Alai

Wat is kleptomanie? Door veelvuldige verkeerde informatie, clichés op TV en in films, en stigmatisering door degenen die zich niet bewust zijn van de ernst van de stoornis, zijn kleptomaniepatiënten decennia lang een gemakkelijk doelwit geweest, niet alleen het voorwerp van spot en vooroordelen, maar ook van oneerlijke juridische gevechten tegen hen.

Dit heeft in de loop der tijd alleen maar bevestigd dat er een diep gebrek aan kennis over de stoornis bestaat.

Wat is kleptomanie?

Hoe dan ook, het is noodzakelijk van meet af aan te verduidelijken wat deze ziekte precies inhoudt. Kleptomanie wordt in het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (vierde editie) geclassificeerd als een stoornis die behoort tot de groep van impulscontrolestoornissen, met als belangrijkste kenmerk terugkerende moeilijkheden bij het beheersen van impulsen om te stelen.

De kleptomaan heeft vaak een oncontroleerbare drang om dingen te stelen die hij of zij niet nodig heeft. Tot de belangrijkste componenten van kleptomanie-patiënten behoren terugkerende gedachten aan inbraak, een gevoel van hulpeloosheid dat hen ertoe aanzet de diefstal te plegen, en een gevoel van drukontlading en euforie na de diefstal.

Diagnostische criteria voor kleptomanie

De DSM-IV geeft ook diagnostische criteria voor deze stoornis, die het volgende omvatten:

1. Gewoonlijke moeite om impulsen om diefstal te plegen, zelfs van voorwerpen en goederen die niet essentieel zijn voor persoonlijk gebruik of economische waarde, te beheersen en te controleren.

2. Gevoelens van onzekerheid en spanning in de momenten voorafgaand aan het plegen van de diefstal.

3. Welzijn, gevoel van euforie en succes op het moment van het plegen van de diefstal.

4. Diefstal is niet cholerisch gemotiveerd, noch is het een reactie op een waanstoornis of achtergrondhallucinaties.

5. De diefstal wordt niet verklaard door de aanwezigheid van een dissociale stoornis, antisociale persoonlijkheidsstoornis, of manische episode.

Comorbiditeit

Mensen die gediagnosticeerd zijn met kleptomanie hebben vaak andere soorten stoornissen die hun stemming negatief beïnvloeden. De comorbiditeit van kleptomanie is gevarieerd, maar de meest voorkomende stoornissen zijn: angst, eetgerelateerde problemen of ook binnen dezelfde impulscontrole groep.

Het is ook belangrijk te verduidelijken dat kleptomaan meestal in drie groepen wordt ingedeeld, deze zijn: sporadische kleptomanen, bij wie de tijd tussen de diefstallen zeer lang is; episodische kleptomanen, bij wie de diefstallen vaker worden gepleegd maar waarbij er bepaalde “rustperioden” zijn; en chronische kleptomanen, die latent en onophoudelijk stelen, zodanig dat deze activiteit een ernstig probleem vormt voor de persoon en zijn dagelijkse activiteiten verstoort.

Mythes ontkrachten

Mythes die het vaakst in verband worden gebracht met deze ziekte en haar lijders zijn onder meer de volgende:

Mythe 1: Ze scheppen plezier in stelen en zijn niet in staat schuldgevoelens te hebben

De kleptomaan ervaart een opeenstapeling van negatieve emoties en een zekere toename van interne spanning voordat hij een voorwerp steelt, waardoor hij het gevoel heeft dat alleen door te stelen hij dit ongemak kan verlichten. Weliswaar is dit gevoel van verlichting van spanning aanwezig na het verrichten van de daad, maar de gewaarwording verschilt van die van genot, omdat zij gewoonlijk gepaard gaat met een latent schuldgevoel na de daad. Met andere woorden, de angst en de interne spanning (die groeien in de momenten voor de daad) worden verzacht door middel van diefstal.

Mythe 2: Ze zullen stelen wanneer ze de kans krijgen en zijn ongeneeslijk

Zoals hierboven vermeld, zal de hoeveelheid diefstal die een persoon met deze aandoening zal plegen, variëren naargelang het type kleptomaan dat hij is (episodisch, sporadisch of chronisch). Bovendien is het belangrijk te benadrukken dat kleptomanen alleen diefstal plegen als reactie op een eerdere toename van angst en stress, zodat de overtuiging dat zij in staat zijn alles te stelen als zij daartoe de gelegenheid hebben, onjuist is. Wat de behandeling betreft, hebben verschillende therapieën (vooral gedragstherapieën) zeer goede resultaten laten zien in het verminderen van de angst voorafgaand aan de daad, waardoor de behoefte om te stelen wordt weggenomen.

