Het verhaal van Koning James I van Schotland en zijn koningin, Joan Beaufort, is een van die zeldzaamheden in de Middeleeuwse geschiedenis; een echt liefdesverhaal. Hij was een koning in gevangenschap en zij een mooie jonge hofdame.
Na de moord op zijn broer, David, hertog van Rothesay, was James de enige overlevende zoon van Robert III van Schotland. Hij was op weg naar Frankrijk, voor zijn veiligheid en om zijn opleiding voort te zetten, toen zijn schip in april 1406 door piraten werd gekaapt. Hij was pas 11 jaar oud en werd overgedragen aan de Engelse koning, Hendrik IV, en gevangen gezet in de Tower of London.
Kort na zijn gevangenneming stierf James’ vader en werd hij uitgeroepen tot Koning der Schotten, maar de Engelsen wilden hem niet vrijlaten.
James werd nauwlettend in de gaten gehouden en regelmatig verplaatst, maar hij werd ook goed opgeleid terwijl hij in hechtenis was van de Engelse koning en hij was een volleerd musicus en dichter. Hij werd vastgehouden in verschillende kastelen, waaronder de Tower, Nottingham Castle – waar hij mocht jagen – en Windsor Castle.
Waarschijnlijk geboren in het begin van 1400, was Lady Joan Beaufort de dochter van John Beaufort, 1e graaf van Somerset en gelegitimeerde zoon van John of Gaunt (zelf de 3e zoon van Edward III) door zijn minnares en, later, echtgenote Kathryn Swynford. Joan’s moeder was Margaret Holland, kleindochter van Joan of Kent (vrouw van Edward the Black Prince) uit haar huwelijk met Thomas Holland, 1st Earl of Kent.
Joan had zeer goede connecties; ze was een nicht van Henry IV, achternicht van Richard II en achter-achterkleindochter van Edward III. Haar oom, Henry Beaufort, was kardinaal en kanselier van Engeland.
Er lijkt weinig bekend te zijn over haar vroege leven, maar ze was aan het hof in het begin van de jaren 1420, toen James voor het eerst zijn ogen op haar richtte. James schreef over zijn liefde voor Joan in zijn beroemde gedicht, The Kingis Quair. Volgens Nigel Tranter was James aan het hof in Windsor, toen hij Joan voor het eerst zag terwijl ze haar kleine schoothondje uitliet in de tuin, onder zijn raam.
Zijn smalle raam bood hem slechts een beperkt uitzicht, maar de Lady Joan liep elke ochtend dezelfde route en James schreef over haar;
“Beauty, fair enough to make the world to dote, Are ye a worldy creature? Of hemels ding in gelijkenis van de natuur? Or are ye Cupid’s own priestess, come here, To loose me out of bonds”
Op een ochtend slaagde James erin een geplukte roos bij Lady Joan neer te leggen, die hij haar de volgende avond tijdens het diner zag dragen. Nigel Tranter suggereert dat Lady Joan treurde om James’ gevangenschap en zelfs pleitte voor zijn vrijlating.
Hun romance groeide snel, maar werd onderbroken toen James Henry V moest vergezellen op zijn Franse veldtocht. Hendrik hoopte dat de aanwezigheid van Jacobus de Schotten, die met de Fransen vochten, zou doen aarzelen om met hem in zee te gaan. De strategie had echter weinig effect.
De gevangenschap van Jacobus duurde 18 jaar. Zijn oom Robert Stewart, hertog van Albany en hoeder van Schotland tijdens James’ afwezigheid, weigerde losgeld voor hem te betalen, in de hoop de troon voor zichzelf te kunnen winnen. Hij kreeg nooit genoeg steun, maar slaagde erin de Schotse edelen in toom te houden.
Toen hij in 1420 stierf, ging de macht over op zijn zoon Murdoch (die ook 12 jaar door de Engelsen gevangen was gehouden, maar – in plaats van James – in 1414 was vrijgekocht) en Schotland verviel in een staat van virtuele anarchie.
Henry V had eindelijk besloten dat het tijd was voor James om terug te keren naar Schotland toen hij stierf. Het werd overgelaten aan Hendriks broer, John, hertog van Bedford, als regent voor de jonge Hendrik VI, om de voorwaarden voor James’ vrijheid overeen te komen. James moest 60.000 mark losgeld betalen – om de kosten te dekken voor zijn onderhoud en opvoeding gedurende 18 jaar, zo werd beweerd. De overeenkomst omvatte de belofte dat de Schotten zich niet zouden bemoeien met Engelands oorlogen met Frankrijk, en dat James zou trouwen met Lady Joan Beaufort.
James en Joan trouwden in de kerk van St Mary Overie, Southwark, op 2 februari 1424. James werd op 28 maart vrijgelaten en het paar keerde kort daarna terug naar Schotland. Ze werden gekroond in Scone door Henry de Warlaw, bisschop van St Andrews, op 21 mei 1424.
James en Joan kregen samen 8 kinderen, van wie er 7 de kindertijd overleefden. Hun 6 dochters hielpen de allianties in heel Europa te versterken. De oudste, Margaretha, werd geboren rond Kerstmis 1424. Op 11-jarige leeftijd werd ze naar Frankrijk gestuurd om te trouwen met de kroonprins, Lodewijk – de toekomstige Lodewijk XI – en ontsnapte ternauwernood aan het lot van haar vader toen de Engelse vloot haar onderweg probeerde te vangen. Ze stierf in 1445 en liet geen kinderen na.
