Verbrand door de Ring van Vuur
Categorieën: Japan | Ecuador | Induced Earthquake | Ring of Fire | Preparedness, Risks, and Hazards
April 17, 2016
De complexe Ring van Vuur rond de Stille Oceaan. De twee rode sterren markeren de locaties van de recente aardbevingen in Japan en Ecuador.
In zijn hitsong “The Ring of Fire” uit 1963 zong Johnny Cash prozaïsch over de liefde en hoe die “brandt, brandt, brandt” als je valt “down, down, down and the flames went higher.” Het overleden icoon van de country muziek wist niet dat meer dan een halve eeuw later de term “Ring of Fire” een van de meest misbruikte en verkeerd begrepen uitdrukkingen zou zijn geworden wanneer leken praten over de aarde en haar innerlijke gerommel. Dit weekend is daar een typisch voorbeeld van. Toen journalisten van over de hele wereld seismologen interviewden, kwam steevast één vraag naar voren: Hebben de aardbeving op het Japanse eiland Kyushu en de beving van 7,8 die zaterdagavond (plaatselijke tijd) Ecuador langs de kust trof, met elkaar te maken? Zelfs de eerbiedwaardige BBC trapte in de val door in een van haar nieuwsbulletins op te merken, dat per slot van rekening “beide regio’s op dezelfde breuklijn liggen, de Pacific Ring of Fire.”
Laten we twee punten vanaf het begin heel duidelijk maken:
1. Er is geen fysieke oorzaak en gevolg relatie tussen de recente bevingen in Japan en die in het noorden van Zuid-Amerika, en
2. de Pacific Ring of Fire is geen breuklijn.
Waarom dan, moet men zich afvragen, is er zo’n kloof tussen de publieke perceptie over aardbevingen in de verte en de geofysische werkelijkheid? Laten we voor een antwoord eerst naar de Ring van Vuur kijken.
De rode stippen op deze kaart geven de locaties aan van de 7,8 aardbeving in het noordwesten van Ecuador en de naschokken. De stippen in andere kleuren geven eerdere, niet-gerelateerde bevingen aan. (Klik om groter te zien.)Bron: Geofysisch Instituut, Nationale Polytechnische Universiteit, Quito.
Er bestaat geen twijfel over dat de Pacific Rim een van de tektonisch meest actieve gebieden ter wereld is. Bijna alle grote aardbevingen doen zich voor langs deze circumpacifische gordel, die ook bezaaid is met honderden actieve vulkanen. Helaas houden de meeste mensen het hierbij. Zij zien deze indrukwekkende boog op de kaart en leggen brede verbanden. Maar als men de Pacific Rim gedetailleerder bekijkt vanuit een geotectonisch standpunt, zal men snel zien hoe veelzijdig hij is. Het is geen uniforme breuklijn zoals de Hayward-breuk in de achtertuin van de blogger, maar een uiterst complexe puzzel van vele tektonische platen en en hun interacties.
Neem bijvoorbeeld het gedeelte langs de westkust van Noord-Amerika. Beginnend langs de kust van noordelijk Brits Columbia in Canada en eindigend bij Cape Mendocino in Californië, hebben we een subductiezone. Daar is het niet de Pacifische Plaat die onder de Amerikaanse Plaat duikt, maar de kleine Juan-de-Fuca Plaat. Deze zone produceert zeer sterke bevingen en is inderdaad bezaaid met de vulkanen van de Cascade Mountains. Tussen Cape Mendocino en de Salton Sea in Zuid-Californië ligt de San Andreas-breuk, de plaats waar de Ring van Vuur zich bevindt. Deze breuk produceert aardbevingen van een heel andere aard dan de subductiezone verder naar het noorden en heeft geen vulkanen. Ten zuiden van de Amerikaans-Mexicaanse grens wordt de Ring van Vuur gedomineerd door een spreidingszone in de Golf van Californië. Daar wordt de plaatgrens divergerend: Het schiereiland Baja Californië wordt langzaam losgerukt van het Mexicaanse vasteland. Er is geen fysisch of tektonisch verband tussen deze drie verschillende interacties van tektonische platen, behalve in de kleine gebieden waar zij in elkaar overgaan. Vergelijkbare veelzijdigheid kan worden gevonden langs de hele Pacific Rim.
En hoe zit het met de andere vraag: Kan de aan de gang zijnde aardbevingsreeks in het zuiden van Japan de veel sterkere beving aan de kust van Ecuador hebben uitgelokt? Ten eerste, geen van deze bevingen vond plaats op de Pacifische Plaat. Zoals in de blog van gisteren werd uitgelegd, vond de reeks bevingen in Kyushu plaats langs de grens tussen de Filippijnse en de Euraziatische plaat. De beving in Ecuador werd opgewekt in een subductiezone, waar de Nazca plaat onder het Zuid-Amerikaanse continent duikt.
Bovendien liggen deze bevingen bijna even ver uit elkaar als je op de aardbol kunt krijgen. Hun respectievelijke epicentra liggen bijna 10.000 mijl uit elkaar. Ondanks de afstand registreerden de gevoelige seismometers van het Geofysisch Instituut van de Nationale Polytechnische Universiteit in de Ecuadoraanse hoofdstad Quito de sterkste van de Kyushu-bevingen met een magnitude van 7. En gevoelig moesten ze inderdaad zijn: De maximale amplitude van de grondbeweging in Ecuador als gevolg van de Japanse beving bedroeg bijna 50 micrometer per seconde, wat overeenkomt met ongeveer de helft van de diameter van een menselijke haar. De mechanische spanning die door zo’n minuscule grondbeweging in de aarde wordt veroorzaakt, is veel te klein om een grote aardbeving te veroorzaken.
De beving van zaterdag in Ecuador met zijn magnitude 7,8 bracht de grond in Berkeley immers in beweging met ongeveer 240 micrometer per seconde. Hoewel dit vijf keer zo sterk is, ging de Hayward Fault, die door Berkeley loopt en momenteel zwaar tektonisch belast is, niet af. (hra119)