Alai

door Susan Flantzer

Patroniemen

• In het Russisch is een patroniem de tweede naam die is afgeleid van de eerste naam van de vader: het achtervoegsel -vich betekent “zoon van” en de achtervoegsels -eva, -evna, -ova, en -ovna betekenen “dochter van”.

Graaf Grigorij Grigorjevitsj Orlov en zijn vier broers organiseerden de staatsgreep die de echtgenoot van Catharina II de Grote, keizerin van geheel Rusland, ten val bracht en haar de troon van het Russische Rijk schonk.

Graaf Grigorij Grigorjevitsj Orlov was de tweede van de vijf overlevende zonen van Grigorij Ivanovitsj Orlov en Lukerya Ivanovna Zinovieva. Hij werd geboren op 17 oktober 1734, op het landgoed van zijn vader in het dorp Ljoetkino van de Bezjetskij Oejzd in het gouvernement Tver in het Europese deel van het Russische Rijk. Zijn vader Grigorij Ivanovitsj Orlov diende in het Russische leger en bereikte de rang van generaal-majoor. Na zijn terugtrekking uit het leger werd Grigorij Ivanovitsj benoemd tot gouverneur van Novgorod met de rang van staatsraad.

Grigorij Grigorjevitsj had een oudere broer en vier jongere broers. Gezamenlijk stonden zij bekend als de gebroeders Orlov:

• Ivan Grigorievitsj Orlov (1733-1791), trouwde Elizaveta Fjodorovna Rtisjtsjeva, geen kinderen
• Alexei Grigorievitsj Orlov (1737-1808), trouwde met Evdokia Nikolajevna Lopukhina, had één zoon en één dochter
• Fedor Grigorievitsj Orlov (1741-1796), ongehuwd maar had zes buitenechtelijke zonen en twee buitenechtelijke dochters, die later door keizerin Catharina II werden gelegitimeerd
• Mikhail Grigorievitsj Orlov (geb. 1742), stierf als zuigeling
• Vladimir Grigorievitsj Orlov (1743-1831), trouwde met Elizaveta Ivanovna Stackelberg, kreeg twee zoons en vier dochters

Grigorius Grigorjevitsj groeide op in Moskou waar hij thuis werd opgevoed. In 1749 meldde hij zich als 15-jarige bij het Semyonovsky Lifeguard Regiment. In 1757 was hij officier en nam hij deel aan de Zevenjarige Oorlog. Hij weigerde het slagveld te verlaten in de Slag bij Zorndorf nadat hij drie keer gewond was geraakt, wat veel respect afdwong bij zijn medesoldaten. In 1759 werd hij overgeplaatst naar St. Petersburg waar hij zich aansloot bij het Preobrazhensky Regiment. Grigorij’s overplaatsing naar het Preobrazjenskij Regiment vergrootte zijn populariteit in de Petersburgse samenleving. Zijn goede uiterlijk en fysieke kwaliteiten trokken de aandacht van Groothertogin Ekaterina (Catharina) Alexeievna.

Groothertogin Ekaterina (Catharina) Aleksejevna, geboren als Prinses Sophie Auguste Friederike van Anhalt-Zerbst, was de echtgenote van Groothertog Peter Feodorovitsj (de toekomstige Peter III, Keizer van geheel Rusland), de erfgenaam van de Russische troon. Peters tante van moederszijde, Elizabeth, Keizerin van geheel Rusland, de dochter van Peter I (de Grote), Keizer van geheel Rusland, was ongehuwd. Peter was geboren als Prins Karl Peter Ulrich van Holstein-Gottorp, de zoon van Karl Friedrich, regerend Hertog van Holstein-Gottorp en Groothertogin Anna Petrovna van Rusland, de oudste van de twee overlevende dochters van Peter I (de Grote), Keizer van geheel Rusland. Peters moeder stierf op 20-jarige leeftijd, drie maanden na zijn geboorte. Zijn vader stierf toen Peter elf jaar oud was en hij werd de regerende hertog van Holstein-Gottorp. Drie jaar later, in 1742, veranderde Peters leven drastisch toen zijn ongetrouwde tante van moederszijde, de jongere zuster van zijn moeder, Elizabeth, keizerin van geheel Rusland, hem tot erfgenaam verklaarde en hem meenam naar Sint-Petersburg, Rusland.