Mythe 3: De diefstallen van kleptomanen escaleren en het zijn professionele dieven

Wanneer kleptomanen stelen, reageren ze alleen op een innerlijke impuls. Daarom delen zij geen kenmerken met “gewone” dieven, afgezien van het feit dat zij stelen; zij zijn dus niet in staat hun diefstallen voor te bereiden of te plannen, zij doen het gewoon af en toe. Om dezelfde reden escaleren hun diefstallen niet, zoals bijvoorbeeld beroepscriminelen die een criminele evolutie hebben doorgemaakt (zij kunnen bijvoorbeeld begonnen zijn met het stelen van een portefeuille, vervolgens een winkel hebben beroofd, vervolgens een bank, enzovoort). Kleptomanen worden niet professioneel in wat ze doen, ze doen het gewoon. Het is waar dat zij de beste gelegenheid vinden om dit te doen, maar op geen enkel moment is dit bedoeld als hun modus vivendi (de manier waarop zij in hun levensonderhoud voorzien), aangezien stelen voor hen niet tot enige lucratieve winst leidt.

Mythe 5: Zij zijn volkomen in staat hun verlangen om te stelen te beheersen, maar willen het niet

Volledig onwaar. Kleptomanen begrijpen wel dat stelen verkeerd is, maar ze kunnen hun behoefte om dingen te stelen niet beheersen. Voor hen is het net zo noodzakelijk om te stelen als het voor een gokverslaafde is om te gokken. Daarom wordt er soms over gediscussieerd of het wel onder de obsessieve-compulsieve stoornis moet worden geschaard.

Mythe 6: Ze zijn krankzinnig/debiele/mentaal gestoord

Niet krankzinnig en ook niet gestoord: ze zijn prima in staat voor zichzelf te zorgen, want ze hebben geen waanvoorstellingen of paranoïde trekken, dus ze hebben een goed begrip van de werkelijkheid. Soms is het waar dat de daad van het stelen hun dagelijkse activiteiten kan belemmeren (zoals in het geval van chronische kleptomanen), maar een juiste behandeling kan de situatie ombuigen en hen een volledig normaal leven bezorgen.

Verschillen tussen kleptomanen en gewone dieven

Het volgende zijn enkele van de verschillen tussen kleptomanen en gewone dieven.

1. Terwijl gewone dieven hun daden plegen uit eigen overtuiging, reageren kleptomanen op een innerlijke impuls, en plegen hun daden dus niet met vrije wil.

2. Sommige milde psychopathische trekken komen vaak voor bij dieven (b.v. behoefte aan onmiddellijke bevrediging van hun driften, egocentrisme, perversiteit, enz.) terwijl sommige van de bovengenoemde kenmerken afwezig zijn bij kleptomanen.

3. Dieven proberen over het algemeen profijt te trekken van de goederen die zij stelen; kleptomanen doen dat niet. Terwijl gewone dieven de goederen stelen die zij van de grootste waarde achten, worden kleptomanen alleen gemotiveerd door de daad van het stelen zelf, en maken zij geen monetaire waarde-oordelen over de goederen die zij stelen.

4. Binnen het verwrongen waardesysteem van een dief is wat hij doet juist of “rechtvaardig”. Een kleptomaan weet echter dat wat hij doet niet juist is, maar vindt het zeer moeilijk het te beheersen.

5. De dief heeft meestal geen wroeging (of juist wel, maar verzacht dit met ingewikkelde afweermechanismen) terwijl de kleptomaan, zodra de daad is volbracht, wordt overmand door enorme hoeveelheden schuldgevoel en angst.

Welke therapieën kunnen een kleptomaan helpen?

De huidige therapieën die erop gericht zijn de drang om te stelen bij kleptomanen te verstoren, kunnen farmacologisch en/of gedragstherapeutisch zijn. In vele gevallen worden antidepressiva toegediend met het doel de serotonineniveaus te reguleren die door de proefpersoon worden vrijgegeven op het ogenblik dat hij de daad pleegt.

Zoals wij eerder vermeldden, behoren gedragstherapieën met de nadruk op cognitieve therapie tot de meest doeltreffende psychotherapeutische werkwijzen voor kleptomanie. Deze vorm van therapie zorgt voor een adequate ontwikkeling in hun dagelijkse activiteiten. Anderzijds melden sommige psychoanalytici dat de werkelijke oorzaken van dwangmatig stelen gelegen zijn in onbewust onderdrukte ongemakken in de vroege kinderjaren. Ook wordt lijders aan deze stoornis aangeraden hun ervaringen, gewaarwordingen en gedachten te delen met een vertrouwde derde, zodat deze vertrouwde persoon als ‘waakhond’ kan optreden

Zij kunnen hun ervaringen, gewaarwordingen en gedachten ook delen met een vertrouwde derde, zodat deze vertrouwde persoon als ‘waakhond’ kan optreden Zij kunnen hun ervaringen, gewaarwordingen en gedachten ook delen met een vertrouwde derde, zodat deze vertrouwde persoon als ‘waakhond’ kan optreden.