Alai

Wanneer je hoofdpijn hebt, weet je dat er veel mogelijke oorzaken zijn, variërend van lichte tot zeer ernstige hoofdpijn. Wanneer u naar de dokter gaat, zal deze u waarschijnlijk gedetailleerde vragen stellen over hoe lang de hoofdpijn al bestaat, wat voor soort pijn u voelt, wanneer deze optreedt en welke andere symptomen u ervaart. Zonder een grondige beoordeling en onderzoek zou het absurd zijn als uw arts de diagnose zou stellen dat u een hersentumor of griep hebt, die beide hoofdpijn kunnen veroorzaken. En natuurlijk zou de behandeling voor een hersentumor en een virus er heel anders uitzien.

Hetzelfde geldt voor psychische aandoeningen: veel veel voorkomende symptomen doen zich om verschillende redenen voor, en kunnen verschillende diagnoses weerspiegelen. Daarom zal een goede geestelijke gezondheidsdeskundige uw kind grondig evalueren op basis van een breed scala aan informatie voordat hij een diagnose stelt. Het is van cruciaal belang om te begrijpen wat er werkelijk achter een bepaald gedrag zit, omdat, net als in de geneeskunde, de diagnose die uw kind krijgt de juiste behandeling drastisch kan veranderen. ADHD-medicijnen zullen bijvoorbeeld niet werken als de onoplettendheid of het storende gedrag van een kind wordt veroorzaakt door angst en niet door ADHD. En, net als een arts, wanneer een behandeling niet werkt, of het nu therapeutisch of farmaceutisch is, zal een goede arts onder andere de diagnose opnieuw bekijken.

Hier nemen we een kijkje naar enkele van de veel voorkomende psychiatrische symptomen die gemakkelijk verkeerd worden geïnterpreteerd bij kinderen en tieners, wat leidt tot een verkeerde diagnose. Voor elk symptoom leggen we uit met welke diagnose het vaak in verband wordt gebracht, en wat enkele alternatieve oorzaken voor dat gedrag zouden kunnen zijn. (Deze lijst is alleen bedoeld als leidraad, en het is belangrijk om altijd een opgeleide diagnosticus te raadplegen voordat u een behandeling begint of uw kind een etiket opgeplakt krijgt.)

De veelvoorkomende diagnose: ADHD

Het symptoom van onoplettendheid wordt vaak voor het eerst waargenomen door leraren, die een leerling kunnen opmerken die ongewoon gemakkelijk is afgeleid, geneigd is te dagdromen, en moeite heeft met het voltooien van huiswerkopdrachten en het opvolgen van aanwijzingen. Hoewel alle kinderen, vooral degenen die erg jong zijn, de neiging hebben om een kortere aandachtsspanne te hebben dan volwassenen, hebben sommige kinderen veel meer moeite om zich te concentreren dan anderen.

Onoplettendheid die buiten het typische bereik ligt, is een van de drie belangrijkste symptomen van ADHD, samen met impulsiviteit, en hyperactiviteit. Dus wanneer een kind ongewoon afgeleid lijkt, is ADHD vaak het eerste wat ouders en clinici vermoeden. Er zijn echter veel andere mogelijkheden die kunnen bijdragen aan onoplettendheid.

“Het kind dat onoplettend is, kan onoplettend zijn omdat hij ADHD heeft,” merkt psycholoog Steven Kurtz op. “Of hij kan onoplettend zijn omdat hij zich zorgen maakt over zijn oma die ziek in het ziekenhuis ligt, of omdat hij op het schoolplein wordt gepest en de volgende periode pauze is.”

Andere mogelijkheden:

Obsessief-compulsieve stoornis:

Veel kinderen met OCD worden afgeleid door hun obsessies en dwanghandelingen, en als de OCD ernstig genoeg is, kunnen ze het grootste deel van hun dag obsessief doorbrengen. Dit kan hun leven op allerlei manieren belemmeren, ook het opletten op school. En omdat kinderen met OCD zich vaak schamen voor hun symptomen, kunnen zij veel moeite doen om hun dwangneuroses te verbergen. Het is niet ongewoon dat kinderen hun rituelen onder controle houden terwijl ze op school zijn, om er vervolgens door overweldigd te worden wanneer ze thuiskomen. Daarom kan een leraar merken dat een leerling moeite heeft zich te concentreren en aannemen dat hij een aandachtsprobleem heeft, omdat zijn dwangneurose voor haar niet zichtbaar is.

