Herpes simplex virus is een van de meest voorkomende infectieuze organismen die bekend zijn; 60 procent tot 90 procent van de Amerikaanse volwassenen heeft orale herpes, en 30 procent tot 35 procent heeft genitale herpes, hoewel slechts 25 procent van hen zich ervan bewust is dat ze een van beide hebben.1
Er zijn verschillende medicijnen beschikbaar om de ziekte onder controle te houden, maar uw klanten zijn misschien op zoek naar alternatieven. U kunt verschillende natuurlijke onderdrukkende en lokale behandelingen voor herpes aanbevelen, waaronder lysine, wakame, rode zeealgen, zink, citroenmelisse, tea tree-olie en vitamine C. Elk houdt een belofte in voor de bestrijding van dit wijdverbreide virus, maar de behandelingen hebben een verschillende mate van wetenschappelijke onderbouwing.
Een kwellend virus
De twee belangrijkste vormen van herpes simplex virus zijn type 1 en type 2. Type 1 veroorzaakt orale herpes, ook wel bekend als koortslip. Type 2 veroorzaakt genitale herpes. Af en toe kan HSV1 milde genitale herpes veroorzaken en HSV2 kan ernstige orale herpes veroorzaken. Orale herpes laesies zijn 2 tot 4 millimeter groot. Ze komen vooral voor op of bij de lippen, maar kunnen ook in de mond zitten. Genitale herpes laesies zijn even groot, en clusteren op de genitaliën, billen of beide. Beide typen veroorzaken gemiddeld vier of vijf jaarlijkse uitbraken die zeven tot tien dagen duren.2
Oraale herpes kan worden overgedragen door zoenen of het delen van gebruiksvoorwerpen. Hoewel bijna alle volwassenen eraan zijn blootgesteld, krijgt om onbekende redenen niet iedereen een koortslip. Genitale herpes wordt overgedragen door genitaal contact. Een arts kan de diagnose meestal stellen door een visueel onderzoek, hoewel voor genitale herpes speciale kweken kunnen worden gebruikt. Bloedtesten zijn beschikbaar voor beide, maar zijn niet altijd nauwkeurig omdat ze antilichaamspiegels evalueren die kunnen variëren en niet noodzakelijkerwijs samen met een uitbraak optreden.3
De conventionele aanpak
De conventionele medische aanpak is het gebruik van antivirale geneesmiddelen, waaronder acyclovir, valacyclovir en famcyclovir, om de ziekte te beheersen. Deze geneesmiddelen verminderen effectief de frequentie van orale en genitale herpesrecidieven met 70 tot 80 procent. Ze zijn echter minder nuttig bij de behandeling van bestaande laesies. Gemiddeld verminderen ze de duur met één dag, van acht dagen onbehandeld tot zeven dagen met behandeling. De pijnvermindering van bestaande laesies is ook matig, met een gemiddelde vermindering van 35 procent van de waargenomen pijn.
De antivirale middelen zijn duur in het gebruik voor langdurige onderdrukking, variërend van $90 tot $210 per maand. Ze werken ook samen met cardiovasculaire geneesmiddelen en orale hypoglykemische middelen. Hoewel ernstige bijwerkingen zeldzaam zijn, krijgt ongeveer een derde van degenen die ze gebruiken te maken met gastro-intestinale bijwerkingen.4
Gezien deze tekortkomingen en de hoge prevalentie van deze ziekte, zoeken veel consumenten alternatieve behandelingen. Natuurlijke geneesmiddelen hebben het voordeel dat ze kosteneffectiever en mogelijk veiliger zijn. Anderzijds zijn ze minder effectief in het voorkomen van recidieven en zijn ze minder goed bestudeerd.
Alternatieve virusbestrijding
Veel natuurlijke producten worden op de markt gebracht voor zowel orale als genitale herpes. Over het algemeen vallen ze in een van de twee categorieën: onderdrukkende behandelingen en topische behandelingen. Onderdrukkende behandelingen worden oraal ingenomen en zijn bedoeld om de frequentie van de laesies te verminderen, terwijl lokale behandelingen plaatselijk worden toegepast om de pijn en de duur van bestaande laesies te verlichten. Omdat deze ziekten van nature intermitterend zijn, is het mogelijk dat anekdotische verslagen geen accuraat beeld geven van de effecten van een behandeling. Als een consument een wisselend aantal jaarlijkse uitbraken heeft, waarvan sommige langer duren dan andere, kan het voor de consument moeilijk zijn om de voordelen van een product objectief te beoordelen. De volgende behandelingen hebben in klinische studies voordelen aangetoond.
