Als luiaardliefhebber zie je vast veel foto’s van luiaards. Hoewel eigenlijk alle foto’s van luiaards geweldig zijn omdat ze zo schattig en interessant zijn, heb je waarschijnlijk gezien dat sommige luiaards er heel anders uitzien dan andere. Dit roept misschien wat vragen op?
“Wat zijn de verschillende soorten luiaards?”
“Hoe zijn die soorten verschillend?”
We gaan wat tijd besteden aan het bespreken van die verschillende soorten, zodat jij de luiaard-expert kunt worden die je echt wilt zijn.
Twee tenen of drie?
In het algemeen wijzen wetenschappers 6 verschillende soorten luiaards aan, onderverdeeld in 2 verschillende variëteiten:
Drie-teen luiaards:
- Drievingerluiaard (Bradypus torquatus)
- Pale-throated luiaard (Bradypus tridactylus)
- Bruin-keelluiaard (Bradypus variegatus)
- Drie-teenluiaard (Bradypus pygmaeus)
Twee-teenluiaards:
- Linnaeus’ twee-teenluiaard (Choloepus didactylus)
- Hoffman’s twee-teenluiaard (Choloepus hoffmanni)
Alle Luiaards!
Er zijn een aantal dingen die alle luiaards gemeen hebben. Alle luiaards zijn natuurlijk schattig, maar verder weten we dat alle luiaards van dezelfde clade afstammen (een groep dieren die van dezelfde oude voorouder afstamt). De clade waar luiaards deel van uitmaken is Xenartha, waartoe ook enkele andere “vreemde” dieren behoren, zoals gordeldieren en miereneters.
Specifiek gezien behoren luiaards tot de onderorde de Folivora. Beide soorten luiaards leven in de tropische regenwouden van Latijns-Amerika (in geen enkel ander deel van de wereld worden luiaards in het wild aangetroffen). Hun habitat bevindt zich meer bepaald in de bomen, waar beide soorten luiaards zich bijna uitsluitend voeden met bladeren, hoewel fruit soms deel uitmaakt van hun dieet en er zelfs enkele carnivore gewoonten zijn waargenomen.
De meeste soorten luiaards zijn ongeveer even groot, hoewel er enige variatie is, en ze hebben allemaal een lichaam dat is aangepast aan hun aan bomen gebonden levenswijze. Het interessante is echter dat luiaards met drie tenen en luiaards met twee tenen eigenlijk verre neven zijn. Dus, terwijl prehistorische luiaards op de grond leefden, was het niet zo dat uiteindelijk één soort luiaard aangepast raakte aan het leven in bomen en dat de moderne luiaards evolueerden uit die ene oeroude boomluiaard. Wat er in werkelijkheid gebeurde was dat totaal verschillende lijnen van de oerluiaards zich aanpasten aan het leven in bomen en dat deze luiaards in de loop van de tijd steeds meer op elkaar gingen lijken. Dit staat bekend als convergente evolutie en het is een zeldzame en opmerkelijke gebeurtenis in de evolutionaire biologie.
Hoewel, ondanks het feit dat ze op dezelfde manier geëvolueerd zijn, hebben de twee soorten luiaards belangrijke verschillen.
Drie-teenluiaards
De drie-teenluiaards worden aangeduid als deel van de Bradypodidae familie en van het geslacht Bradypus. Zij verschillen van de twee-teenluiaards niet alleen door het aantal tenen, maar ook door andere lichamelijke aspecten. Zo hebben de drie-teenluiaards korter haar, vooral op hun gezicht, en een kortere snuit, waardoor ze er meer uitzien alsof ze een mensachtig hoofd hebben met een neus en een mond, die er vaak uitziet alsof hij lacht.
Een ander fysiek verschil is dat drievingerluiaards extra wervels in hun ruggengraat hebben. Dat is vreemd, want bijna alle zoogdieren hebben maar 7 wervels. Door dit verschil kunnen ze hun kop bijna helemaal ronddraaien, zoals deze jongen hier:
Mannetjes en vrouwtjesluiaards zien er bij de meeste soorten drievingerluiaards anders uit (de manenluiaard vormt hierop een uitzondering), waarbij de mannetjes een gekleurde vlek op hun rug hebben:
Drievingerluiaards zijn de tragere van de twee soorten, en ze kunnen soms een hele dag doorbrengen zonder zich te bewegen. Dit lijkt misschien een nadeel, maar wetenschappers hebben vastgesteld dat luiaardpredatoren vaker op twee-teenluiaards jagen dan op hun drie-teenneven. Die traagheid beschermt dus eigenlijk de drievingerluiaards. (Zie ons artikel: Waarom zijn luiaards zo traag? Hoe traag zijn luiaards?)
Drievingerluiaards zijn wat kieskeuriger in hun dieet. Ze eten bijna alleen de bladeren van de cecropia-boom. Dit is waarschijnlijk de reden waarom ze nog volgzamer zijn dan de twee-teenluiaards.
Reproductie is een van de belangrijkste manieren waarop drie-teenluiaards zich onderscheiden van hun neven. Drievingerluiaards paren alleen in augustus en september en ze paren in het algemeen maar met één andere luiaard in die periode. Tweevingerluiaards, zoals we zullen leren, zijn wat vrijzinniger.
Tweevingerluiaards
De twee soorten tweevingerluiaards maken deel uit van de familie Megalonychidae en het geslacht Choloepus, een totaal andere familie en geslacht dan de drievingerluiaard. De tweevingerluiaard van Hoffman heeft een licht gekleurde keel. De tweevingerluiaard van Linnaeus heeft een donkerder gekleurde pels op de keel.
De pels van de tweevingerluiaard verschilt van die van hun drievingerige neven in die zin dat de Hoffmanluiaard en de Linnaeusluiaard langer haar hebben, vooral rond het achterlijf. Ook hebben de tweevingerluiaards op een bijna microscopisch niveau lange groeven langs hun haar, wat verschilt van de vacht van de drievingerluiaards die kleine dwarsgroeven hebben. Dit kan ertoe leiden dat de drievingerluiaards meer groene algen in hun pels hebben.
Sekse en voortplanting zijn bij de tweevingerluiaards heel anders. De geslachtsverhouding van de populatie is zeer verschillend. Voor elk mannetje worden er 11 vrouwtjes geboren. Dit betekent dat de mannetjes met meerdere wijfjes paren om iedereen een kans op voortplanting te geven. Vrouwtjes paren echter ook met meerdere mannetjes. Bovendien paren tweevingerluiaards niet alleen in een bepaald paarseizoen, maar zijn ze het hele jaar door bereid om te paren.
Dat klinkt misschien leuk, maar het is in evenwicht. Terwijl de drievingerluiaards slechts 6 maanden zwanger zijn (tegen 9 maanden bij de mens), duurt de zwangerschap van tweevingerluiaards een heel jaar!
Groottes van luiaardsoorten
Brown-throated three-toed sloth (B. variegatus): Honduras tot noordelijk Argentinië;
Pale-throated three-toed sloth (B. tridactylus): noordelijk Zuid-Amerika;
Maned sloth (B. torquatus): zuidoostelijk Brazilië;
Pygmy three-toed sloth (B. pygmaeus): Isla Escudo de Veraguas, in Panama
Linnaeus’ tweevingerluiaard (C. didactylus): het Amazonebekken.
Hoffmanns tweevingerluiaard (C. hoffmanni): van Honduras tot de noordkust van Zuid-Amerika, en afzonderlijk in het westelijk deel van het Amazonewoud.