Isabella trouwde met Francis I, hertog van Bretagne; ze kreeg 2 dochters en stierf in 1494. Eleanor trouwde met Sigismund, aartshertog van Oostenrijk, en stierf in 1480. Joan werd doofstom geboren en trouwde met James Douglas, Graaf van Morton en kreeg 4 kinderen – haar oudste zoon, Sir John Douglas, 2e Graaf van Morton, werd waarschijnlijk gedood bij Flodden in 1513. Joan zelf stierf in 1486.
Mary werd gravin van Buchan in 1444; zij trouwde met Wolfert, graaf van Grandpre, van de Nederlanden, en kreeg 2 zonen die jong stierven voordat zij in 1465 stierf. Een laatste dochter, Anabella, trouwde eerst met Lodewijk van Savoye, maar na hun scheiding in 1458 trouwde zij met George Gordon, 2e graaf van Huntly. Zij kregen samen 2 kinderen voordat zij scheidden op grond van bloedverwantschap in 1471.
James en Joan kregen uiteindelijk een tweelingzoons in 1430. Alexander, geboren op 16 oktober, stierf hetzelfde jaar, maar James zou zijn vader opvolgen en trouwde met Mary van Gueldres in 1449.
Bij zijn terugkeer in Schotland, begon James onmiddellijk wraak te nemen op de familie en aanhangers van de Hertog van Albany; sommigen werden geëxecuteerd, waaronder Murdoch, Albany’s zoon en erfgenaam. Twee andere troonpretendenten werden naar Engeland gestuurd, als gijzelaars voor de betaling van zijn losgeld.
James en Joan regeerden 13 jaar lang over Schotland; James stond zelfs toe dat Joan wat deelnam aan de regeringszaken. Zijn hervormingen en verlangen naar een stevige maar rechtvaardige regering maakten echter vijanden van sommige edelen, waaronder zijn eigen kamerheer Sir Robert Stewart, kleinzoon van Walter, graaf van Atholl, die James’ erfgenaam was geweest tot de geboorte van zijn zoon.
Door zijn lange gevangenschap in de forten van Engeland, had James de neiging om kastelen te vermijden. Op 21 februari 1437 verbleef de koning in de Blackfriars in Perth toen zijn kamerheer de wacht ontsloeg en, nadat hij de vergrendeling van de vertrekken van de koning had verwijderd, de moordenaars binnenliet in de priorij.
James en Joan waren alleen met de dames van de koningin toen ze de mannen hoorden naderen. Toen ze zagen dat de grendel ontbrak, gebruikte Jeanne’s dame, Kate Douglas, haar eigen arm om de deur te sluiten. De koningin verborg de koning in een ondergronds gewelf toen Kate’s arm brak en de plotters binnenkwamen. Ze sleepten James uit zijn schuilplaats en staken hem dood; Joan zelf raakte gewond in het handgemeen.
De plotters, onder leiding van Walter, Graaf van Atholl, hadden verwacht de macht te grijpen, maar werden gearresteerd en geëxecuteerd toen de edelen zich schaarden achter de nieuwe koning, de zesjarige James II.
James I werd begraven in Perth en Joan nam een actieve rol op zich in de regering voor haar zoon, en raakte verstrikt in een machtsstrijd tussen Sir Alexander Livingstone en Sir William Crichton. Haar tweede huwelijk met Sir James Stewart, de Zwarte Ridder van Lorne, leidde tot haar arrestatie door Livingstone, onder het voorwendsel dat zij de kind-koning zou ontvoeren.
Joan en haar nieuwe echtgenoot werden alleen vrijgelaten op voorwaarde dat zij de voogdij over James II zou opgeven en het hof zou verlaten.
Ze zouden samen nog 3 zonen krijgen voordat Joan stierf tijdens een belegering van Dunbar Castle op 15 juli, 1445; hoewel niet is vastgesteld of haar dood werd veroorzaakt door ziekte of door het geweld van de belegering. Ze werd begraven in de kartuizer priorij in Perth naast haar eerste echtgenoot, Koning James I.
*
Bronnen: The Story of Scotland door Nigel Tranter; Brewer’s British royalty door David Williamson; Kings & Queens of Britain door Joyce Marlow; Mammoth Book of British Kings & Queens and British Kings & Queens door Mike Ashley; Oxford Companion to British History Edited by John Cannon; History Today Companion to British History Edited by juliet Gardiner & Neil Wenborn; Britain’s Royal Families door Alison Weir.
Foto’s met dank aan Wikipedia.
*
Mijn boeken
Ladies of Magna Carta: Women of Influence in Thirteenth Century England kijkt naar de relaties van de verschillende adellijke families van de 13e eeuw, en hoe ze werden beïnvloed door de Barons ‘Wars, Magna Carta en de nasleep ervan; de banden die werden gevormd en die werden verbroken. Het is nu verkrijgbaar bij Pen & Sword, Amazon en bij Book Depository wereldwijd.
Ook van Sharon Bennett Connolly:
Heroines of the Medieval World vertelt de verhalen van enkele van de meest opmerkelijke vrouwen uit de Middeleeuwse geschiedenis, van Eleanor van Aquitaine tot Julian of Norwich. Nu verkrijgbaar bij Amberley Publishing en Amazon en Book Depository.
Silk and the Sword: The Women of the Norman Conquest traceert het wel en wee van de vrouwen die een belangrijke rol speelden in de gedenkwaardige gebeurtenissen van 1066. Nu verkrijgbaar bij Amazon, Amberley Publishing, Book Depository.
*
U kunt als eerste de nieuwe artikelen lezen door op de ‘Volg’ knop te klikken, onze Facebook pagina te liken of met mij mee te doen op Twitter en Instagram.
*