Suppressieve behandelingen
Lysine, een aminozuur, is de enige natuurlijke stof met resultaten van meerdere klinische studies die wijzen op een verminderd aantal herpesgevallen in vergelijking met placebo. Jarenlang werd aangenomen dat lysine herpesuitbraken zou onderdrukken, maar de klinische gegevens waren gemengd. In 1981 toonden onderzoekers aan dat herpesvirussen gekweekt in weefselculturen niet in staat waren zich te vermenigvuldigen in een omgeving rijk aan lysine, arm aan arginine.5 Zij veronderstelden dat door het manipuleren van bloedspiegels van arginine en lysine, men de vermenigvuldiging van herpes kon beïnvloeden. Dit suggereerde dat vroegere tegenstrijdige studies betere resultaten zouden kunnen opleveren indien arginine in het dieet gecontroleerd werd. Latere studies die met deze variabele rekening hielden, bevestigden deze verwachting. Eén toonde aan dat een laag lysinegehalte in het bloed ervoor zorgde dat mensen met orale herpes vaker uitbraken hadden.6
Gemiddelde diëten variëren wel in lysine-arginine verhoudingen. De meeste mensen krijgen meer lysine dan arginine binnen, maar dit is niet altijd het geval.7 In het algemeen bevatten dierlijke voedingsmiddelen, waaronder zuivel, vlees, gevogelte en vis, meer lysine dan arginine. Chocolade, noten en granen bevatten meer arginine dan lysine en kunnen daarom laesies uitlokken.
In één studie gaven onderzoekers 52 patiënten met frequente orale herpes uitbraken ofwel driemaal daags 1 g lysine ofwel een placebo. Beide groepen kregen de instructie om noten, chocolade en gelatine te vermijden. Tijdens het zes maanden durende onderzoek hadden de patiënten die lysine kregen gemiddeld 3,1 uitbraken van orale herpes, vergeleken met 4,2 uitbraken in de placebogroep. Lysine in deze dosis brengt geen bekende risico’s van medicijninteracties met zich mee.8
Aanpassing van het dieet om argininerijke voedingsmiddelen te vermijden helpt, maar het blijkt dat lysine ook in aanzienlijke doses moet worden ingenomen om de ziekte effectief te beheersen. Doses tussen 624 en 1.200 mg lijken niet zo goed te werken als 3 g per dag in verdeelde doses.9
Hoewel er enkele veelbelovende resultaten zijn, verschillen de resultaten sterk van deelnemer tot deelnemer. Wanneer de gegevens nauwkeurig worden bekeken, krijgen niet alle deelnemers de gemiddelde vermindering van 20 tot 30 procent per periode; velen ervaren geen vermindering en ruwweg een derde heeft dramatische verminderingen tot 90 procent of meer. Om onbekende redenen lijkt lysine goed te werken voor sommigen en helemaal niet voor anderen.
Wakame en rode zeewier, twee zeegroenten, kunnen ook helpen de frequentie van uitbraken te verminderen, maar zijn niet onderzocht in gecontroleerde klinische studies. Zeegroenten zijn niet alleen een voedzaam voedingsmiddel dat al eeuwenlang wordt gebruikt, maar bevatten ook polysacchariden in de vorm van sulfaten, waarvan bekend is dat ze antivirale eigenschappen hebben. In een ongecontroleerde klinische studie verminderde een eigen product genaamd GFS, een specifiek extract van wakame, de frequentie van orale en genitale herpesuitbraken. Zes patiënten met herpes in het verleden kregen twee tot vier maal daags 560 mg GFS toegediend, gedurende 24 maanden. Allen meldden een volledige remming van de uitbraken terwijl zij GFS innamen. Het was onduidelijk of een statistisch significante vermindering van de duur was bereikt, omdat de frequentie van de laesies niet was vastgesteld.10 Een placebo-gecontroleerde vervolgstudie zal nodig zijn om de werkzaamheid van wakame te evalueren.
GFS wordt geproduceerd in Tanzania, maar de fabrikanten hopen binnen een jaar Amerikaanse distributie te hebben. Het is niet bekend hoe gemakkelijk verkrijgbare wakame zich verhoudt tot GFS.
In vitro studies hebben aangetoond dat extracten van rode zeealgen antiviraal zijn tegen HSV1 in concentraties die laag genoeg zijn om aannemelijk te maken dat het bruikbaar is als antivirale behandeling voor mensen. Deze gegevens zijn bevestigd in beperkte dierstudies, maar menselijke toxicologische, farmacokinetische gegevens en klinische trials ontbreken nog.