“Een kind kan in de klas zitten met een obsessie over het feit dat hij iets moet oplossen, om te voorkomen dat er iets vreselijks gebeurt. Dan roept de leraar hem,” zegt Dr. Jerry Bubrick, een klinisch psycholoog aan het Child Mind Institute. “Wanneer hij het antwoord op de vraag niet weet, lijkt het alsof hij niet oplette, maar het is echt omdat hij geobsedeerd was.”

Post-Traumatische Stressstoornis:

Kinderen kunnen ook last lijken te hebben van onoplettendheid wanneer ze zijn getroffen door een trauma. “Veel van de symptomen van PTSS lijken op ADHD,” legt Dr. Jamie Howard uit, de directeur van de Trauma Response and Education Service aan het Child Mind Institute. “Symptomen die veel voorkomen bij PTSS, zoals moeite met concentreren, overdreven schrikreactie en hypervigilantie kunnen het doen lijken alsof een kind springerig en spastisch is.”

Leerstoornis:

Wanneer een kind overal naar lijkt te kijken behalve naar de bladzijden van het boek dat ze geacht wordt te lezen, is een andere mogelijke oorzaak dat ze een leerstoornis heeft. Niet-gediagnosticeerde dyslexie kan een jongere niet alleen gefrustreerd laten wriemelen, ze kan zich ook schamen omdat ze niet lijkt te kunnen wat de andere kinderen wel kunnen, en dat feit proberen te verdoezelen. Het gevoel te falen is een grote belemmering voor concentratie, en alles wat dat gevoel kan verlichten is een welkome afleiding.

“Vijftig procent van de kinderen met leerstoornissen heeft onoplettendheid,” merkt Dr. Nancy Rappaport op, een professor aan de Harvard Medical School die gespecialiseerd is in geestelijke gezondheidszorg in schoolomgevingen. “Voor deze kinderen moeten we ingrijpen om hun leerachterstand te ondersteunen, anders zal het behandelen van hen met stimulerende middelen een flop zijn.”

De lastigste gevallen, voegt Dr. Rapport toe, zijn echt slimme kinderen die hun leerproblemen jarenlang met succes hebben gecompenseerd door extra hard te werken. “Ze hebben hun zwakte kunnen verbergen tot ze ouder werden en er gewoon te zwaar getild moest worden. Ze worden vaak gediagnosticeerd met ADHD of depressie, tenzij iemand het leerprobleem opmerkt.

Repetitieve verontrustende gedachten

De veel voorkomende diagnose: PTSS

Intrusieve gedachten en herinneringen die een kind niet kan controleren, zijn een van de belangrijkste symptomen van PTSS. Artsen zien PTSS als een beschadigde “vecht of vlucht” reactie bij een kind dat een verontrustende ervaring heeft gehad, of het nu een verontrustende gebeurtenis was of een patroon van huiselijk geweld of misbruik. De ervaring ligt in het verleden, maar het kind blijft de angst herbeleven.

Dit kan gebeuren in de vorm van flashbacks, het steeds opnieuw denken aan de gebeurtenis, of het ervaren van beangstigende gedachten die blijven “hangen.”

Andere mogelijkheden:

OCD:

“Bij zowel OCD als PTSS kun je gedachten ervaren die binnendringen, gedachten waar je niet aan wilt denken,” zei Dr. Howard. “Deze gedachten komen in je hoofd, zonder dat je het wilt en zonder dat je er controle over hebt. In beide gevallen veroorzaken ze je leed, en moet je eraan werken om ze te beheersen.” Maar er is een groot verschil tussen de zich herhalende gedachten bij OCD en PTSS, merkt Dr. Howard op: “Bij OCD zal het een concept zijn dat je leed veroorzaakt, maar bij PSTD is het een feitelijke herinnering aan iets dat is gebeurd.”

Beperkte spraak

De veelvoorkomende diagnose: Autisme

Autisme is een ontwikkelingsstoornis die ervoor zorgt dat een kind stoornissen heeft in de communicatie. Kinderen met autisme kunnen een vertraging in (of een volledig gebrek aan) de ontwikkeling van gesproken taal hebben. De meest duidelijke tekenen van autisme worden meestal opgemerkt tussen de leeftijd van 2 en 3 jaar. Hoewel veel kinderen in het spectrum wel praten, kunnen zij taal op ongebruikelijke manieren gebruiken, oogcontact vermijden en liever alleen zijn. Autisme kan voor het eerst worden opgemerkt door schoolprofessionals, die zich ervan bewust worden dat het kind niet op een passende manier sociaal omgaat met zijn leeftijdsgenoten.

