrijgbaar, maar sommige professionals maken hun eigen mengsels om optimale kleuren te verkrijgen die passen bij de favoriete make-up van een cliënt. De eliminatie van pigment kan tijdens de eerste dagen van de genezing plaatsvinden. Na de genezing worden de resterende pigmentdeeltjes opgeslagen in de huidmacrofagen en fibroblasten. De aard van het gebruikte materiaal en de mate van implantatie zijn van invloed op de kwaliteit en de stabiliteit van de resultaten. Omdat het toepassingsniveau van PMU oppervlakkiger is dan dat bij decoratieve tatoeage, kan de spontane eliminatie van de kleurstof en vervaging binnen enkele jaren optreden.

Indicaties

PMU is een uitstekende vervanging voor conventionele make-up en een praktische oplossing voor mensen met een actieve levensstijl omdat het tijdbesparend is en er altijd perfect en fris uitziet (tabel 1). Sommigen kiezen voor deze ingreep omdat ze een fysieke beperking hebben die het aanbrengen van tijdelijke make-up bemoeilijkt. Eyeliner of blepharo-pigmentatie, lipliner en het kleuren van wenkbrauwen zijn erg populair. Wanneer het goed wordt aangebracht door een ervaren technicus, kan PMU er natuurlijker en realistischer uitzien dan conventionele make-up. Medische indicaties zijn onder meer hoornvliesreconstructie en reconstructie van het tepel-areola-complex na borstverkleining of borstkankerchirurgie (fig. 2). Tatoeëren kan helpen bij het camoufleren van littekens, moedervlekken, vitiligo en alopecia en biedt ook een oplossing voor patiënten met allergieën voor conventionele cosmetica (fig. 3).

Risico’s en complicaties

Tatoeëren in het algemeen is niet zonder risico’s (tabel 2). Het grootste risico op complicaties en ontevredenheid wordt veroorzaakt door het uitvoeren van de ingreep door een onervaren persoon onder slechte hygiënische omstandigheden en met materialen van dubieuze herkomst. Bijwerkingen kunnen verband houden met de ingreep en de nazorg, maar ook met de instrumenten en de samenstelling van de gebruikte inkten. Bijwerkingen op korte termijn zijn onder meer een lichte zwelling en korstvorming, die meestal door cliënten en tatoeëerders worden opgevangen en niet worden gemeld. Wanneer zich echter ernstiger problemen voordoen, zoals infecties en allergische reacties, is medisch advies vereist . De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft van 1988 tot 2003 slechts 5 meldingen van bijwerkingen in verband met PMU geregistreerd. Vanaf 2003 ontving de FDA meer dan 150 meldingen van bijwerkingen bij personen die PMU-procedures hadden ondergaan, waaronder enkele ernstige en langdurige misvormende complicaties. De duur van de symptomen varieerde van 5,5 maand tot meer dan 3 jaar. Er zijn meer bijwerkingen in verband gebracht met een specifieke productlijn, wat wijst op een verhoogd risico in verband met het gebruik van deze inkten. Deze productlijn is in september 2004 uit de handel genomen.

Infecties

Wanneer de tatoeage onder de juiste hygiënische omstandigheden en met steriele materialen wordt uitgevoerd, komt het zelden voor dat een bacteriële infectie optreedt. Inkten kunnen worden besmet voor of na het openen van flessen. De laatste jaren werden verschillende gevallen van atypische mycobacteriële infecties in decoratieve en cosmetische tatoeages gemeld . Histologische en microbiologische bevestigingen zijn nuttig om andere granulomateuze aandoeningen uit te sluiten, zoals sarcoïdose, reacties van vreemde lichamen en allergische granulomateuze manifestaties en om de verantwoordelijke ziekteverwekker te identificeren . Bronidentificatie is een zeer belangrijke kwestie . De registratie van inkten in het dossier van een cliënt kan helpen om besmette partijen te identificeren. Onlangs kondigde de FDA een vrijwillige terugroeping aan van tatoeage-inkt, tatoeagenaalden en tatoeagekits gedistribueerd door White & Blue Lion wegens pathogene bacteriële besmetting .

Virale en mycotische infecties zijn uiterst zeldzaam. Onsteriele apparatuur en naalden kunnen alle soorten door bloed overgedragen infecties overbrengen, zoals hepatitis en het humane immunodeficiëntievirus. Preventieve screening van beoefenaars van lichaamskunst en vaccinatie tegen hepatitis B worden aanbevolen. Er moet rekening worden gehouden met het risico van herpes simplex reactivatie op de lippen ten gevolge van de procedure (fig. 4).

Allergie

De pigmenten en kleurstoffen die in tatoeage- en PMU-inkt worden gebruikt, zijn betrekkelijk inert en worden doorgaans goed verdragen. Allergische reacties op kleurstoffen zijn zeldzaam, maar als ze optreden, kunnen ze bijzonder lastig zijn omdat de pigmenten moeilijk te verwijderen kunnen zijn. De meeste gerapporteerde allergische reacties houden verband met rode inkten. Overgevoeligheidsreacties kunnen verschillende klinische en histologische presentaties hebben, waaronder lichenoïde, psoriasiforme, eczemateuze, lymfomatoïde en granulomateuze reacties. Klinische aspecten en histopathologieën duiden vaak op een vertraagd-type allergie (fig. 5). Huidtests hebben echter zeer teleurstellende resultaten opgeleverd. In vivo haptenisatie van de kleurstof zou de verklaring kunnen zijn. Contactdermatitis met andere ingrediënten en additieven of met de materialen die tijdens en na de procedure worden gebruikt, zoals topische antibiotica, kan ook voorkomen. Fotogevoeligheid van tatoeages is waarschijnlijk de reden waarom er meer bijwerkingen zijn gemeld bij tatoeages op aan de zon blootgestelde plaatsen, zoals de handen en het gezicht .

