Alai

• Wat zijn spierverkrampingen tijdens het sporten?
• Wanneer treden spierverkrampingen tijdens het sporten op?
• Wat veroorzaakt spierverkrampingen tijdens het sporten?
• Klinische kenmerken van inspanningsgeassocieerde spierkrampen
• Onderscheid tussen soorten inspanningsgeassocieerde spierkrampen
• Hoe kunnen inspanningsgeassocieerde spierkrampen worden voorkomen
• Hoe kunnen inspanningsgeassocieerde spierkrampen worden behandeld

Wat zijn spierkrampen?

Spierkrampen zijn pijnlijke, soms invaliderende, onwillekeurige samentrekkingen van een spier die normaal gesproken onder vrijwillige controle staat (skeletspier). Ze worden veroorzaakt door een abnormale werking van de motorische zenuwen die de spieren aansturen. De krampen worden verergerd wanneer het zenuwstelsel wordt belast.

Voor meer informatie, zie Spierkrampen.

Spierkrampen kunnen ook gepaard gaan met intensieve lichaamsbeweging. Een inspanningsgeassocieerde spierkramp (EAMC) is een pijnlijke, onwillekeurige samentrekking van de skeletspieren die onmiddellijk na of tijdens het sporten optreedt.

EAMC’s worden vaak door sporters ervaren en zijn een van de meest voorkomende aandoeningen die tijdens of na sportevenementen medische hulp vereisen. De incidentie van EAMC’s neemt toe met hogere frequentie, intensiteit en duur van de inspanning, en komt vooral voor bij duursporters zoals marathonlopers.

Wanneer inspanningsgeassocieerde spierkrampen optreden

EAMC’s komen vooral voor bij duursporten zoals:

• Triatlons; en
• Marathonlopen.

EAMC’s komen ook voor bij veel sporten, waaronder:

• voetbal;
• basketbal;
• rugby;
• tennis;
• cricket; en
• wielrennen.

EAMC’s komen vaker voor in wedstrijdomgevingen waar het wedstrijdtempo hoger ligt dan het trainingstempo. Het is ook bekend dat trainen in een warme en vochtige omgeving het risico op EAMC’s verhoogt.

Wat veroorzaakt inspanningsgeassocieerde spierkrampen?

De oorzaak van EAMC’s wordt niet helemaal begrepen, maar men denkt dat het te wijten is aan:

1. Spiervermoeidheid;
2. Uitdroging en verlies van elektrolyten; of
3. Een combinatie van beide.

Spierkramp als gevolg van spiervermoeidheid wordt verondersteld te wijten te zijn aan een verlies van controle over de spieren door het zenuwstelsel (neuromusculaire controle) als gevolg van de buitensporige fysieke belasting van de spieren tijdens sportevenementen.

Spierkramp als gevolg van uitdroging wordt voornamelijk bereikt door zweten. Hoe meer men zweet, hoe meer natrium (zout) men verliest. Natrium is een elektrolyt dat belangrijk is voor de hydratatie. De mate waarin elektrolyten verloren gaan, hangt af van de zwetsnelheid, de natriumconcentratie in het zweet en de voedingsinname van de sporter. Ongeacht individuele verschillen zal de natriumconcentratie in het zweet na een ononderbroken inspanning van ongeveer 3-4 uur bij de meeste mensen over het algemeen hoog zijn.

Er is een grote overlap tussen krampen die ontstaan door spiervermoeidheid en krampen door uitdroging; hieruit volgt dat als iemand overmatig zweet verliest door inspanning, hij waarschijnlijk zijn spieren aan het vermoeien is. Er zijn echter onderscheidende kenmerken tussen de twee.

Klinische kenmerken van inspanningsgeassocieerde spierkrampen

EAMC’s kunnen pijnlijk en verontrustend zijn, maar verstoren de normale vitale functies niet, zoals de hartslag of de bloeddruk. Ze ontwikkelen zich in de loop van een paar minuten tijdens de inspanning in actieve spieren, en blijven gelokaliseerd in die spier of spiergroep. Meestal worden de beenspieren getroffen, zoals de kuit-, hamstring- of quadricepsspieren. Spieren die twee gewrichten omspannen zijn het meest vatbaar voor kramp.

Als de oefening wordt voortgezet nadat kramp is ontstaan, wordt deze gewoonlijk gevolgd door spiertrekkingen en spasmodische spontane samentrekkingen van de spier. Deze spiertrekkingen of fasciculatie zullen zichtbaar zijn in de getroffen spier.

Mensen met slechte rek- en strekgewoonten, een voorgeschiedenis van kramp, die extreme inspanning hebben ondergaan, of van oudere leeftijd zijn, lopen het risico EAMC’s te ontwikkelen.

Onderscheid tussen soorten inspanningsgeassocieerde spierkrampen

EAMC’s die het gevolg zijn van overbelasting en vermoeidheid van de spieren vertonen waarschijnlijk de volgende kenmerken:

• Een relatief plotseling begin, dat eerder verband lijkt te houden met vermoeidheid en inspanning dan met uitdroging;
• Geplekaliseerd in één spier;
• Contstante spiercontracties;
• Asymmetrische spiercontractie (bijv.b.v. slechts één kuitspier wordt aangetast);en
• levert lichte verlichting op na passieve stretching en/of massage.