Andere mogelijkheden:

Selectief mutisme:

Selectief mutisme is een angststoornis waarbij kinderen in bepaalde sociale situaties niet spreken. Veel kinderen met selectief mutisme zijn thuis spraakzaam, maar er kan een totaal gebrek aan spraak zijn in andere omgevingen, zoals op school. Zij communiceren soms helemaal niet met leeftijdsgenoten of leerkrachten, wat ertoe kan leiden dat schoolpersoneel zich zorgen maakt over hun sociale ontwikkeling. Deze sociale moeilijkheden kunnen ertoe leiden dat sommige schoolmedewerkers tot de conclusie komen dat ze in het autismespectrum zitten.

“Je kunt om veel redenen moeite hebben met communicatie,” merkt Dr. Kurtz op. “Waar je naar moet kijken is de consistentie in verschillende situaties. Kinderen met SM zullen in sommige settings heel sociaal zijn en heel fantastische kletskousen zijn, anders hebben ze waarschijnlijk geen SM.”

Bij het stellen van een diagnose is het belangrijk om onderscheid te maken tussen een vaardigheidstekort en een prestatietekort. Kinderen met selectief mutisme hebben een prestatieachterstand omdat ze wel kunnen spreken, maar dit niet in elke setting kunnen laten zien, terwijl kinderen in het spectrum vaardigheidstekorten hebben, dus bepaalde vaardigheden niet kunnen laten zien, ongeacht de setting.

Kinderen met selectief mutisme kunnen ook andere symptomen vertonen die ertoe kunnen leiden dat de alarmbellen gaan rinkelen voor autisme. Sommige kinderen met SM lijken erg “gesloten” in hun affect. “Omdat het kind, of hij het nu weet of niet, mensen ervan probeert te overtuigen zich terug te trekken, zal hij ook een slecht oogcontact hebben zoals een kind uit het spectrum, een vlak affect zoals een kind uit het spectrum,” zei Dr. Kurtz. “Hij zal er niet uitzien als een kind wiens enige probleem is dat hij vastzit in termen van in staat zijn om te praten.”

4. Droefheid, vermoeidheid, en moeilijkheden om helder te denken

De gemeenschappelijke diagnose: Depressie

Het is voor de meeste mensen gemakkelijk om de symptomen van depressie te herkennen: gevoelens van droefheid, verminderde interesse in gebruikelijke plezierige activiteiten, vermoeidheid, gewichtsveranderingen, en moeite met concentreren. Hoewel het voor iedereen normaal is om zich soms “down in the dumps” te voelen, kunnen kinderen die verdriet of prikkelbaarheid ervaren die langer dan twee weken duurt en hun vermogen om te functioneren belemmert, worden beschouwd als kinderen die een depressieve episode doormaken.

Andere mogelijkheden:

Hypothyreoïdie:

Hypothyreoïdie treedt op wanneer uw schildklier (een klier in uw nek) niet genoeg van bepaalde belangrijke hormonen afscheidt. De symptomen van hypothyreoïdie lijken sterk op die van depressie, en omvatten vermoeidheid, gewichtstoename, gevoelens van droefheid en moeite om helder te denken. De behandeling voor hypothyreoïdie is echter heel anders: kinderen met hypothyreoïdie worden behandeld met een schildkliervervangend hormoon.

Angststoornis:

Zekere angststoornissen, zoals OCD, kunnen zeer belemmerend en beangstigend zijn voor de persoon die ze ervaart. Kinderen met OCD kunnen obsessies hebben over het oproepen van kwaad aan hun dierbaren, evenals andere gewelddadige of seksuele beelden. Hoewel deze obsessies niet kloppen met wat het kind eigenlijk wil dat er gebeurt, heeft hij moeite om ze uit zijn hoofd te zetten. Soms wordt een depressieve stemming het eerst opgemerkt, maar dat kan secundair zijn aan een andere aandoening zoals OCD. Vanwege de beschamende gedachten die veel kinderen met OCD hebben, voelen ze zich misschien niet op hun gemak om veel van die gedachten te delen, en kunnen ze verkeerd gediagnosticeerd worden met depressie.