Andere complicaties

In het algemeen veroorzaakt cosmetische tatoeage weinig ongemak en zijn de bijwerkingen zeldzaam, hoewel complicaties, zoals ooglidnecrose, het verlies van wimpers, secundair cicatriciaal ectropion, hypertrofische littekens en keloïden, zijn gemeld. Om het risico op oogletsel te verminderen, kunnen tijdens de procedure oogbeschermers worden gebruikt. De mogelijkheid van het Koebner-effect bij patiënten met een reeds bestaande huidaandoening, zoals psoriasis, moet worden overwogen. Er zijn meldingen van mensen met tatoeages en permanente make-up die een zwelling of branderig gevoel in de getatoeëerde gebieden ervaren tijdens het ondergaan van magnetische resonantie beeldvorming. Dit is slechts zelden gemeld en is niet in verband gebracht met blijvende effecten. Pigmenten kunnen ook de kwaliteit van het beeld beïnvloeden, met name in het gebied rond de ogen. De uiterst zeldzame associatie van huidkanker met tatoeages in het algemeen en met PMU in het bijzonder lijkt eerder toeval te zijn dan een oorzakelijk verband.

Ontevredenheid

Sommige mensen hebben onrealistische verwachtingen en zijn ontevreden met hun cosmetische resultaten. Klanten moeten worden geïnformeerd dat weefselvergroting, botulinetoxine injectie en plastische chirurgie van het gezicht het uiterlijk kunnen veranderen en kunnen leiden tot de vervorming van PMU.

De meest voorkomende complicaties en ontevredenheid van de patiënt zijn echter het gevolg van het verkeerd toepassen van kleurstoffen, pigment migratie en pigment uitwaaiering . In deze situaties wordt het voordeel van permanent zijn het grootste nadeel (fig. 6).

Behandeling van complicaties

Medische complicaties moeten worden behandeld met specifieke casusgebonden maatregelen. Plaatselijke bacteriële infecties vereisen een antiseptische of antibiotische behandeling om het risico van littekenvorming tot een minimum te beperken. Voor ernstige infecties zijn systemische antibiotica nodig. Allergische verschijnselen kunnen worden behandeld met topische toepassingen of infiltratie met corticosteroïden. De combinatie van intralesionale injecties van steroïden en 5-fluorouracil is gebruikt om reacties van vreemde lichamen te behandelen en kan worden overwogen. Wylie heeft de oplossing van een lipvergrotende tatoeagereactie door topische behandeling met tacrolimus gedocumenteerd. Granulomateuze reacties zijn vaak problematisch omdat het oorzakelijke materiaal moeilijk te verwijderen is. Systemische therapie met corticosteroïden en cyclosporine kan worden toegepast, maar geeft zelden bevredigende resultaten. Chronische reacties vereisen soms meer invasieve technieken, waaronder chirurgische dermabrasie of pigmentverwijdering met ablatieve lasers. Bezwaarlijke tatoeages kunnen worden gecamoufleerd met conventionele make-up. Na verloop van tijd vervagen de meeste cosmetische tatoeages spontaan. Sommige mensen proberen een ongewenste tatoeage te bedekken met een nieuwe in huidtinten, wat zelden bevredigende cosmetische resultaten oplevert omdat huidkleurige pigmenten de neiging hebben er onnatuurlijk uit te zien omdat ze de natuurlijke doorschijnendheid van de huid missen. Bovendien zijn de donkere onderliggende kleuren moeilijk te verbergen. Mensen die hun tatoeages willen laten verwijderen, vragen medisch advies. Succesvolle behandelingen met tretinoïne en penta-monogalloylglucose zijn gemeld, maar zijn niet door grote studies bevestigd. Niet-specifieke verwijderingstechnieken, zoals chirurgie en dermabrasie, zijn beschikbaar maar hebben het risico van littekenvorming en residuele texturele en pigmentaire veranderingen. De beste cosmetische resultaten kunnen worden verkregen met pigmentlasers, maar zelfs deze techniek houdt risico’s in en het volledig verdwijnen van de tatoeage kan niet worden gegarandeerd (fig. 7, 8). Vleeskleurige en rode tatoeages die ijzeroxide bevatten, kunnen bij behandeling met korte-pulslasers onmiddellijk donkerder worden. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de reductie van roodbruin gekleurd ijzeroxide tot zwartkleurig ijzeroxide (fig. 9). Onze ervaring is dat de donkere kleur daarna vaak met een andere geschikte golflengte kan worden verwijderd. Paradoxale verdonkering kan ook voorkomen bij tatoeages die titaniumdioxide bevatten. De topische toepassing van perfluorodecalin kan nuttig zijn voor de vermindering van laser-geïnduceerde witkleuring, waardoor meer laserpassages per behandelingssessie mogelijk zijn en het resultaat verbetert. In sommige recalcitrante gevallen kunnen dermabrasietechnieken met een kooldioxidelaser een oplossing bieden. Pico-secondenlasers zouden doeltreffender kunnen zijn, maar worden nog onderzocht.

Conclusie

Hoewel cosmetische tatoeage een veel voorkomende en populaire procedure is en gewoonlijk goed wordt verdragen, kunnen zich complicaties voordoen. Een probleem bij deze ingreep is dat er wereldwijd geen uniforme wetgeving is en dat er geen controle is op de productie van de gebruikte stoffen. De beschikbaarheid van correcte informatie over de bijbehorende risico’s en de uitvoering van de ingreep door een goed opgeleide professional kunnen complicaties en ontevredenheid tot een minimum beperken.