De Feiten
Genitale herpes is een veel voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa; ook bekend onder de oudere term seksueel overdraagbare aandoening of SOA) in Noord-Amerika en Europa, en het percentage van de bevolking met deze aandoening groeit over de hele wereld.
Het is een virale infectie van de geslachtsorganen die ook andere delen van het lichaam kan aantasten. Er is geen rapportagesysteem voor herpes in Canada, maar cijfers uit de VS suggereren dat genitale herpes ongeveer 1 op de 6 mensen treft, in de leeftijd van 14 tot 49 jaar. De meeste besmette mensen zijn zich niet eens bewust van hun aandoening.
Oorzaken
Genitale herpes kan worden veroorzaakt door 1 van de 2 soorten herpesvirussen: herpes simplex 1 (HSV-1) of herpes simplex 2 (HSV-2). Deze virussen kunnen ook de mond infecteren, waardoor een koortslip ontstaat. De meeste gevallen van genitale herpes worden veroorzaakt door HSV-2; HSV-1 kan echter ook verantwoordelijk zijn. HSV-1 infectie van de genitaliën wordt vaak veroorzaakt door iemand met een koortslip die orale-genitale seks heeft. HSV-2-infectie van de mond wordt vaak veroorzaakt door iemand die orale-genitale seks heeft met iemand met genitale herpes.
De meest voorkomende vorm van overdracht is via geslachtsgemeenschap. De infectie kan blaasjes veroorzaken die virussen afgeven. Mensen die blaasjes hebben zijn altijd besmettelijk. Als een andere persoon tegen een blaasje wrijft, kan het virus binnendringen via de huid of slijmvliezen zoals de vagina en de mond. Niet alle geïnfecteerde personen produceren echter altijd huidblaren, en het is mogelijk dat het virus wordt geproduceerd en verspreid, zelfs als er geen zichtbare zweren of blaren zijn. Zoenen kan het virus ook overdragen als de slijmvliezen van de mond besmet zijn.
De kans om genitale herpes op te lopen hangt vooral af van het aantal seksuele partners en of er al dan niet bescherming is gebruikt. Vrouwen lijken gemakkelijker te worden besmet dan heteroseksuele mannen.
Herpesvirussen kunnen niet worden geëlimineerd met de huidige medicijnen. Het virus infecteert de cellen van een persoon en blijft bij die persoon gedurende het hele leven. Meestal sluimert het virus in de zenuwwortels, maar het kan van tijd tot tijd opnieuw activeren en zich naar het huidoppervlak verplaatsen, waar het nieuwe zweertjes veroorzaakt. Deze actieve zweren kunnen de ziekte verspreiden. Soms veroorzaakt een reactivering van het virus geen blaarvorming, maar blijft de persoon toch besmettelijk, ook al zijn er geen zichtbare zweertjes. Een geïnfecteerde persoon zonder zichtbare symptomen, zoals blaren of zweren, kan dus toch een niet geïnfecteerde seksuele partner besmetten of de infectie op hem overdragen. Dit wordt asymptomatische uitscheiding genoemd en veroorzaakt een groter percentage van nieuwe genitale herpesinfecties.
Symptomen en complicaties
Mensen die besmet zijn met genitale herpes kunnen geen zweertjes of andere herkenbare symptomen hebben. Als er zweertjes zijn, zijn ze meestal erg pijnlijk en vormen ze een kleine cluster van rode vlekjes of blaasjes die 4 tot 7 dagen na contact verschijnen. Deze korsten af en genezen binnen 2 tot 3 weken voor de eerste episode en ongeveer 1 tot 2 weken voor latere episodes. Ze kunnen zich voordoen rond de anus, billen of dijen, maar ook op de genitaliën. Waar ze verschijnen hangt af van de seksuele activiteit die ze heeft overgebracht.
De zweren gaan soms gepaard met andere symptomen zoals:
- hoofdpijn, koorts en andere griepachtige verschijnselen
- pijn, jeuk, tintelingen of gevoeligheid rond de geslachtsdelen
- pijnlijk plassen
- opgezwollen gevoelige punten in de liezen en onderbuik
Voor veel mensen met herpes komen de verschijnselen terug. Een terugkeer van de symptomen wordt een recidief genoemd. Recidieven zijn waarschijnlijker bij HSV-2 infectie dan bij HSV-1. Mensen zullen vaak enkele minuten tot dagen voor een recidief waarschuwingssymptomen opmerken, zoals jeuk, tintelingen of een branderig gevoel in het getroffen gebied. De symptomen van een recidief zijn meestal minder ernstig en duren niet zo lang als de eerste aanval. In de loop der jaren kunnen de terugkerende aanvallen aanhouden, maar ze worden meestal minder frequent met de tijd.
