Handbestuiving, ook bekend als mechanische bestuiving, is een techniek die kan worden gebruikt om planten te bestuiven wanneer natuurlijke of open bestuiving ongewenst of onvoldoende is. Bij deze bestuivingsmethode wordt stuifmeel van de meeldraden van een plant handmatig overgebracht op de stamper van een andere plant. Dit gebeurt vaak met een wattenstaafje of een borsteltje, maar kan ook worden gedaan door de bloemblaadjes van een mannelijke bloem te verwijderen en deze tegen de stempels van vrouwelijke bloemen te borstelen, of door eenvoudigweg de bloemen te schudden in het geval van biseksuele bloemen, zoals tomaten. Veel voorkomende redenen om voor deze methode te kiezen zijn het gebrek aan bestuivers, het onder controle houden van kruisbestuiving tussen rassen die samen worden gekweekt, en het creëren van specifieke hybriden. Voorbeelden hiervan zijn vanilleplanten, die worden getransporteerd naar gebieden waar hun natuurlijke bestuiver niet voorkomt, of planten die worden geteeld in kassen, stedelijke gebieden, of met een afdekking om plagen te bestrijden, waar natuurlijke bestuivers ze niet kunnen bereiken. De achteruitgang van bestuivers en de geconcentreerde bestuivingsbehoeften van monocultuur kunnen ook een factor zijn. Dit zijn echter niet de enige redenen, en voor veel gespecialiseerde gewassen zijn variabele technieken voor handbestuiving ontstaan. Handbestuiving wordt bijvoorbeeld toegepast bij dadelpalmen om geen ruimte en energie te verspillen aan het kweken van voldoende mannelijke planten voor een adequate natuurlijke bestuiving. Wegens de arbeidsintensiviteit is handbestuiving alleen een optie op kleine schaal, hoofdzakelijk gebruikt door kleine tuinders en eigenaars van individuele planten. Op grote schaal, zoals bij veldgewassen, boomgaarden of commerciële zaadproductie, zijn honingbijen of andere bestuivers een efficiëntere aanpak van de bestuiving. Desondanks is handbestuiving een tamelijk wijdverbreide praktijk. Peren die in Hanyuan County, China, worden geteeld, worden sinds de jaren 1980 met de hand bestoven, omdat ze niet kunnen worden bestoven met andere variëteiten die andere bloeitijden hebben; ook vereist een luizenplaag het gebruik van veel insecticidenbespuitingen, waardoor de plaatselijke imkers weigeren bijenkorven uit te lenen.
