Alai

EC 2.7.3.2

Creatinekinase wordt soms ook aangeduid als creatinefosfokinase, creatinefosfotransferase, CPK of gewoon CK. Alle isoenzymen van CK katalyseren de fosforylering van creatine om fosfocreatine te vormen. Zeer hoge niveaus van CK worden aangetroffen in skeletspieren, voornamelijk de MM-vorm. Fosfocreatine wordt gebruikt als energieopslagsysteem in het spierweefsel, waarbij CK dient om de omgekeerde reactie te katalyseren: De snelle vorming van ATP uit fosfocreatine en ADP wanneer ATP nodig is door het weefsel1.

CK is een dimeer enzym. Er zijn twee gemeenschappelijke genproducten: het ene codeert voor de subeenheid (zo genoemd omdat deze overwegend in spieren voorkomt) en het andere voor de B-subeenheid (zo genoemd omdat deze overwegend in hersenweefsel voorkomt). De drie gebruikelijke vormen van actief CK omvatten twee homodimeren en één heterodimeer. Het eerste homodimeer (CK-1) bestaat uit twee B-subeenheden en wordt CKBB genoemd. Het andere heeft twee M-subeenheden en wordt CKMM (CK-3) genoemd. Het heterodimeer heeft één van elke subeenheid en wordt CKMB (CK-2) genoemd2. Er is een derde genproduct dat resulteert in de mitochondriale vorm van CK.

CKMM is een zeer belangrijk bestanddeel van actieve spieren, en het is aangetoond dat het toeneemt bij langdurige lichaamsbeweging3. Ook wanneer het totale CK of alleen het serum CK in normaal serum wordt gemeten, is het eigenlijk CKMM dat wordt gemeten, aangezien het de overgrote meerderheid van de CK-activiteit uitmaakt die normaal in serum van gezonde volwassenen wordt aangetroffen4,5. Aanzienlijke niveaus van CKMM-activiteit worden ook in de hartspier aangetroffen en daarom werd een grote stijging van het totale CK ooit gebruikt als hulpmiddel bij de diagnose van acuut myocardinfarct (AMI)6. Toen de CK-isoenzymen eenmaal waren opgehelderd en er isoenzymtests beschikbaar kwamen, werd CKMB al snel de marker bij uitstek voor AMI, om later te worden voorbijgestreefd door de cardiale troponines. CKMM (gewoonlijk gewoon gemeten als totaal CK) speelt echter nog steeds een belangrijke rol bij pathologieën van de skeletspieren, waaronder de diagnose, bewaking en beoordeling van dragerschap van spierdystrofie7,8,9. CKMM speelt ook een nuttige rol bij de diagnose, prognose en monitoring van de behandeling van spierziekten zoals polymyositis, dermatomyositis en bij het uitsluiten van andere zoals polymyalgia rheumatica10-13.

Er zijn geen nuttige spectrofotometrische veranderingen die tijdens de CK-reactie optreden, maar een zeer gebruikelijke manier om de CK-activiteit te meten is de productie van ATP in de omgekeerde reactie met glucose en hexokinase te koppelen, wat resulteert in glucose-6-fosfaat, dat vervolgens wordt gekoppeld aan de dehydrogenasereactie (gekatalyseerd door G6PDH) waarbij NADP wordt gebruikt, waarvan de reductie kan worden gevolgd door een toename van de extinctie bij 340 nm. De CK-isoenzymen hebben verschillende iso-elektrische punten en kunnen dus gemakkelijk worden onderscheiden en gekwantificeerd door elektroforese met behulp van chromogene substraatkleuren.