“Er zijn veel gevallen waarin kinderen die angsten of zorgelijke gedachten hebben, depressief worden omdat ze bang zijn en het gevoel hebben dat dingen niet beter zullen worden,” legt Dr. Rachel Busman uit, een psycholoog aan het Child Mind Institute. “Daarom is het zo belangrijk om de symptomen nauwkeurig te beoordelen en een geschiedenis te krijgen die verklaart wanneer ze begonnen zijn. Er zijn uitstekende behandelingen voor angststoornissen en depressie – als de diagnose eenmaal is gesteld, kan de behandeling zich richten op deze symptomen.”

Storend gedrag

De veelvoorkomende diagnose: ODD

De meeste kinderen hebben af en toe een driftbui of uitbarsting, maar als kinderen herhaaldelijk uitvallen, opstandig zijn of hun humeur niet onder controle kunnen houden, kan dit hun functioneren op school ernstig belemmeren en aanzienlijke onrust in het gezin veroorzaken. Vaak wordt gedacht dat deze kinderen een oppositioneel-defiantieve stoornis (ODD) hebben, die wordt gekenmerkt door een patroon van negatief, vijandig of uitdagend gedrag. Symptomen van ODD zijn dat een kind zijn geduld verliest, ruzie maakt met volwassenen, snel geïrriteerd raakt, of actief niet gehoorzaamt aan verzoeken of regels. Om de diagnose ODD te krijgen, moet het storende gedrag van het kind zich ten minste zes maanden voordoen en een negatieve invloed hebben op zijn leven op school of thuis.

Andere mogelijkheden:

Angststoornissen:

Kinderen met angststoornissen hebben grote moeite om met situaties om te gaan die hen angstig maken. Wanneer een kind met een onbehandelde angststoornis in een angstveroorzakende situatie wordt gebracht, kan het oppositioneel worden in een poging om aan die situatie te ontsnappen of de bron van zijn acute angst te vermijden. Een kind met acute sociale angst kan bijvoorbeeld uitvallen naar een ander kind als hij zich in een moeilijke situatie bevindt. Een kind met OCD kan extreem overstuur raken en tegen zijn ouders schreeuwen als zij hem niet de constante geruststelling geven die hij gebruikt om zijn obsessieve angsten te beheersen. “Het komt waarschijnlijk meer voor dan we denken, ofwel angst die storend lijkt of angst die samengaat met storend gedrag,” zei Dr. Busman. “En dit gaat precies terug naar waarom we een uitgebreide en goede diagnostische beoordeling moeten hebben.”

ADHD:

Veel kinderen met ADHD, vooral degenen die impulsiviteit en hyperactiviteit ervaren, kunnen veel symptomen vertonen die hen oppositioneel doen lijken. Deze kinderen kunnen moeite hebben met stilzitten, ze kunnen alles aanraken en ermee spelen wat ze te pakken kunnen krijgen, ongepaste opmerkingen maken, moeite hebben op hun beurt te wachten, anderen in de rede vallen, en handelen zonder de consequenties te overdenken. Deze symptomen zijn eerder het gevolg van een verminderd executief functioneren – hun vermogen om vooruit te denken en de gevolgen van hun gedrag in te schatten – dan van opzettelijk oppositioneel gedrag.

Leerstoornis:

Wanneer een kind zich herhaaldelijk misdraagt op school, is het mogelijk dat het gedrag voortkomt uit een niet vastgestelde leerstoornis. Stel dat hij extreem veel moeite heeft met wiskunde, en dat hij gefrustreerd en geïrriteerd raakt als hij zonder succes een reeks problemen moet oplossen. Of hij weet dat het volgende lesuur wiskunde is.

“Kinderen met leerproblemen kunnen meesters zijn in het misleiden – ze willen hun kwetsbaarheid niet laten zien. Ze willen je afleiden van het herkennen van hun worsteling,” legt Dr. Rappaport uit. “Als een kind problemen heeft met schrijven of rekenen of lezen, in plaats van om hulp te vragen of toe te geven dat hij vastzit, kan hij een opdracht verscheuren, of iets beginnen met een ander kind om een afleiding te creëren.”

Let op wanneer het problematische gedrag gebeurt, kan leiden tot het blootleggen van een leerprobleem, voegt ze eraan toe. “Als ouders en leerkrachten zoeken naar de oorzaken van disregulatie, helpt het om te zien wanneer het gebeurt – om zwakke punten te markeren en kinderen te ondersteunen.”