“Jurassic Park” krijgt een slechte naam bij veel Costa Ricanen.
Het verhaal van John Hammond en zijn dinosauruseiland speelt zich af in Costa Rica. Maar in de verfilming van 1993 wordt Costa Rica nauwelijks genoemd, en als dat wel gebeurt, is het opvallend fout.
Een gedenkwaardige scène zou San José afbeelden … als een klein, stoffig strandstadje met kraaiende kippen op de achtergrond. Zelfs als je de film het voordeel van de twijfel geeft, is de hele provincie San José ook ingesloten door land.
Nog niet zo lang geleden zei Dean Cundey, de director of photography van “Jurassic Park”, dat hij overwogen had om de film in Costa Rica te draaien omdat het verhaal zich “op een eiland afspeelt”. Zoals altijd, Costa Rica blijft geen eiland.
Maar voordat het een iconische film werd (en uiteindelijk, twee trilogieën), was “Jurassic Park” een roman uit 1990 van Michael Crichton.
En, zoals ze zeggen, het boek is in veel opzichten beter dan de film. Laten we eens kijken of Crichton’s “Jurassic Park” Costa Rica beter heeft afgeschilderd.
* * * *
Jurassic Park: “Ze hield van het isolement van Bahía Anasco, en de vriendelijkheid van de mensen. Costa Rica had een van de twintig beste medische systemen in de wereld, en zelfs in dit afgelegen kustplaatsje was de kliniek goed onderhouden, ruim voorzien.”
Verdict: Nauwkeurig.
Vorige dingen eerst: Bahía Anasco is, voor zover wij kunnen nagaan, een fictief dorp. Die artistieke vrijheid vinden wij prima. Trouwens, Crichton heeft de rest goed: Costa Ricanen staan inderdaad bekend om hun vriendelijkheid. Costa Rica’s gezondheidssysteem staat steevast hoog aangeschreven. Rond de eeuwwisseling nam de Wereldgezondheidsorganisatie de 36e plaats in op de wereldranglijst. Meer recent, de Global Competitiveness Index plaatste Costa Rica op de 25e plaats wereldwijd in gezondheid: “De Costa Ricanen waren niet bijzonder bijgelovig, maar ze had de hupia al eerder horen noemen in het dorp. Men zei dat het nachtgeesten waren, gezichtsloze vampieren die kleine kinderen ontvoerden. Volgens het geloof hadden de hupia ooit in de bergen van Costa Rica gewoond, maar nu bewoonden ze de eilanden voor de kust.”
Verdict: Onjuist.
De hupia is geen Costa Ricaans bijgeloof. En Crichton had zoveel andere om uit te kiezen! La Segua, El Cadejo, en La Llorona zijn allemaal voorbeelden van bovennatuurlijke wezens die bekend zijn in de Costa Ricaanse folklore. Toegegeven, de legende van de hupia in “Jurassic Park” wordt gebruikt om specifieke context te geven wanneer dinosaurussen kinderen beginnen aan te vallen op het vasteland van Costa Rica.
* * *
Jurassic Park: “Mike Bowman floot vrolijk terwijl hij in de Land Rover door het Cabo Blanco Biologisch Reservaat reed, aan de westkust van Costa Rica. Het was een prachtige ochtend in juli, en de weg voor hem was spectaculair: omarmend de rand van een klif, uitkijkend over de jungle en de blauwe Stille Oceaan. Volgens de reisgidsen was Cabo Blanco een ongerepte wildernis, bijna een paradijs.”
Verdict: Nauwkeurig.
Crichton doet het goed in het beschrijven van Costa Rica’s beschermde gebieden. (Het is logisch dat hij Cabo Blanco kiest, omdat het aan de Pacifische kust ligt – het dichtst bij het fictieve Isla Nublar, vol dinosaurussen – en Costa Rica’s eerste grote natuurreservaat was.
Ja, Cabo Blanco is spectaculair mooi. Maar je kunt niet met een Land Rover “door” het reservaat rijden. Er zijn geen openbare wegen, en zelfs als die er waren, juli is regenseizoen – dus de weg zou waarschijnlijk verre van plezierig zijn.
* * *
Jurassic Park: “Toen ze aankwamen, bleek dat Ellen een afspraak had bij een plastisch chirurg in San José. Dat was de eerste keer dat Mike Bowman hoorde over de uitstekende en goedkope plastische chirurgie in Costa Rica, en alle luxe privéklinieken in San José.”
Verdict: Nauwkeurig.
Tienduizenden mensen bezoeken Costa Rica elk jaar voor goedkopere, hoogwaardige particuliere gezondheidszorg. Alleen al in 2011 kwamen 48.000 toeristen het land binnen om een medische of wellness-behandeling te ondergaan. Jammer dat Ellen en Mike’s vakantie eindigde met een dinosaurus die hun dochter verscheurde.
* * * *
Jurassic Park: “Slechts 75 mijl breed op het smalste punt, was het land kleiner dan de staat Maine. Toch, binnen zijn beperkte ruimte, Costa Rica had een opmerkelijke diversiteit van biologische habitats: zeekusten op zowel de Atlantische en de Stille Oceaan; vier afzonderlijke bergketens, met inbegrip van twaalf-duizend-voet pieken en actieve vulkanen; regenwouden, nevelwouden, gematigde zones, moerassige moerassen, en dorre woestijnen.”
Verdict: Nauwkeurig.
Costa Rica staat bekend om zijn biodiversiteit, en Crichton beschrijft het goed. Eén kanttekening: sommige delen van Costa Rica kunnen bijzonder droog zijn, maar geen ervan wordt geclassificeerd als woestijn. Maar we geven Crichton extra krediet voor het noemen van Costa Rica’s ontbossingsprobleem, dat vooral in de jaren 1990 welig tierde.
* *
Jurassic Park: “Ik zat te denken,” zei Muldoon, “dat als de Costa Ricanen komen, ze dit eiland waarschijnlijk als een militair probleem zullen zien. Iets om zo snel mogelijk te vernietigen. … Ze zullen het vanuit de lucht bombarderen. Misschien met napalm, misschien ook met zenuwgas. Maar vanuit de lucht.”
Verdict: Onnauwkeurig.
Costa Rica gaat het eiland bombarderen? Met welk leger?
* * *
Jurassic Park: “Elke dag leek het erop dat Grant naar een ander regeringskantoor werd gebracht, waar hij werd ondervraagd door een andere hoffelijke, intelligente regeringsambtenaar.”
Verdict: niet overtuigend.
Grant ging elke dag naar verschillende Costa Ricaanse overheidskantoren en vertrok met de indruk dat de ambtenaren allemaal hoffelijk en intelligent waren? Niet waarschijnlijk.
Grant moest elke dag een ander kantoor bezoeken, omdat hij voor elke ontmoeting uren in de rij moest staan? Dat is het Costa Rica dat we allemaal kennen en liefhebben.