In het Frans is ze Cendrillion; in het Duits Aschenputtel; en in het Italiaans Cenerentola.
Je kent haar misschien beter onder haar Engelse naam: Cinderella, een mooi, blondharig meisje met blauwe ogen dat gekweld wordt door haar ijdele en berekenende stieffamilie. Ze krijgt de ultieme wraak door de liefde te winnen van de koninklijke prins, met wie haar stiefzussen samenspanden om te trouwen.
De meesten van ons kennen haar verhaal uit het hoofd: de nachtklok en de goede fee die pas ingrijpt als onze heldin haar littekenrijke jeugd doorstaat en haar glazen muiltje in de steek laat, maken deel uit van de fabel die vele malen is naverteld en opnieuw is verbeeld. Deze hervertellingen omvatten de gruwelijke gebroeders Grimm versie, Disney’s bekende 1950’s versie en 1998’s feminist Ever After, met Drew Barrymore.
Maar ook al is het beroemde verhaal samengesteld uit zijn Europese versies, de kern van het verhaal – het verhaal van een jong meisje dat ontsnapt aan ongelukkige omstandigheden door kuisheid en geduld, met wat hulp van haar magische vrienden – is eigenlijk te vinden in landen en culturen over de hele wereld.
Van China tot Nigeria, elk Assepoester-verhaal verandert om de plaatselijke cultuur, gewoonten en waarden te weerspiegelen. Sommige zijn oude fabels, en andere zijn modernere bewerkingen van het bekende verhaal. Maar ze zijn verenigd in hun gemeenschappelijke vertelling van de uiteindelijke triomf van het goede over het kwade.
Hier volgt hoe het verhaal van Assepoester wordt verteld in negen landen en culturen over de hele wereld:
1. Thailand
Zoals vele versies uit de hele wereld bevat Kao and the Golden Fish van Wilai Punpattanakul-Crouch en Cheryl Hamada de centrale elementen van het Assepoester-verhaal: een jong, hardwerkend meisje dat wordt gepest door haar boze stiefmoeder en stiefzussen totdat ze een prins ontmoet en verliefd op hem wordt.
In dit Thaise verhaal sterft de moeder van het jonge meisje echter niet gewoon. Ze komt terug in de vorm van een gouden vis, een aubergine en een paar bomen waar het meisje tegen praat en troost vindt in moeilijke tijden.
2. Nigeria
Chinye: A West African Folk Tale by Obi Onyefulu is een Nigeriaanse versie die draait om Chinye, een jong meisje dat bij haar hebzuchtige stiefmoeder en stiefzus woont.
Hoewel deze versie geen glazen schoen of een knappe prins bevat, gaat het wel over de moraal van voorspoed voor de eerlijken, en gevaar voor de hebzuchtigen.
Chinye wordt door haar stiefmoeder het donkere bos ingestuurd om water te halen voor het huishouden. Het jonge meisje, dat doodsbang is voor de roofdieren die tussen de bomen op de loer liggen, ontmoet een vrouw die haar opdraagt een nabijgelegen hut te bezoeken en alleen de meest bescheiden kalebassen te verzamelen. Als ze doet wat haar gezegd wordt, barst de kalebas open en komt er rijkdom uit.
Wanneer haar stiefzuster hetzelfde doet, negeert ze de raad van de vrouw en ondervindt de gevolgen.
3. Polen
Het raadsel van Raisel speelt zich af in een Pools dorp en is een joodse hervertelling waarin een slimme, gemotiveerde heldin en een held (de zoon van de rabbi) die zich aangetrokken voelen tot wijsheid en deugd, centraal staan.
Opgevoed door haar arme maar wijze grootvader, groeit Raisel op als een sterk, onafhankelijk meisje. Na zijn dood vindt ze werk in de keuken van een rabbi. Op Purim krijgt ze drie wensen en als ze die verstandig gebruikt, valt ze in de smaak bij de zoon van de rabbi. In tegenstelling tot het klassieke Assepoester-personage, wil Raisel alleen met hem trouwen als hij haar slimme, tot nadenken stemmende raadsel kan beantwoorden.
4. Irak
Rebecca Hickox hervertelt het Iraakse volksverhaal, “De kleine rode vis en de klomp goud,” in Het gouden sandaal, gebaseerd op de Arabische volksverhalen van Inea Bushnaq.
In dit verhaal is Maha, de dochter van een visser, het slachtoffer van de jaloezie van haar stiefmoeder. Ze raakt bevriend met een klein rood visje dat haar helpt als ze ouder wordt. In plaats van een bal is er een bruiloftsvoorbereiding waar alle vrouwen samenkomen voor een henna-ceremonie. Nadat de magische vis Maha een zijden jurk en gouden sandalen heeft gegeven, verliest ze er een in de rivier op weg naar huis. Tariq, de broer van de bruid, vindt de sandaal en vraagt zijn moeder deze te passen bij alle vrouwen in de stad om zijn waardige bruid te vinden.