Resultaten van een dergelijke in vivo studie toonden aan dat een extract van de rode microalg Porphyridium volledig verhinderde dat HSV1 en HSV 2 virussen cellen beschadigden in culturen en in ratten- en konijnengastheren. Dit werd bereikt bij concentraties van slechts 100 mcg per ml. Dierlijke toxicologische tests werden uitgevoerd tot 2 mg per ml zonder duidelijke schade.11
Topische behandelingen
Er zijn ook gegevens die verschillende natuurlijke geneesmiddelen aantonen die, wanneer ze topisch worden gebruikt, de ernst en duur van bestaande orale herpeslaesies kunnen verkorten. De voordelen zijn het grootst als de behandeling binnen de eerste 24 tot 48 uur wordt gestart. De meest onderzochte middelen zijn zink, citroenmelisse, tea tree olie en vitamine C.
Zink heeft in klinische studies aangetoond een nuttig antiviraal middel te zijn. Plaatselijk zinkoxide op crèmebasis bleek in een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek nuttig te zijn bij orale en gezichtsherpes. Zinkoxide, om de twee uur aangebracht gedurende de eerste 24 uur, verminderde de duur van de laesies van gemiddeld zes-en-een-halve dag tot vijf dagen. De algehele ernst van de subjectieve symptomen was ook lager in de behandelde groep. Een klein aantal personen had last van lokale droogheid en irritatie, die echter binnen enkele dagen na het stoppen van de behandeling verdwenen.12 Hoewel zink niet algemeen verkrijgbaar is als lippencrème zonder recept, wordt het gebruikt als ingrediënt in veel natuurlijke topische mengsels.
Lemoenbalsem (Melissa officinalis) is een gewone tuinplant met een lange gebruiksgeschiedenis in de Europese volkskruidenkunde. Vanwege zijn antivirale bestanddelen is het onlangs onderzocht op zijn potentieel als een lokale behandeling voor koortslip.
In een dubbelblind, placebogecontroleerd, gerandomiseerd onderzoek, werd een 70:1 geconcentreerd extract van citroenmelisse vier keer per dag gedurende vijf dagen op koortslip aangebracht. Een samengestelde score bestaande uit grootte, verspreiding en subjectieve beoordeling van de pijn van de laesie werd gemeten op dag twee, meestal wanneer de symptomen op hun ergst zijn. De 34 deelnemers die citroenmelisse gebruikten, verbeterden hun score met 19 procent in vergelijking met de 32 proefpersonen die een placebo kregen. De resultaten toonden ook een vermindering van de genezingstijd van gemiddeld vijf (4,94) tot vier (4,03) dagen.13
Extracten van citroenmelisse in een concentratie van 70:1, bereid voor uitwendig gebruik, zijn gemakkelijk verkrijgbaar bij verschillende fabrikanten. Citroenmelisse heeft geen bekende bijwerkingen of contra-indicaties.
Tea tree olie (Melaleuca alternifolia) heeft zijn nut bewezen tegen een verscheidenheid van ziekteverwekkers, waaronder HSV1 en HSV2. In een studie van de Universiteit van Heidelberg in Duitsland, remde tea tree olie 50 procent van de virale replicatie in een cultuur met oplossingen die slechts 0,0008 procent tea tree olie bevatten.14
In een Australische studie, brachten 20 patiënten met een geschiedenis van orale herpes ofwel een 6 procent tea tree olie gel of een placebo vijf keer per dag aan op bestaande orale herpes laesies. De verkorting van de duur van de laesies was gunstig in vergelijking met topische acyclovir. Hoewel zowel tea tree olie als acyclovir goed worden verdragen, is tea tree olie aanzienlijk minder duur.15
Onverdunde tea tree olie kan de huid irriteren. Voor de behandeling van herpes is het verkrijgbaar in lippenbalsems en in gemengde producten.
Vitamine C kan veelbelovend zijn als plaatselijk anti-herpetisch middel, vooral als het binnen de eerste dag van de symptomen wordt gebruikt. In een gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek werd een in water oplosbare vitamine C-oplossing driemaal daags gedurende twee minuten aangebracht, alleen gedurende de eerste dag. De behandeling verminderde de pijn, de duur van de korstjes en de hoeveelheid virussen die in de laesies aanwezig waren. De meest dramatische bevinding was een vermindering van de tijd met korstjes van 5,9 dagen in de placebogroep tot 3,4 dagen in de behandelde groep. Er werden geen bijwerkingen gezien in de behandelde groep.16
Topische vitamine C is beschikbaar voor meer algemene huidverzorgingsdoeleinden en in combinatieproducten voor herpes. Het heeft geen significante bijwerkingen. Van orale vitamine C wordt vaak beweerd dat het antivirale eigenschappen heeft, maar dit is niet bewezen bij het herpesvirus.