Peters huwelijk met Catharina was niet gelukkig en beiden hadden minnaars genomen. In 1754 schonk Catharina het leven aan een zoon, de toekomstige Paul I, Keizer van geheel Rusland. Het is echter goed mogelijk dat Pauls vader niet Peter was, maar Catharina’s minnaar Sergej Saltykov. In 1759 waren Catharina en Grigorij minnaars geworden, maar niemand vertelde dat aan Catharina’s echtgenoot Peter. In de zomer van 1761 raakte Catherine zwanger van Grigory en ze verborg haar zwangerschap voor haar man.

Tijdens Catherine’s zwangerschap kreeg keizerin Elizabeth een zware beroerte en overleed op 5 januari 1762. Haar neef werd Peter III, keizer van geheel Rusland, en Catharina werd keizerin-consort. Op 22 april 1762, in het Zomerpaleis in St. Petersburg. Onmiddellijk na de geboorte werd het kind, Alexei Grigorjevitsj Bobrinski genaamd, aan Catharina’s garderobemeester Vasili Grigorjevitsj Sjkoerin gegeven om met zijn gezin te worden grootgebracht.

Peter was impopulair en weinigen keken uit naar zijn bewind. Nadat hij keizer van geheel Rusland was geworden, deed Peter weinig om de steun van de vrienden en hovelingen van keizerin Elizabeth te winnen. Ook zijn buitenlandse politiek leverde hem weinig medestanders op. De laatste druppel voor Peter was misschien de manier waarop hij het Russische leger behandelde. Peter schafte “de garde binnen de garde” af, een groep binnen het Preobrazhensky Regiment, door Keizerin Elizabeth opgericht als haar persoonlijke garde ter herinnering aan hun steun bij de staatsgreep die haar op de troon bracht. Hij verving “de garde binnen de garde” door zijn eigen Holsteiner garde en sprak vaak over hun superioriteit over het Russische leger.

Een samenzwering om Peter ten val te brengen en Catharina op de troon te zetten werd beraamd en gecentreerd rond de vijf broers Orlov, met Grigorij, Catharina’s minnaar, en Alexei als de belangrijkste samenzweerders. Op 9 juli 1762 (29 juni in oude stijl, de feestdag van de H. Petrus en Paulus) werd in Peterhof een feest ter gelegenheid van de naamdag van Petrus gepland. Het was geen toeval dat de samenzweerders dit tijdstip kozen voor hun aanslag. De dag ervoor zou Petrus van Oranienbaum naar Peterhof reizen. De broers Alexei Orlov en Grigorij Orlov troffen voorbereidingen in de weken voor de geplande viering. Met dreigementen en steekpenningen van wodka en geld zetten de gebroeders Orlov de wacht tegen Peter op.

Peter verliet Oranienbaum te laat door een kater en zijn dagelijkse gewoonte om zijn Holsteinse troepen te revue te laten passeren. Hij zou Catherine ontmoeten op Peterhof, maar toen hij aankwam, was ze er niet. Uiteindelijk begonnen Peter en de weinige adviseurs die hij bij zich had te vermoeden wat er aan de hand was. Peter stuurde leden van zijn entourage naar St. Petersburg om uit te zoeken wat er aan de hand was, maar niemand keerde terug. Wel vernam hij dat Catharina zichzelf had uitgeroepen tot Catharina II, keizerin van geheel Rusland en dat de hoge regeringsambtenaren, de geestelijkheid en alle gardes haar steunden.

Peter gaf zijn Holsteiner wachters opdracht verdedigingsposities in te nemen bij Peterhof. Zij deden dat, maar waren bang Peter te vertellen dat zij geen kanonskogels hadden om af te vuren. Peter overwoog te vluchten, maar kreeg te horen dat er geen paarden beschikbaar waren omdat zijn gevolg in koetsen was aangekomen. Toen hij hoorde dat Catharina en de gardes Peterhof naderden, besloot Peter wanhopig om naar Kronstadt te varen, een fort op een eiland. Bij aankomst werd Peter de toegang geweigerd omdat allen in de vesting trouw hadden gezworen aan Catharina. Peter verwierp het advies van zijn adviseurs om naar het Pruisische leger te gaan en keerde terug naar Oranienbaum.

