Alai

“Alle tijd bestaat altijd” – uit de documentaire What Is Reality?

* *

Emancipeer jezelf van de tunnel-ziende tijdwaarnemer! Breng de onbuigzame pijl van de tijd terug naar zijn koker!

Een van de belangrijkste concepten achter de E8-rooster-theorie van de natuurkunde (zoals uitgelegd in de documentaire What Is Reality van Quantum Gravity Research uit 2017) is dat de toekomst arm-in-arm met het verleden werkt om het heden te creëren. In religieuze kringen benaderen we dit proces (met een niet geringe dosis antropomorfisme) als verlossing, dat wil zeggen, niet zozeer co-creëren als wel teruggaan en herstellen wat in de eerste plaats niet goed werd uitgevoerd. Dit brengt me bij mijn favoriete Walter Benjamins citaat, hieronder:

Incidenteel is Benjamins briljante intuïtie een voorbeeld van wat Edgar Allan Poe ratiocinatie zou noemen, hier door Timothy Green omschreven als “een soort fantasierijk redeneren, het vermogen van de intuïtie om ingrijpende verbanden te leggen tussen schijnbaar kleine en ongelijksoortige details, een sprong van alle mogelijk-hadden-zijn naar wat waarschijnlijk is. Het is een tegenfeitelijke logica die in staat is een diepere waarheid te onthullen.” Poe was de voorloper van veel moderne natuurkundige concepten voordat de wetenschap ze zelf in theorieën uiteenzette. In termen van hun verklarende kracht kan veel van hetzelfde gezegd worden van de Bhagavad Gita of de Torah.

In de Abrahamitische tradities herkennen we een eschatologisch proces. De geschiedenis is niet ongeregeld, maar veeleer een doelgericht samenkomen op een eindpunt of telos. Bovendien is de menselijke geschiedenis (een 3D-fenomeen dat wordt gehinderd door tijd in één richting) het proces waarin de Prins van deze Wereld alle aardse rijkdom en macht consolideert en samenperst tot een convergerende geometrische vorm of totaliteit die niet lijkt op de taps toelopende punt van de sluitsteen van een piramide.

De geschiedenis van de mensheid is natuurlijk zo traag als melasse. (Eigenlijk, in micro-incrementen is het meer subjectief/elastisch, soms lijkt het te kruipen of te vliegen). Wanneer komt Jezus trouwens terug? Wat rond gaat duurt vaak verdomd lang om rond te komen, als het al rond komt. Helaas zijn wij psychologisch niet gebouwd om tijd waar te nemen als iets anders dan een opeenvolging, een duur, een gebeurtenis, een zin die een werkwoord nodig heeft. Dit op zichzelf staande geometrische blokgedoe is een mentale stretch. Tijd is voor ons een grillig kreng van een pijl die elke ochtend met onze wekker meegaat om ons ofwel een felbegeerde promotie naar werk te bezorgen ofwel een fatale pijl in de rug. En dan vragen ze zich af waarom we zo bang en angstig zijn. Oei! Onze tijd hier in de wereld van het ongelijke lot kan elk moment eindigen in een wereld van pijn.

Nu, ga verder en heb een fijne dag.

Mijn overtuiging voor wat het waard is? Dat het einde van de menselijke geschiedenis een climactisch moment zal zijn waarop een messiaanse figuur het Beest of de Antichrist/Dajjal (recalcitrante spinnenwebben van een onverteerbaar verleden) verdooft, waarna Benjamins “volheid” voor alle eeuwigheid wordt hervonden. (Het stille punt van T.S. Eliot is ongeveer hetzelfde.)

Hier is het genie Walter Benjamin weer (hieronder). Tragisch genoeg neigt de laatste zin naar polemiek en voelt te veel van zijn tijd. Progressiviteit is te veel een facet van de politiek. Yecch. Maar voor het overige is de Engel van de Geschiedenis met stomheid geslagen omdat het wrak van de geschiedenis pas samenhang (verlossing) krijgt met de bedieningen van de toekomst, waarnaar hij tot het Einde met de rug is toegekeerd. De Engel is getroffen en verbijsterd. Zijn beperkte gezichtspunt (alleen de menselijke geschiedenis) sluit hem uit van een alomvattend begrip van de “tijd als blok”. In feite stormt de toekomst voortdurend op hem af. De storm in zijn vleugels die uitgaat van het Paradijs is inderdaad een genezing voor het wrak dat hij overziet en is niets om over te treuren of voor te vrezen. Hij zou een dankbare student zijn van de E8-rooster-theorie.

Een andere analogie .

Ik heb jaren geleden een natuurprogramma gezien waarin een vos een esdoornblad in zijn bek nam voordat hij het smalle water aan de rand van een beekje inliep. Met het gezicht stroomafwaarts dompelde de vos zich heel langzaam onder in het water, terwijl hij het blad in zijn bek hield. Vlak voordat hij het blad losliet, was het een krioelende vlooienplatform geworden. En weg was de dronken boot! De vos had zichzelf “verlost” van de vlooien. Is dit proces analoog aan de menselijke geschiedenis? Wordt er een bladstrategie gehanteerd om de volledige substantie van het kwaad te consolideren voor een laatste plotselinge verdrijving? Het topje van het esdoornblad is een goed voorbeeld van de sluitsteen van een piramide.