Samenvatting van de behandeling
Voor uw klanten die last hebben van frequente herpesuitbraken kan orale lysine de uitbraken aanzienlijk verminderen en het is veilig en niet duur. Extracten van zeegroenten lijken veelbelovend, maar moeten verder worden bestudeerd. Voor mensen die lijden aan acute orale laesies, kunnen vrij verkrijgbare topische natuurlijke geneesmiddelen, zoals tea tree olie, citroenmelisse-extracten, zinkoxide en vitamine C, de ernst en duur van de symptomen verkorten. Er bestaan verschillende producten voor uitwendig gebruik die bijvoorbeeld lysine en wakame combineren met andere stoffen, waaronder zoethout, propolis en guldenkruid, waarvan in reageerbuisjes is aangetoond dat zij virussen remmen. Om herpesinfecties te beheren, hebben klanten die op zoek zijn naar natuurlijke opties verschillende keuzes beschikbaar en verschillende meer aan de horizon.
Alan Christianson, N.M.D., is een natuurgeneeskundige arts met een privépraktijk in Scottsdale, Ariz. Hij richt zich onder meer op natuurlijke gezinszorg en voedingsgeneeskunde.
1. Centers for Disease Control and Prevention, Tracking the hidden epidemics 2000. Trends in SOA’s in de Verenigde Staten. 2004 Feb 28; Atlanta.
2. Drew WL. Herpesvirussen. In: WR Wilson, et al., editors. Current diagnosis and treatment in infectious diseases. New York: Lange Medical Books/McGraw-Hill; 2001. p 400?12.
3. Habif TP, et al. Herpes simplex (koortslip, koortsblaren). In: Diagnose en behandeling van huidziekten. St. Louis: Mosby; 2001. p 160?3.
4. Emmert D, et al. Treatment of common cutaneous herpes simplex virus infections. Am Fam Physician 2000;61:1697-704,1705-6,1708.
5. Griffith RS, et al. Relation of arginine-lysine antagonism to herpes simplex growth in tissue culture. Chemotherapy 1981;27(3):209-13.
6. Thein DJ, et al. Lysine als profylactisch middel bij de behandeling van recidiverende herpes simplex labialis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1984 Dec;58(6):659-66.
7. Algert ST, et al. Assessment of dietary intake of lysine and arginine in patients with herpes simplex. Chemotherapy 1981;27(3):209-13.
8. Griffith RS, et al. Success of L-lysine therapy in frequently recurrent herpes simplex infection. Behandeling en profylaxe. Dermatologica 1987;175:183-90.
9. Milman N, et al. Lysine-profylaxe bij recidiverende herpes simplex labialis: een dubbelblind, gecontroleerd cross-over onderzoek. Acta Derm Venereol 1980;60(1):85-7.
10. Cooper R, et al. GFS, een preparaat van Tasmaanse Undaria pinnatifida, wordt geassocieerd met genezing en remming van reactivatie van herpes. BMC Compl Alt Med 2002 Nov;20;2(1):11.
11. Huheihel M, et al. Activiteit van Porphyridium sp. polysaccharide tegen herpes simplex virussen in vitro en in vivo. J Biochem Biophys Methods 2002 Jan 4;50(2-3):189-200.
12. Godfrey HR, et al. A randomized clinical trial on the treatment of oral herpes with topical zinc oxide/glycine. Alt Ther Health Med 2001 May-Jun;7(3):49-56.
13. Koytchev, et al. Balsem muntextract (Lo-701) voor topische behandeling van terugkerende herpes labialis. Phytomedicine 1999 Oct;6(4):225-30.
14. Schnitzler P, et al. Antivirale activiteit van Australische tea tree olie en eucalyptusolie tegen herpes simplex virus in celcultuur. Pharmazie 2001 Apr;56(4):343-7.
15. Carson CF, et al. Melaleuca alternifolia (tea tree) oil gel (6%) for the treatment of recurrent herpes labialis. J Antimicrob Chemother 2001 Sep;48(3):450-1.
16. Hovi T, et al. Topische behandeling van recidiverende mucocutane herpes met ascorbinezuur-bevattende oplossing. Antiviral Res 1995 Jun;27(3):263-70.
17. Terezhalmy GT, et al. Het gebruik van wateroplosbaar bioflavonoïde-ascorbinezuur complex bij de behandeling van terugkerende herpes labialis. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1978 Jan;45(1):56-62.
Natural Foods Merchandiser volume XXV/number 5/p. 42-43