Alai

Geboren op 26 november 1894 in Columbus, Miss.; overleden op 18 maart 1964 tijdens een rondreis in Stockholm, Zweden; logicus, geleerde en adviseur die het begrip cybernetica uitvond.

Opleiding: BA, wiskunde, Tufts College, 1909; MA, Harvard University, 1912; PhD, Harvard University, 1913.

Professionele ervaring: docent, Harvard University, 1915-1918; “Computer,” Aberdeen Proving Ground, 1918-1919; MIT: professor, 1919-1960, Institute Professor Emeritus, 1960-1964.

“Ik werd een geleerde deels omdat het de wil van mijn vader was, maar evenzeer omdat het mijn interne bestemming was.” Zo vatte Norbert Wiener in zijn autobiografie de krachten samen die hem ertoe brachten het wiskundig genie te worden wiens werk internationale faam verwierf. Hij is bekend voor zijn bijdragen in de communicatiewetenschappen, in het domein van de niet-lineaire problemen in de willekeurige theorie, in de analyse van hersengolven, en in de evolutie van de cybernetica, waar hij de gelijkenissen onderzocht tussen het menselijk brein en de moderne computermachine die in staat is tot geheugenassociatie, keuze en beslissing.

Norbert Wiener werd geboren in Columbus, Mississippi, op 26 november 1894. Tekenen van zijn genialiteit waren er al vroeg. Hij begon te lezen op 4-jarige leeftijd, en op 7-jarige leeftijd varieerde zijn lectuur van Darwin en Kingsley tot de psychiatrische geschriften van Charot en Janet. Hij ging naar Tufts College op 11-jarige leeftijd en studeerde af op 14-jarige leeftijd met een BA in wiskunde en een aanzienlijke studie in filosofie. Hij ging naar Harvard University en behaalde zijn MA op 17-jarige leeftijd en zijn PhD op 18-jarige leeftijd. Met een reisbeurs van Harvard studeerde hij in Engeland en Duitsland bij o.a. Bertrand Russell en G.H. Hardy. Na zijn terugkeer in de VS in 1915 studeerde hij filosofie bij John Dewey aan Columbia University en was docent aan Harvard.

Door zijn slechte gezichtsvermogen kon hij geen dienst nemen in de Eerste Wereldoorlog, maar in 1918 werd hij aangenomen in het leger en werd hij aangesteld als “computer” op Aberdeen Proving Ground. Hij begon zijn carrière bij MIT in 1919. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte hij met het Operational Research Laboratory in Columbia aan luchtafweervoorspellers. Na 42 jaar aan de faculteit ging hij in 1960 met emeritaat als instituutshoogleraar. Na zijn pensionering gaf hij lezingen over de hele wereld en overleed op 18 maart 1964, terwijl hij op tournee was in Stockholm.

Wiener bedacht het woord cybernetica van het Griekse kybernetes (“stuurman”) en schreef Cybernetics-Control and Communication in the Animal and the Machine (1948) en The Human Use of Human Beings (1950). In de cybernetica trachtte hij te ontdekken in welke mate het menselijk zenuwstelsel een gemechaniseerd proces is wanneer het prikkels naar de hersenen transporteert – met andere woorden, hoeveel in een mens onbewust een machine is. Deze vraag bracht hem ertoe na te denken over automatisering en over de vraag in hoeverre een machine op een mens kan gaan lijken – kan een machine menselijke intellectuele vermogens overnemen, en wanneer kan zij een mens overtreffen en vervangen? In The Human Use of Human Beings besprak hij de wenselijke eigenschappen van automatisering – het verlichten van repetitieve sleur zoals lopendeband produktie, waardoor mensen vrij kwamen voor bezigheden die een groter beroep zouden doen op hun creatieve vermogens.

Wieners bewustzijn van de economische en sociale gevaren stimuleerde hem herhaaldelijk te waarschuwen voor de noodzaak van geplande controle op de voortgang van de automatisering.

QUOTATIONS

“Wij zijn niet het materiaal dat blijft, maar patronen die zichzelf bestendigen. Een patroon is een boodschap…. Wij zijn slechts draaikolken in een rivier van altijd stromend water.”

“Dit werkstuk is een voorbeeld van de waarde en zelfs de noodzaak van het combineren van de machine en het levende organisme, van het combineren van controle en communicatie ook, in een verenigd onderwerp. Ik heb het cybernetica genoemd.”

BIBLIOGRAFIE

Biografisch

Brown, G.S., en Norbert Wiener, “Automation 1955: A Retrospective,” herdrukt in Ann. Hist. Comp., Vol. 6, No. 4, 1984, pp. 372-383.

Masani, P., ed., Norbert Wiener: Collected Works, 4 Vols., MIT Press, Cambridge, Mass., 1976-1986.

Masani, Pesi, Brian Randell, David K. Ferry, and Richard Seeks, “The Wiener Memorandum on the Mechanical Solution of Partial Differential Equations,” Ann. Hist. Comp., Vol. 9, No. 2, 1987, pp. 183-198.

Masani, Pesi, Norbert Wiener 1894-1964, Birkhduser, Boston, 1992.

Tropp, H.S., “Norbert Wiener,” in Ralston, A., and C.L. Meeks, eds., Encyclopedia of Computer Science, Pertrocelli/ Charter, New York, 1976, pp. 1557-1558.

Wiener, Norbert, I am a Mathematician: The Later Life of a Prodigy, Doubleday, Garden City, NY, 1956.

Significante Publicaties

Wiener, Norbert, “Cybernetics: New Field of Study Looks into Processes Common to Nervous Systems and Mathematical Machines,” Scientific American, Vol. 1979, Nov. 1948, pp. 14-19.

Wiener, Norbert, Cybernetics, 2nd ed., MIT Press, Cambridge, Mass., 1961. Wiener, Norbert, God and Golem Inc., MIT Press, Cambridge, Mass., 1966.

Wiener, Norbert, The Human Use of Human Beings, Avon Books, New York, 1969.

UPDATES

Portret toegevoegd (MRW, 2013)