Herpesinfectie verhoogt de kans op verspreiding van HIV. HSV-2 is zelf veel gevaarlijker voor mensen met AIDS en anderen met een zwak immuunsysteem.
Zwangere vrouwen die genitale herpes hebben, kunnen een keizersnede nodig hebben om hun baby’s te beschermen tegen infectie, omdat de infectie zeer schadelijk kan zijn voor een zuigeling.
De diagnose stellen
Een arts kan genitale herpes vaststellen door cellen van het oppervlak van de zweren te nemen en ze naar een laboratorium te sturen om de diagnose te bevestigen.
Het kan ook worden bevestigd door een bloedonderzoek dat controleert op antilichamen, wat nuttig kan zijn om infectie vast te stellen bij mensen die geen genitale laesies hebben, maar mogelijk zijn blootgesteld aan HSV.
Behandeling en preventie
Er is nog geen remedie voor genitale herpes. Antivirale geneesmiddelen zoals acyclovir*, famciclovir, of valacyclovir kunnen de ernst en de duur van de symptomen verminderen. De behandeling moet zo snel mogelijk worden gestart en is het meest effectief wanneer binnen de eerste 24 uur na het begin van de symptomen wordt gestart.
Na de behandeling van een episode van genitale herpes kunnen antivirale geneesmiddelen ook dagelijks worden gebruikt om uitbraken van genitale herpes te voorkomen. Deze behandeling, ook wel suppressieve therapie genoemd, is meestal voorbehouden aan mensen die vaker opflakkeringen ervaren (4 of meer keer per jaar) of immunosuppressief zijn.
Het is het beste om elke crème of zalf te vermijden die niet een specifiek anti-herpesmedicijn bevat. Dit omvat alle preparaten die cortisone of antibiotica bevatten. Deze crèmes of zalven helpen niet en kunnen het in sommige gevallen zelfs erger maken. Wrijfalcohol zal alleen maar prikken – en dat is zo’n beetje alles. Als u veel pijn of ongemak ondervindt, kan uw arts u een geschikte pijnstiller voorschrijven.
Andere maatregelen die mensen kunnen nemen om een uitbraak te verlichten zijn:
- het gebruik van badzout (zoals Epsomzout) en koude kompressen
- het schoon en droog houden van het besmette gebied
- het dragen van losse kleding en katoenen ondergoed
Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de infectie zich niet naar andere delen van het lichaam verspreidt. Een van de gevaarlijkste plaatsen om het herpesvirus naar te verspreiden is het hoornvlies van het oog. Dit kan leiden tot blindheid. Daarom is het belangrijk voor mensen met genitale herpes om hun handen grondig te wassen na het aanraken van zweertjes of blaasjes en om bij elke wasbeurt schone handdoeken te gebruiken – en deze niet te hergebruiken of te delen. Genitale herpes wordt niet verspreid door toiletbrillen, badkuipen, zwembaden of hot tubs.
Er zijn een paar dingen die je kunt doen om je risico op het krijgen van herpes te verminderen. Mensen met genitale herpes of een geschiedenis van genitale herpes moeten hun seksuele partner (s) informeren dat ze de aandoening hebben, en passende voorzorgsmaatregelen nemen. Condooms kunnen helpen het risico op verspreiding van genitale herpes te verminderen. Bij orale seks kan het risico op genitale herpes worden verkleind door een condoom om de penis te doen, of door een in de lengte doorgesneden condoom of een tandflapje over de vrouwelijke geslachtsdelen te gebruiken. Het is belangrijk om te weten dat condooms en dental dams niet altijd volledige bescherming bieden tegen herpes, omdat ze niet altijd alle aangetaste delen van de huid bedekken.
Het medicijn valacyclovir kan ook helpen het risico op herpesoverdracht (het doorgeven van herpes aan een sekspartner) te verminderen. Het moet worden gebruikt in combinatie met veiliger sekspraktijken zoals condooms en tanddammen.
Mensen met herpes moeten seks vermijden als er zichtbare zweertjes zijn of een condoom of tanddam gebruiken elke keer dat ze seks hebben. Ze moeten ook met hun arts overleggen of het gebruik van medicijnen om het risico op overdracht te verminderen een geschikte optie voor hen zou zijn.
Als de eerste episode van herpes optreedt tijdens de zwangerschap, moet een vrouw meteen naar haar arts gaan om de stappen te bespreken die ze moet nemen om het risico op het doorgeven van herpes aan haar baby te verminderen.