5. Egypte
De oude Egyptische versie van het verhaal draait om een slavin genaamd Rhodopis, die van haar huis in Griekenland is gestolen. In plaats van stiefzusters wordt ze mishandeld door de Egyptische dienstmeisjes.
In deze versie krijgt Rhodopis van haar meester een paar rode danspantoffels omdat ze van dansen houdt, maar ze kan niet naar het hof van de farao komen. Een van haar slippers wordt echter door een valk van haar afgenomen en in de schoot van de farao geworpen. De farao belooft dan de eigenares van de mooie muiltjes te vinden en haar koningin van Egypte te maken.
Deze versie van het verhaal, voor het eerst opgetekend in de eerste eeuw voor Christus, wordt verondersteld het oudste Assepoester-verhaal te zijn dat er bestaat.
6. Zimbabwe
Deze versie van het Assepoester-verhaal vertelt het verhaal van twee zussen die de zoektocht van de koning naar een vrouw verschillend benaderen.
Toen Manyara meer bezig is met positie en macht, is Nyasha nederig en goedhartig. Op weg naar de stad deelt Nyasha haar voedsel en geeft geschenken aan de armen en hongerigen, terwijl Manyara zich haast om de koning te ontmoeten. Als ze eindelijk aankomen, verschijnt de koning aan de hoogmoedige zus in de vorm van een gemeen monster, terwijl Nyasha een kleine tuinslang ziet die in de koning verandert. Hij trouwt uiteindelijk met Nyasha, terwijl Manyara gedwongen wordt om een bediende te worden in het huishouden van haar zus.
7. China
Deze versie is naverteld door Ai-Ling Louie in Yeh-Shen: A Cinderella story from China, en is gebaseerd op een verhaal dat dateert uit de T’ang Dynasty, tussen 618 en 907 A. D.Er wordt ook gezegd dat het een van de oudst bekende versies van het Assepoester-verhaal is.
Yeh-Shen is een jong meisje dat bevriend raakt en een handvol rijst deelt met een magische vis in een nabijgelegen vijver. Zelfs nadat haar boze stiefmoeder de vis doodt en opeet, komt hij terug om haar te helpen zich klaar te maken voor het plaatselijke festival. De koning vindt het kleine, gouden muiltje dat zij is kwijtgeraakt en gaat op zoek naar de eigenaar ervan.
Wanneer Yeh-Shen probeert het muiltje terug te stelen, betrapt hij haar en wordt haar identiteit uiteindelijk onthuld. Je kunt waarschijnlijk wel raden hoe het verhaal afloopt!
8. Griekenland
Gebaseerd op een van de vele volksverhalen uit Griekenland (in een ander verhaal eten de stiefzussen hun moeder op), in De wees van Anthony L. Manna en Soula Mitakidou, wordt Assepoester nooit bij naam genoemd, maar alleen als “Wees.”
Het jonge meisje wordt wees, ook al leeft haar vader nog. Volgens het boek: “Zoals men in Griekenland zegt: ‘Een kind wordt een wees als ze haar moeder verliest.'”
Er wordt ook gezegd dat haar stiefmoeder zo hatelijk is dat “Ze elke druppel water telde die het weesje dronk.” Nadat de wees naar het graf van haar moeder gaat voor hulp, zegt haar moeder haar naar huis te gaan en te wachten op “de zegeningen van het ware fortuin.” In plaats van een goede toverfee, overlaadt Moeder Natuur het weesje met geschenken, waaronder de schittering van de zon, de schoonheid van de maan, de sierlijkheid van de dageraad en een paar blauwe schoenen van de zee.
Nadat de prins het dorp laat weten dat hij hun kerkdienst zal bijwonen, vangt hij een glimp op van het mooie weesje. Onder de indruk van haar schoonheid, woont hij een tweede dienst bij en zet een val van honing en was rond de ingang. Terwijl het weesje erin slaagt te ontsnappen, laat ze een schoen achter in het kleverige mengsel.
9. Frankrijk
De “Cendrillon” van Charles Perrault is misschien wel een van de meest herkenbare versies van Assepoester en staat het dichtst bij de Disney-productie die we allemaal kennen en liefhebben. Hij nam het verhaal voor het eerst op in een verhalenbundel die in 1697 werd gepubliceerd.
Hoewel het verhaal zich grotendeels afspeelt op de manier die het Amerikaanse publiek het best kent, eindigt deze versie heel anders: Na het huwelijk met de knappe prins, smeken Cendrillon’s stiefzusters haar om vergiffenis. De pas getrouwde prinses vergeeft hen en laat hen een nieuw leven in het paleis leiden.