Ik heb de onverkorte audioboeken beluisterd en ik ben nu bij het punt aangekomen waar Sam en Frodo worden aangevallen door Shelob en Sam nu klaagt dat hij Frodo moet verlaten.
Nu ga ik niet lomp doen en zeggen dat Sam en/of Frodo homo zijn. Ik ben homo. Als gevolg daarvan ga ik meestal op zoek naar subtekst die een relatie impliceert. Wat mijn homoseksualiteit me wel geeft, is de mogelijkheid om relaties vanuit een ander perspectief te bekijken. Ik ben door de maatschappij geconditioneerd om de man/vrouw-dynamiek te begrijpen, maar ik heb de interne motivatie om relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht te onderzoeken. In dit specifieke geval is er een context die ik denk dat wordt weerspiegeld in de tijd waarin het boek werd geschreven. Daar kom ik zo op.
Hier gaat het om. De seksuele geaardheid van Sam en Frodo is irrelevant, maar niet op de manier waarop iemand die dat zegt het belang van seksualiteit zou willen ontkennen. Wat ik bedoel, is dat seksualiteit een middel is om een doel te bereiken, als het gaat om ons leven en dat van fictieve personages.
Het dient een paar doelen in ons leven. Ik zou de meest voor de hand liggende reden eigenlijk op de tweede plaats zetten. Lust en romantische vurigheid dienen beide als katalysator om twee mensen aan elkaar te binden in een duurzame verbintenis. Dus de eerste is de band die het schept tussen twee mensen. De tweede is dat het duidelijk dient voor de voortplanting. Ik plaats dat op de tweede plaats omdat, hoewel het het primitievere mechanisme is van “survival of the fittest”, het genuanceerd wordt door de eigenschappen die onze fitheid dienen. Wij zijn wezens met een lange kindertijd omdat we een groot hoofd hebben dat ons intellect dient. Dus heeft de natuur het nodig geacht ons samen te brengen om kinderen te baren en groot te brengen… en als de kinderen er niet meer zijn, dient die band om ons troost te bieden in het gezelschap van onze partners in onze nadagen. Het dient ook om onze gemeenschap samen te binden.
Ik zeg dit alles om de band en toewijding te kaderen die twee mensen potentieel met elkaar kunnen delen.
Sam en Frodo hebben die verbintenis. Er bestaat een band tussen hen die zelfs op het einde weinig twijfel laat bestaan over de diepte, de breedte en de platonische intimiteit van wat ze voor elkaar voelen. Als Tolkien het heeft over Sam die vecht om zich te verdedigen tegen Shelob, gebruikt hij de taal van een klein dier met tanden dat vecht om zijn partner te verdedigen. Dat is niet omdat hij impliceert dat Sam zich seksueel aangetrokken voelt tot Frodo, maar hij heeft het over de diepere band die bestaat in een relatie waarvan seksualiteit slechts één weg is om die te bereiken.
Sam en Frodo houden zielsveel van elkaar, zo diep en met zoveel toewijding als welke band dan ook beschrijft. Sam geeft het zelfs op een nacht toe aan Frodo terwijl hij hem ziet slapen.
Zeker Sam gaat weg en trouwt en krijgt kinderen. Dat wordt van hem verwacht. Het is de cultuur van de tijd die wordt weerspiegeld door de cultuur van Tolkien’s tijd. Hij houdt waarschijnlijk van Rosie. Liefde is niet exclusief. Het is niet jaloers of kleingeestig. Ik kan me voorstellen dat veel homo’s en biseksuele mannen hetzelfde deden. Misschien hebben sommigen van hen in hun jeugd romantische relaties gehad met andere mannen die resulteerden in conflicterende banden die later in hun leven hun herinnering dienen. Ik weet zeker dat er hetero’s zijn die een intieme platonische band deelden door een gemeenschappelijke ervaring in zoiets als de Tweede Wereldoorlog.
“Don’t go where I can’t follow” doet me elke keer weer verstijven. Het is net zo tragisch als de sterfscène van Romeo en Julia. Nu ken ik het einde… maar het komt ook terug in het einde van het verhaal en het is meesterlijk gedaan als Sam zich realiseert dat Frodo vertrekt met Bilbo en Gandalf.
Er bestaat geen twijfel over dat de relatie tussen Sam en Frodo een van de grootste liefdesverhalen ooit verteld is. Het is een liefde die niet door seksualiteit wordt gekatalyseerd, maar het is hoe dan ook een liefdesverhaal.
TL;DR: Kan dit niet inkorten. Voel je vrij om het over te slaan als je geen zin hebt om een muur van tekst te lezen.