Gothic Novel, Science Fiction
Gothic Novel
Frankenstein is een Gothic novel in die zin dat het gebruik maakt van mysterie, geheimzinnigheid, en verontrustende psychologie om het verhaal te vertellen van Dr. Frankenstein’s gedoemde monster. De gotiek ontstond als een literair genre in de jaren 1750, en wordt gekenmerkt door bovennatuurlijke elementen, mysterieuze en geheimzinnige gebeurtenissen, settings in oude en geïsoleerde locaties, en psychologische onderstromen vaak gerelateerd aan familiedynamiek en onderdrukte seksualiteit. In Frankenstein krijgen de lezers slechts vage beschrijvingen van het proces dat Victor gebruikt om het monster te construeren, en beschrijvingen als “Wie zal zich de verschrikkingen van mijn geheime zwoegen voorstellen” versterken de gruwel door de lezer aan te sporen zich actief voor te stellen wat Victor gedaan moet hebben. Veel van de actie vindt ’s nachts plaats, en in mysterieuze omstandigheden. De roman laat ook doorschemeren dat Victors vreemde gedrag wellicht voortkomt uit onderdrukking. Hoewel hij beweert van Elizabeth te houden, heeft hun relatie incestueuze trekjes omdat ze samen als broers en zussen zijn opgegroeid. Hij lijkt ook niet met haar te willen trouwen en is in plaats daarvan gefixeerd op zijn vriend Henry. Zijn verlangen om leven te scheppen buiten de typische seksuele voortplanting weerspiegelt misschien een trauma of een afkeer van heteroseksualiteit, of seksualiteit in het algemeen.
Op hetzelfde moment daagt Frankenstein enkele conventies van de gotische literatuur uit. In tegenstelling tot de traditionele bovennatuurlijke elementen uit de gothiek, zoals geesten of vampiers, is de herkomst van het monster opzettelijk en niet mysterieus. We weten precies waar hij vandaan komt, wie hem gemaakt heeft, en waarom. Het is nooit de vraag of het monster echt bestaat. We weten dat het monster met opzet is geschapen en dat de ravage die hij aanricht het gevolg is van een gebrek aan vooruitziendheid van zijn schepper, Victor Frankenstein, en niet van onkenbare krachten. Het mysterie van het boek is niet waar het monster vandaan komt, maar wat hij wil. Frankenstein speelt zich ook af in ongeveer dezelfde periode als waarin het werd geschreven, terwijl traditionele gotische fictie zich bijna altijd in het verleden afspeelde. Terwijl veel Gothic romans impliceren dat in het verleden het gebrek aan kennis van de mensen en repressieve gebruiken tot gruwelijke situaties leidden, suggereert Frankenstein dat te veel kennis en een nadruk op vernieuwing ook tot gruwel zou kunnen leiden.
Science Fiction
Naast de Gothic elementen, wijdt Frankenstein het genre van de science fiction in, en veel critici noemen de roman als een van de eerste voorbeelden van de science fiction roman. Science fiction als genre speculeert over mogelijke toepassingen van de vooruitgang in wetenschap en technologie. In sciencefictionromans worden de regels van het normale leven op de een of andere manier overtreden. Een populaire conventie in sciencefiction is bijvoorbeeld het bestaan van leven buiten de aarde; voor Shelley wordt het idee dat mensen kunstmatig nieuw leven kunnen scheppen mogelijk binnen de ruimte van de roman. In veel sciencefictionromans kunnen de fictieve technologieën en wetenschappelijke ontwikkelingen worden gelezen als een impliciete kritiek op de hedendaagse samenleving. Door haar lezers aan te zetten na te denken over een extreem voorbeeld waarin iemand roekeloos kennis najaagt, werpt Shelley een licht op haar eigen tijd, waarin een focus op het uitvinden van nieuwe dingen en het optimaliseren van technologie de gevestigde manieren van leven begon te bedreigen.