Wanneer het aankomt op ouder worden, is taal belangrijk. De woorden die we gebruiken om oudere leden van de samenleving te beschrijven en te etiketteren, weerspiegelen onze visie op hun capaciteiten en hun bijdragen. De omschrijvingen waarmee we onze ouders en grootouders identificeren, zeggen niet alleen veel over hen, maar ook over ons.
Bij Vitality Senior Living vinden we het belangrijk om taal te gebruiken waaruit ons respect en onze waardering voor oudere volwassenen blijkt. U zult merken dat we termen als “ouderen” en “bejaard” vermijden. Het blijkt dat zelfs de neutraal klinkende term “senioren” aan het afnemen is. Een nieuwsbericht geeft aan dat 50,8 procent van de ondervraagde oudere volwassenen zei zich niet op hun gemak te voelen met die term.
“Senior” klinkt relatief goedaardig, maar het komt met bagage, zoals een verslaggever van de New York Times ontdekte toen ze oudere mensen interviewde over hun voorkeursnomenclatuur. “Senioren” is een term die eind jaren dertig werd bedacht voor mensen die een plek nodig hadden om naartoe te gaan, seniorencentra, om goed te kunnen lunchen. Voor mij impliceert het enigszins verarmde oudere mensen, niet de manier waarop mensen over zichzelf willen denken,” zei een geïnterviewde.
In een blog post op Next Avenue, merkt San Diego State University Professor Emeritus E. Percil Stanford op, “De moniker ‘senior citizen’ heeft de neiging om een schaduw te werpen die een ‘minder-dan’ kwaliteit suggereert, in het bijzonder een van afhankelijkheid. De ‘oudere persoon’ zou een symbool van kracht moeten zijn en een opslagplaats van gekoesterde ervaringen en wijsheid.”
Waar gaat het eigenlijk om als we het hebben over taal en de namen die we aan groepen mensen geven? Het gaat niet alleen om de woorden, maar om de ideeën achter de woorden.
Een belangrijk deel van de levensreis
Een natuurlijk deel van het leven, ouder worden is een organische transformatie die in de menselijke ervaring besloten ligt. Wanneer we oudere mensen een etiket opplakken, is dat soms een weerspiegeling van de pogingen van de maatschappij om die ervaring af te snijden. Senioren worden die mensen, degenen die we niet willen zijn, en dus geven we ze een aparte naam, hun eigen benaming.
Maar taal kan juist het tegenovergestelde effect hebben. We kunnen woorden kiezen die vreugde, vitaliteit, energie, en voortdurende creativiteit suggereren. We kunnen een woordenschat creëren die het natuurlijke proces van ouder worden omarmt en viert. Bijvoorbeeld, ouder worden? Misschien moeten we zeggen evolueren, groeien, opwaarts groeien door het leven. Zie je? Er zijn manieren om over onszelf te praten die ons daadwerkelijk helpen onszelf te herscheppen.
Waarom lijkt het soms moeilijk om de juiste woorden te vinden? Volgens een respondent in het eerder genoemde artikel in de New York Times: “Wat er aan de hand is, is dat we een probleem hebben met het onderwerp zelf. Iedereen wil langer leven, maar niemand wil oud zijn.”
Op hetzelfde moment is er gewoon iets makkelijks en onnozels aan het volhouden dat oma “89 jaar jong” is! Taal moet vriendelijk zijn en moet bemoedigend zijn, maar het moet ook eerlijk zijn.
De opkomst van “Ouder”
Daarom zijn termen als “oudere persoon” en “oudere volwassene” steeds meer geaccepteerd door degenen die grotere jaren hebben bereikt. Zorgverleners, woongemeenschappen, en journalisten komen rond om deze terminologie ook.
First of all, het is eerlijk. Iedereen is ouder dan iemand, per definitie. Het is een feitelijke weergave van de status en prestaties van deze persoon. Ja, lang leven is een prestatie. Alleen al het zo ver schoppen verdient erkenning en respect. Ouder dan ik was, ouder dan de meeste mensen om me heen – ouder.
Termen als deze lijken ook, tot nu toe althans, vrolijk vrij te zijn van de stigma’s die horen bij labels als “bejaard”, met zijn implicaties van lichamelijke ongeschiktheid en geestelijke aftakeling. Het lijkt ongerijmd dat je “bejaarde” tante spinningles neemt, maar een groep oudere mensen die samenkomen om fysiek welzijn en mentale stimulatie na te streven – dat is volkomen logisch!
Misschien was er een tijd dat “ouderling” werd uitgesproken op een toon van gedempte eerbied – de dorpsoudsten. Dat is niet meer zo en hetzelfde geldt voor “senioren.” Hoe goed bedoeld ook, de term lijkt nu te verwijzen naar stoffige bingo hallen. Deze woorden zijn verouderd. Ze zijn, om een ander verouderd woord te gebruiken, geriatrisch.
Oldere volwassenen zijn de wijste levende generatie. Zij hebben veel bijgedragen en leren en groeien nog steeds. Ze hebben het zover geschopt (geen klein kunstje!) en blijven een belangrijk deel uitmaken van onze families en de samenleving. Wanneer we een nieuwe terminologie omarmen, maken we ruimte voor mensen om te zijn wie ze zijn en zich te uiten op nieuwe en levendige manieren, niet gehinderd door het stigma van labels die niet langer van toepassing zijn.