Misschien worstelt de natuurkunde met hetzelfde verlossingsdrama, zij het dan in de emotieloze taal van de natuurkunde (wiskunde). Is verlossing een proces dat uiteindelijk een wiskundige uitdrukking heeft? Verlossing is inherent een proces van co-creatie, zij het met een tijdsinterval – althans zo ervaren wij dat. De werkelijkheid wordt in eerste instantie geschapen door huidige bewuste wezens, en vervolgens bewerkt door een telos-bewustzijn uit de toekomst om de causale keten te verzekeren die dat telos-bewustzijn mogelijk zal maken. En toch, geen tautologie, maar net als het Mysterie van Babylon, uitgerust met een graad of twee van vrijheid, waardoor een niet-deterministische uitkomst verzekerd is. Nee, we zijn geen voorgeprogrammeerde robots. Verlossing is een manier om dit tweesporige samenwerkingsproces uit te drukken. (Bovendien is er niets dat zegt dat, in het geometrische blok van tijd, verlossing niet gelijktijdig met zonde plaatsvindt. Zonder een pijl des tijds, waarom zou iets iets anders voorafgaan of volgen?)

Er zijn hier ook Jungiaanse/Anthropische echo’s. De mens is de ogen en oren waardoor God de bijzondere schoonheid van zijn schepping aanschouwt. Dit is ook in overeenstemming met de kwantumtheorie. Zonder ons op de grond die ijverig causale ketens smeden, zou het universum een ongebaand pad blijven, een ongemanifesteerde vormloze leegte.

Een paradox is een waarheid die een coherente uitdrukking ontbeert in de causaal-gebonden 4D wereld. Eén zo’n waarheid als een koe kan zijn dat vrije wil en determinisme als co-scheppers samenwerken. Mogen we dit antropomorfiseren tot respectievelijk mens en God?

Dit brengt me, laattijdig, bij de fascinerende documentaire What Is Reality? Deze nogal ambitieuze titel doet zijn naam eer aan en is zeker de 30 minuten kijken waard vanwege de overtuigende, lekenachtige behandeling van de E8-rooster theorie. Ik had het zonder de Einstein cartoons en de suffe verteller kunnen stellen. Je krijgt het gevoel dat we op ons hoofd moeten worden geklopt nadat elk zwaar concept is geïntroduceerd. Ik bedoel, wij niet-wetenschappers zijn dom, maar we zijn niet dom. Dus, rustig aan met de neerbuigende guff, mensen. Als de theorie (onder andere) beweert dat de werkelijkheid geometrisch is, waarom kan de menselijke geschiedenis dan geen piramide zijn binnen deze grotere geometrie?

De Gulden Snede, die veel structuren in het universum verklaart (waaronder de kam van Donald Trump), speelt ook een belangrijke rol in de theorie, zoals in de video wordt beschreven.

Fysici hebben een hekel aan ons, dwaallichtjes die zonder wiskundige taal in hun vakgebied ronddobberen. Ik ben geneigd het met hen eens te zijn. Ik bereikte denkbeeldige getallen, al die snode kleine i’s, en ging er toen vandoor. Niettemin ben ik erg gegrepen door de co-creatie van het heden door het verleden en de toekomst. En ik voel dat het resoneert met veel van wat de religieuzen al millennia lang onderzoeken. Nog één opmerking. De video geeft zeven aanwijzingen om de E8-raster theorie te ondersteunen:

• Informatie
• Causaliteitslussen
• Non-determinisme
• Consistentie
• Pixelatie
• E8 kristal
• Gouden ratio

Van deze zeven, is het bewustzijn misschien wel het moeilijkst te plaatsen binnen een natuurkundig kader. (Zie 3:58: “We moeten het element bewustzijn in de fysica brengen.”). Er zijn massa’s natuurkundigen die vastbesloten zijn om het bewustzijn in hun favoriete stokpaardjes te buigen. Maar wat als het niet wil gaan? Wat als het niet past?

Er wordt gezegd dat als de natuurkundigen van de wereld gevraagd zou worden hun grootste levende collega te noemen, het Ed Witten zou zijn, de snaartheoreticus pionier. Wat kan ik, dichter, anders doen dan meedoen?

Ik kom vaak terug op het volgende interviewfragment met Witten op Youtube. Hier hebben we een volmaakte insider wiens instincten over de grenzen, parameters (en ja, potentiële eindigheid) van de natuurkunde discipline onze scherpste aandacht rechtvaardigen. Hier is ook een man die niet veel tegenstand zou ondervinden als hij in een vlaag van overmoed namens zijn geliefde natuurkunde aanspraak zou maken op de volledige omvang van alles wat er onder de zon bestaat.

En toch geeft Witten blijk van het grootste genie van allemaal – het genie van de verdraagzaamheid – als hij beweert dat het menselijk bewustzijn hoogstwaarschijnlijk iets heel anders is, misschien zelfs een voor altijd verborgen mysterie. Dat een grote geest de op de loer liggende beknotting van zijn eigen intellectuele werkterrein kan intuïtiveren, maakt hem in mijn boek zoveel groter.

Misschien is de E8-rasterbende erin geslaagd de slimme oude Ed te overschaduwen. Alleen de tijd zal het leren.