EAMC’s die te wijten zijn aan elektrolytendepletie en dehydratie vertonen waarschijnlijk de volgende kenmerken:

• Fasciculatie of lichte kramp die zich over een langere periode ontwikkelt;
• Progressie van de ernst van de kramp van betrekkelijk mild tot ernstiger en wijdverspreider;
• Bilateraal (bijv.b.v. beide kuitspieren kunnen zijn aangedaan;
• Blijvende spierkrampen; en
• Profuus zweten en andere tekenen van uitdroging.

Als uw arts vaststelt dat de spierkramp geen duidelijke tekenen vertoont die wijzen op een verband met lichaamsbeweging, kan hij een speciaal onderzoek uitvoeren om een onderliggende medische oorzaak uit te sluiten. Specifieke tekenen die erop wijzen dat de spierkramp niet inspanningsgeassocieerd is, zijn:

• Contractie van spieren die niet zijn getraind tijdens de activiteit die aan de kramp voorafging;
• Serieuze kramp in een aantal spieren (gegeneraliseerde kramp);
• Geconcentreerde verwardheid; en
• De sporter verkeert in een semicoma of coma.

Als u terugkerende episodes van EAMC’s ervaart, kunt u een onderliggende medische aandoening hebben. In dat geval zal een volledige anamnese en onderzoek worden verricht.

Als uw arts vermoedt dat de spierkramp geen EAMC is, zal hij u doorverwijzen naar een specialist of, in ernstige gevallen, wordt u naar de spoeddienst gebracht.

Hoe kunt u inspanningsgebonden spierkrampen voorkomen

Uw arts zal u begeleiden naar de meest geschikte preventiemethode voor uw EAMC’s.

Atleten die vatbaar zijn voor kramp als gevolg van uitdroging en elektrolytdepletie zullen een natriumtekort ontwikkelen als hun zweetverlies na de inspanning niet onmiddellijk wordt aangevuld met voeding. Bij de eerste tekenen van spiertrekkingen kan uw arts u een ruime inname (een halve liter) van een zoutrijke drank voorstellen om te voorkomen dat de kramp zich ontwikkelt. Zouttabletten kunnen ook een doeltreffende preventieve strategie zijn als ze met veel water worden ingenomen.

Voor degenen die de neiging hebben kramp te krijgen als gevolg van spiervermoeidheid, kunnen preventieve maatregelen omvatten:

• Vermindering van de intensiteit en duur van trainingen en wedstrijden;
• Verbetering van de conditie (voorbereiding) en het bewegingsbereik van de spieren;
• Aanpassingen aan de configuratie en selectie van de uitrusting (dit kan zijn het veranderen van de hoogte van het fietszadel en de positie van het handvat, of een verandering van schoenen);
• De juiste hoeveelheden koolhydraten innemen vóór de training of wedstrijd om de kans op vermoeidheid te verkleinen;
• Uw arts kan kijken naar hoe uw spieren werken en gestructureerd zijn (de spierbiomechanica) en oefeningen voorstellen die de spieren kunnen versterken of stretchoefeningen die de flexibiliteit verbeteren; en
• Ontspanningstechnieken toepassen vóór een evenement, zoals massage en stretching.

Hoe trainingsgeassocieerde spierkrampen te behandelen

Zonder volledig te begrijpen wat EAMC’s veroorzaakt, zijn de behandelingsopties beperkt, maar er zijn enkele directe acties die kunnen worden ondernomen om de ernst van de kramp te verminderen en de pijn te verlichten. De eerste stap in de behandeling van een EAMC is het stoppen met de oefening die de kramp veroorzaakt.

Als de kramp het gevolg is van overbelasting en vermoeidheid van de spieren, kunnen de behandelingsopties voor de getroffen spier bestaan uit:

• Massage;
• Passieve stretching;
• Verlaging of wijziging van de spierbelasting; en/of
• Icing.

Voor elke atleet is het belangrijk om het water en de elektrolyten die tijdens de training verloren zijn gegaan, te vervangen. Door zout in te nemen wordt opgenomen vocht voldoende hersteld en vastgehouden.

Meer informatie

Voor meer informatie over stretching, zie Exercise Stretches.

Voor meer informatie over rehydratie, zie Herstel na inspanning: Rehydration After Exercise.

Voor meer informatie over fitness en lichaamsbeweging, waaronder stretchoefeningen, soorten lichaamsbeweging, herstel van lichaamsbeweging en lichaamsbeweging bij gezondheidsproblemen, en een aantal nuttige video’s, zie Fitness en lichaamsbeweging.

1. Katzberg HD, Khan AH, So YT. Beoordeling: Symptomatische behandeling voor spierkrampen (een evidence-based review): Verslag van de subcommissie therapeutica en technologisch aspectenonderzoek van de American Academy of Neurologie. Neurology. 2010;74(8):691-6.
2. Schwellnus MP, Drew N, Collins M. Spierkramp bij atleten: Risk factors, clinical assessment, and management. Clin Sport Med. 2008;27(1):183-94.
3. Schwellnus MP. Oorzaak van inspanningsgeassocieerde spierkrampen (EAMC): Altered neuromuscular control, dehydration or electrolyte depletion? Br J Sport Med. 2009;43(6):401-8.
4. Bergeron M. Spierkrampen tijdens inspanning: Is het vermoeidheid of elektrolytentekort? Curr Sports Med. 2008;7(4 Suppl):S50-5.
5. Spierkramp . Rosemont, IL: American Academy of Orthopaedic Surgeons; mei 2010 . Beschikbaar van: