Het geheugen dient de mens op vele complexe manieren. Het stelt ons in staat onze omgeving te verwerken. Ons gedrag te verbeteren. Het geeft context aan ons leven. Studies naar dit psychologische fenomeen onthullen dat het geheugen in fasen verloopt, wat ons een waardevol inzicht geeft in de innerlijke werking van de hersenen.
Het fenomeen geheugen
Brian Becker, universitair hoofddocent neuropsychologie aan de Lesley University, definieert het geheugen als “het proces waarin de geest informatie interpreteert, opslaat en ophaalt.” Wanneer je informatie uit de wereld om je heen verkrijgt, legt Becker uit, wordt dat materiaal in de hersenen bewaard als een mentale representatie en opvraagbaar gemaakt voor toekomstig gebruik. Een aantal factoren heeft invloed op de manier waarop de hersenen een herinnering ophalen – als deze al wordt opgeroepen.
Fasen van geheugenvorming
De hersenen hebben drie soorten geheugenprocessen: zintuiglijk register, kortetermijngeheugen en langetermijngeheugen.
Zintuiglijk register
In het zintuiglijke registerproces verkrijgen de hersenen informatie uit de omgeving. Deze activiteit is kort en duurt hooguit enkele seconden. Tijdens het zintuiglijk register verzamelt het brein passief informatie via visuele en auditieve aanwijzingen, die respectievelijk bekend staan als “iconisch” en “echoïsch” geheugen.
Becker geeft de voorbeelden van een computerscherm en een gesprek om te illustreren hoe zintuiglijk register kan worden herkend. Wanneer u naar een computerscherm kijkt en dan wegkijkt, maar nog steeds het beeld van het scherm kunt zien, is dit iconisch geheugen in het spel. Op dezelfde manier, wanneer u gesprekken voert met anderen en hen vraagt om zichzelf te herhalen, om even later te begrijpen wat ze zeiden, is dit een demonstratie van echoic memory.
In het geheugenvormingsproces wordt aandacht beschouwd als een fase tussen zintuiglijk register en kortetermijngeheugen. De vorming van het kortetermijngeheugen kan beginnen door je aandacht te geven aan de informatie die je via het zintuiglijk register ontvangt.
Kortetermijngeheugen
Volgens Becker bestaat het kortetermijngeheugen uit twee delen: traditioneel aangeduid als “kortetermijngeheugen” en “werkgeheugen”. Van kortetermijngeheugen is sprake wanneer de hersenen informatie tijdelijk opslaan zodat deze herhaald kan worden, zoals het onthouden van een telefoonnummer dat je op TV ziet. Werkgeheugen verwijst naar de hersenen die informatie opslaan met het doel het te manipuleren, zoals het onthouden van een reeks getallen tijdens het werken aan een wiskundeprobleem.
Wanneer psychologen praten over het verbeteren van het geheugen, richten ze zich meestal op het werkgeheugen, omdat je er de meeste controle over hebt en het actief kunt verbeteren.
Langetermijngeheugen
Velen denken aan het langetermijngeheugen als een permanente “bank” binnen de hersenen. Zodra een herinnering daar aankomt, slaat de geest het volledig en voor onbepaalde tijd op. In werkelijkheid is dit niet het geval. Hoewel het proces van het langetermijngeheugen het mogelijk maakt dat informatie voor een langere periode in de hersenen blijft, is er niets in de hersenen dat risico’s vermijdt. Informatie die is opgeslagen in het langetermijngeheugen kan korte tijd in de hersenen blijven (een dag, een week) of zo lang als een mensenleven duren.
Wanneer langetermijngeheugens worden gevormd, haalt de hippocampus informatie op uit het werkgeheugen en begint de fysieke neurale bedrading van de hersenen te veranderen. Deze nieuwe verbindingen tussen neuronen en synapsen blijven zo lang als ze in gebruik blijven. Psychologen verdelen het langetermijngeheugen in twee lengtetypen: recent en veraf.
Langetermijngeheugen kan ook worden beschreven door de aard van de herinneringen zelf, volgens The Guardian:
- Je herinnert je impliciete herinneringen automatisch, zoals autorijden.
- Je bent je ervan bewust dat je actief probeert expliciete herinneringen te herinneren. Deze kunnen verder worden onderverdeeld in:
- Episodische herinneringen: Bevatten gebeurtenissen die een individu specifiek overkomen.
- Semantische herinneringen: Bevatten algemene kennis.