Erosie is een proces waarbij natuurlijke krachten zoals water, wind, ijs, en zwaartekracht rotsen en grond wegslijten. Het is een geologisch proces en maakt deel uit van de gesteentekringloop. Erosie vindt plaats aan het aardoppervlak, en heeft geen effect op de aardmantel en -kern.
De meeste energie die erosie veroorzaakt wordt geleverd door de zon. De energie van de Zon veroorzaakt de beweging van water en ijs in de watercyclus en de beweging van lucht om wind te creëren.
Erosie kan problemen veroorzaken die van invloed zijn op de mens. Bodemerosie, bijvoorbeeld, kan problemen opleveren voor boeren. Bodemerosie kan grond verwijderen, waardoor een dunne laag of rotsachtige grond achterblijft. Erosie kan ook problemen voor mensen veroorzaken doordat rotsen of grond die gebouwen ondersteunen, worden verwijderd.
Erosie door water
Temperatuurafwijkingen zorgen ervoor dat stukken rots van het oppervlak afschilferen. Ook lost het zuur in regenwater gesteenten op die calciumcarbonaat bevatten. Deze processen worden verwering genoemd.
Watererosie treedt op wanneer water de stukken rots of grond bergafwaarts verplaatst. Golven voeren ook kleine stukjes materiaal mee. Een golf kan op het oppervlak van een rots of grond aanspoelen en dan stukken materiaal wegvoeren als hij terugstroomt in de oceaan of het meer.
De grootte van aardmaterialen die door water kunnen worden verplaatst, hangt af van hoe snel het water beweegt. Een snelstromende beek kan grote rotsblokken meenemen, terwijl een langzaamstromende beek misschien alleen heel kleine dingen zoals klei kan meenemen. Canyons behoren tot de meest in het oog springende kenmerken die door erosie zijn ontstaan. Waar een rivier de zee ontmoet, laat hij de vaste stoffen vallen, waardoor soms een rivierdelta ontstaat.
Tropische rivieren
Grote tropische rivieren zoals de Paraná, Indus, Brahmaputra, Ganges, Zambezi, Mississippi en de Amazone voeren enorme hoeveelheden sediment af naar de zee. De Nijl, misschien wel ’s werelds langste rivier, voert veel minder sediment mee dan de andere rivieren, omdat hij voor een deel door minder vruchtbare gebieden stroomt dan de andere grote rivieren.
De Amazone heeft verreweg de grootste waterstroom, met een gemiddelde afvoer die groter is dan die van de volgende zeven grootste rivieren samen. Het heeft het grootste afwateringsgebied ter wereld, ongeveer 7.050.000 vierkante kilometer. De Amazone is goed voor ongeveer een vijfde van het totale rivierdebiet ter wereld.
Het sediment dat door de gigantische monding van de Amazone wordt afgevoerd, kleurt de zee honderden kilometers ver bruin.
Erosie door ijs
Erosie door ijs gebeurt wanneer een gletsjer bergafwaarts beweegt. Als het ijs van de gletsjer bergafwaarts beweegt, duwt en trekt het aardse materialen met zich mee. Gletsjers kunnen zeer grote rotsblokken verplaatsen. IJserosie kan ook op een andere manier gebeuren. Door koud weer bevriest het water in kleine scheurtjes in de rotsen. Als het bevriest, wordt het ijs groter en duwt het hard tegen het gesteente. Hierdoor kan het gesteente breken.
Erosie door wind
Windererosie treedt op wanneer de wind stukken aardmateriaal verplaatst. Winderosie is een van de zwakste vormen van erosie. Kleine stukjes aardmateriaal kunnen door de wind over het grondoppervlak worden gerold. Zeer kleine stukjes kunnen door de wind worden opgepikt en meegevoerd. Soms kan de wind kleine stukjes aardmateriaal over grote afstanden meevoeren. Sommige sedimenten uit de Sahara-woestijn worden door de wind over de Atlantische Oceaan vervoerd.
Een van de beroemdste voorbeelden van winderosie deed zich voor in de Dust Bowl, toen winderosie landbouwgemeenschappen ernstig beschadigde.
Erosie door zwaartekracht
Zwaartekrachterosie is de eenvoudigste vorm van erosie. De zwaartekracht trekt gewoon losse aardmaterialen naar beneden. Aardverschuivingen zijn dramatische voorbeelden van erosie door zwaartekracht.
Erosie en tektoniek
Tectonische effecten op erosie worden al lang onderkend. Zo vormen zich rivieren als gevolg van tektonische opheffing (zoals de Himalaya en het Tibetaans Plateau). Alle bergketens op aarde zijn ontstaan door de opwaartse beweging van het land door veranderingen onder het aardoppervlak. Wanneer de grond stijgt kan ook het hele weersysteem worden veranderd, met inbegrip van het plaatselijke zeeniveau, windsterkte en -richting, regenval en meer.
Het landschap van de Aarde is een product van twee factoren. Tectoniek bouwt hoogte op door oppervlakte- en gesteenteopheffing, en het klimaat regelt de erosie. Erosie vreet in de loop der tijd hoger gelegen gebieden weg. De interactie van deze processen kan vormen, wijzigen, of vernietigen kenmerken van het aardoppervlak.
Afbeeldingen voor kinderen
-
Een actief eroderende akker op een intensiefakker in Oost-Duitsland
-
Een natuurlijke boog die is ontstaan door de winderosie van verschillend verweerd gesteente in Jebel Kharaz, Jordanië.
-
Een golfachtige zeeklif die door kusterosie is ontstaan, in Jinshitan Coastal National Geopark, Dalian, provincie Liaoning, China.
-
Bodem en water bespat door de inslag van één regendruppel.
-
Een stortplaats bedekt met rillen en geulen als gevolg van erosieprocessen veroorzaakt door regenval: Rummu, Estland
-
Dobbingstone Burn, Schotland, toont twee verschillende soorten erosie die op dezelfde plaats voorkomen. De erosie van de vallei is het gevolg van de stroming van de beek, en de keien en stenen (en een groot deel van de grond) die op de oevers van de beek liggen, zijn glaciale grond die is achtergebleven toen gletsjers uit de ijstijd over het terrein stroomden.
-
Bodemerosie door een beek
-
Golfafsnijdingsplatform veroorzaakt door erosie van kliffen door de zee, bij Southerndown in Zuid-Wales.
-
Erosie van de keileem (van Pleistocene ouderdom) langs kliffen van Filey Bay, Yorkshire, Engeland.
-
Glaciale morenen boven Lake Louise, in Alberta, Canada.
-
Árbol de Piedra, een door winderosie gebeeldhouwde rotsformatie in de Altiplano, Bolivia.
-
Wadi in Makhtesh Ramon, Israël, die erosie door zwaartekracht aan de oevers vertoont.