Alai

Effectief luisteren heeft te maken met zelfbewustzijn. U moet erop letten of u alleen maar luistert, passief luistert of actief deelneemt. Effectief luisteren vereist concentratie en een gerichte inspanning die bekend staat als actief luisteren. Actief luisteren kan worden onderverdeeld in drie hoofdelementen.

Weet hoe je moet luisteren, en je zult zelfs profiteren van degenen die slecht praten. – Plutarch

Attention

We weten nu dat aandacht het fundamentele verschil is tussen horen en luisteren. Aandacht schenken aan wat een spreker zegt, vereist een bewuste inspanning van uw kant. Nichols, die als eerste onderzoeker op het gebied van luisteren werd genoemd, merkte op: “Luisteren is hard werken. Het wordt gekenmerkt door een snellere hartslag, een snellere circulatie van het bloed, een kleine stijging van de lichaamstemperatuur”. Bedenk dat we informatie vier keer sneller kunnen verwerken dan een persoon spreekt. Toch blijkt uit tests van begrijpend luisteren dat de gemiddelde persoon slechts 25% efficiënt luistert. Een doorsnee persoon kan 125 woorden per minuut spreken, maar wij kunnen tot drie keer sneller informatie verwerken, tot wel 500 woorden per minuut. De slechte luisteraar wordt ongeduldig, terwijl de effectieve luisteraar de extra verwerkingstijd gebruikt om de woorden van de spreker te verwerken, belangrijke punten te onderscheiden, en ze mentaal samen te vatten.

Hoppe adviseert dat actief luisteren eigenlijk een gemoedstoestand is die van ons verlangt dat we ervoor kiezen om ons te concentreren op het moment, aanwezig en aandachtig te zijn terwijl we al onze zorgen van de dag negeren. Hij stelt voor dat luisteraars zich voorbereiden op actieve aandacht door een luisterherinnering te maken. Dat kan zijn: schrijf “Luister” bovenaan een bladzijde voor je in een vergadering.

Tijdens het lezen van een boek, of het voeren van een discussie met een individu, kun je teruggaan en herlezen of een vraag stellen om een punt te verduidelijken. Dit is niet altijd het geval bij luisteren. Luisteren is van het moment, en we krijgen de woorden van de spreker vaak maar één keer te horen. De sleutel is dan dat de luisteraar snel de centrale premisse of het leidende idee van de spreker kan achterhalen. Als dit eenmaal is gebeurd, wordt het voor de luisteraar gemakkelijker om te onderscheiden wat het belangrijkste is. Natuurlijk is het gemakkelijker om het hoofddoel van de spreker, zijn hoofdpunten en de structuur van de toespraak te onderscheiden wanneer de luisteraar in staat is om met een open geest te luisteren.

Attitude

Zelfs als u oplet, kunt u dat doen met de verkeerde attitude, de tweede A. Uzelf wijsmaken dat dit allemaal tijdverspilling is, zal u niet helpen om effectief te luisteren. U kunt beter een interne motivatie vinden om aandacht te besteden aan de persoon die spreekt. Als u de taak van het luisteren met een positieve instelling en een open geest benadert, zal dat het luisteren veel gemakkelijker maken. Slechte luisteraars oordelen snel en rechtvaardigen zo hun beslissing om onoplettend te zijn. Maar, als je er toch al bent, waarom dan niet luisteren om te zien wat je kunt leren? Kaponya waarschuwt voor psychologische dove plekken die ons vermogen aantasten om dingen waar te nemen en te begrijpen die tegen onze overtuigingen ingaan. Het kan zo weinig zijn als een woord of een zin die “een emotionele uitbarsting” kan veroorzaken waardoor de efficiëntie van de communicatie snel afneemt. Iemand die bijvoorbeeld vastberaden voorstander is van militair ingrijpen als beste reactie op een terroristische actie, kan niet objectief luisteren naar een spreker die bepleit dat onderhandelen een beter middel is. Zelfs als de spreker effectief gebruik maakt van logica, zich baseert op geloofwaardige bronnen, en een beroep doet op emotie met een hartverscheurend verhaal over burgerslachtoffers als gevolg van bombardementen, zal deze luisteraar niet in staat zijn om een open geest te behouden. Als je je dove plekken niet erkent, ben je tekortgeschoten bij het luisteren.

Je zult altijd je eigen mening moeten vormen over waar je staat – of je het nu eens of oneens bent met de spreker – maar het is van cruciaal belang dat je dat doet na het luisteren. Adler stelt voor om vier vragen in gedachten te houden tijdens het luisteren: “Waar gaat de hele toespraak over?” “Wat zijn de belangrijkste of centrale ideeën, conclusies en argumenten?” “Zijn de conclusies van de spreker juist of onjuist?” en “Wat is ermee?” Als je eenmaal een algemeen idee hebt van de toespraak, de hoofdpunten hebt bepaald en je instemming hebt gepeild, kun je beslissen waarom het belangrijk is, hoe het je raakt, of wat je zou kunnen doen als gevolg van wat je hebt gehoord. Maar, zo merkt hij op, het is “onmogelijk” om al deze vragen tegelijk te beantwoorden terwijl u luistert. In plaats daarvan moet je bereid zijn om aandacht te schenken aan het standpunt en de koerswijzigingen van de spreker, en geduldig afwachten waarheen hij je leidt.

Er zijn dingen die ik niet kan forceren. Ik moet me aanpassen. Er zijn momenten waarop de grootste verandering die nodig is, een verandering van mijn gezichtspunt is. ~ Denis Diderot

Aanpassing

Om dit goed te doen, heb je de laatste van de drie A’s nodig: aanpassing. Vaak als we iemand horen spreken, weten we niet van tevoren wat hij gaat zeggen. We moeten dus flexibel zijn, bereid om een spreker te volgen langs wat lijkt op een verbale omweg door een konijnenhol, totdat we worden beloond door de spreker die zijn eindbestemming bereikt, terwijl zijn publiek zich verwondert over de creatieve manier waarop hij zijn belangrijke punt heeft bereikt. Als de toehoorders meer gericht zijn op het reageren op of anticiperen op wat er gezegd wordt, zullen ze inderdaad slechte luisteraars zijn.

Neem nu de tijd om na te denken over uw eigen luistergewoonten door het invullen van het luisterprofiel, aangepast van Brownell. In het volgende hoofdstuk wordt ingegaan op manieren om de uitdagingen van effectief luisteren aan te pakken.

Luisterprofiel

De onderstaande vragen komen overeen met elk van de zes luistercomponenten in HURIER: Horen, Begrijpen, Onthouden, Interpreteren, Evalueren, en Reageren. Voordat u de vragen beantwoordt, moet u eerst raden op welk van de zes onderdelen u het beste zult scoren. Op welk gebied zult u waarschijnlijk het laagst scoren? Beantwoord nu de volgende vragen om uw luistergedrag te meten op een vijfpuntsschaal (1 = bijna nooit, 2 = zelden, 3 = soms, 4 = vaak, 5 = bijna altijd).

_____ 1. Ik ben me er voortdurend van bewust dat mensen en omstandigheden in de loop van de tijd veranderen.

_____ 2. Ik houd rekening met het persoonlijke en culturele perspectief van de spreker wanneer ik naar hem of haar luister.

_____ 3. Ik heb aandacht voor de belangrijke dingen die om me heen gebeuren.

_____ 4. Ik hoor nauwkeurig wat er tegen mij gezegd wordt.

_____ 5. Ik begrijp de woordenschat van de spreker en erken dat mijn begrip van een werk waarschijnlijk enigszins zal verschillen van dat van de spreker.

_____ 6. Ik pas mijn reactie aan aan de behoeften van de specifieke situatie.

_____ 7. Ik weeg alle bewijzen af alvorens een beslissing te nemen.

_____ 8. Ik neem de tijd om de geldigheid van de redenering van mijn partner te analyseren alvorens tot mijn eigen conclusie te komen.

_____ 9. Ik kan me herinneren wat ik heb gehoord, zelfs in stressvolle situaties.

_____ 10. Ik treed communicatiesituaties binnen met een positieve houding.

_____ 11. Ik stel relevante vragen en herhaal mijn waarnemingen om er zeker van te zijn dat ik de spreker goed begrepen heb.

_____ 12. Ik geef duidelijke en directe feedback aan anderen.

_____ 13. Ik laat mijn emoties mijn luisteren of besluitvorming niet beïnvloeden.

_____ 14. Ik onthoud hoe de gezichtsuitdrukkingen, lichaamshouding en andere non-verbale gedragingen van de spreker zich verhouden tot de verbale boodschap.

_____ 15. Ik overwin afleidingen zoals het gesprek van anderen, achtergrondgeluiden en telefoons, wanneer iemand aan het woord is.

_____ 16. Ik maak onderscheid tussen hoofdgedachten en ondersteunende bewijzen wanneer ik luister.

_____ 17. Ik ben gevoelig voor de toon van de spreker in communicatiesituaties.

_____ 18. Ik luister naar wat er gezegd wordt en onthoud dit nauwkeurig, zelfs wanneer ik het sterk oneens ben met het standpunt van de spreker.

Tel uw scores voor 4 + 10 + 15 bij elkaar op. Dit is uw totaal voor horen.

Tel uw scores voor 5 + 11 + 16 bij elkaar op. Dit is uw totaal voor begrijpen.

Tel uw scores op voor 1 + 7 + 8. Dit is uw evaluatietotaal.

Tel uw scores op voor 3 + 9 + 18. Dit is uw onthoudtotaal.

Tel uw scores op voor 2 + 14 + 17. Dit is uw interpreteertotaal.

Tel uw scores op voor 6 + 12 + 13. Dit is uw totaal voor antwoorden.

Op welk vaardigheidsgebied scoort u het hoogst? Welke is uw laagste? Hoe zouden deze luistergedragingen uw interacties met leeftijdgenoten, ouders, docenten of professionele collega’s beïnvloeden?