Peter en zijn Holsteinse bewakers bevonden zich achter de poorten van Oranienbaum toen Alexei Orlov en zijn mannen Oranienbaum omsingelden. Peter stuurde een bericht dat hij afstand zou doen van de troon als hij, zijn maîtresse en zijn favoriete Russische generaal naar Holstein zouden mogen gaan. Catharina stuurde Grigori Orlov samen met een Russische generaal naar Oranienbaum en drong erop aan dat Peter een formele aankondiging van troonsafstand in zijn eigen handschrift moest schrijven. Grigori Orlov moest de troonsafstand afhandelen en de generaal moest Peter uit Oranienbaum en terug naar Peterhof lokken om bloedvergieten te voorkomen. Grigori Orlov reed terug naar Peterhof met de ondertekende troonsafstandsverklaring en de generaal overtuigde Peter om naar Peterhof te gaan en Catharina om genade te smeken. Bij aankomst op Peterhof werd Peter gearresteerd en door Alexei Orlov naar het Ropsha paleis gebracht, een landgoed buiten St. Petersburg.

Katarina had te maken met hetzelfde dilemma als keizerin Elizabeth had met betrekking tot Ivan VI die zij had afgezet – het in de buurt houden van een voormalige keizer was een bedreiging voor haar troon. Catharina was van plan Peter naar het fort Shlisselburg te sturen, waar Ivan VI, die in 1741 als kind was afgezet, nog steeds gevangen zat. Catharina had echter niet lang te maken met een levende afgezette keizer.

Eén ding was zeker – Peter was dood. Hij stierf op 34-jarige leeftijd op 17 juli 1762 in het paleis van Ropsha. Wat niet zeker is, is hoe hij stierf. In de vroege namiddag van 17 juli 1762 was Peter uitgenodigd om te dineren met Alexei Orlov en Prins Feodor Baryatinsky, een van de officieren van zijn garde. Om 18.00 uur bereikte een ruiter van het Ropsha Paleis Sint Petersburg met een brief van Alexei Orlov voor Catharina. Orlov schreef: “Tijdens het diner begon hij te ruziën en te worstelen met prins Baryatinsky aan tafel. Voordat we hen konden scheiden, was hij dood. Wij weten zelf niet wat we gedaan hebben. Maar wij zijn even schuldig en verdienen de dood.”

Of Peters dood gepland was of het gevolg van een toevallige dronken woordenwisseling is onbekend. Catharina heeft zeker geprofiteerd van de dood van Peter, die plaatsvond in de aanwezigheid van Grigorij Orlov, een van haar belangrijkste bondgenoten, en zijn mannen. De gebroeders Orlov en de officieren die Peter bewaakten, haatten hem. Ze zouden geweten hebben dat ze de nieuwe keizerin een plezier deden. De officiële doodsoorzaak van Peter was “een zware aanval van aambeienkolieken.”

Op de dag van Catherina II’s troonsbestijging werd kapitein Grigorij Orlov bevorderd tot generaal-majoor, kreeg de titel van waarnemend kamerheer, en ontving de Orde van Sint Alexander Nevski en een zwaard rijkelijk versierd met diamanten. Op 3 oktober 1762, de dag van Catharina’s kroning, werd generaal-majoor Grigorij Grigorjevitsj Orlov bevorderd tot luitenant-generaal en benoemd tot Catharina’s adjudant-generaal. Bovendien kregen Grigori en al zijn broers en hun nakomelingen de titel Graaf van het Russische Rijk.

In 1765 kocht Catharina van Gatchina Manor, een klein landhuis ten zuiden van Sint-Petersburg, en schonk het aan Grigory als dank voor zijn rol in de staatsgreep die Catharina op de troon bracht. Catharina en Orlov gaven opdracht een nieuw paleis te laten ontwerpen door Antonio Rinaldi. Het paleis van Gatchina werd uiteindelijk voltooid in 1781, bijna 15 jaar nadat met de bouw was begonnen, en Grigorij stierf twee jaar later in 1783. Catharina was zeer gecharmeerd van het Gatchina Paleis en kocht het van Grigory’s erfgenamen en schonk het aan haar zoon Groothertog Paul Petrovich, de toekomstige Keizer Paul I. Daarna bleef het Gatchina Paleis populair bij de keizerlijke familie.

Grigory heeft zich nooit als staatsman onderscheiden, maar trad op als privé-adviseur tijdens de eerste jaren van Catharina’s bewind. Hij was vooral geïnteresseerd in de kwestie van de verbetering van de omstandigheden van de horigen en hun gedeeltelijke emancipatie. Intussen probeerden Orlovs vijanden, aangevoerd door Nikita Panin, een staatsman en politieke mentor van Catharina, de relatie tussen Orlov en Catharina te verbreken. Ze lieten Catherine weten dat Grigorij haar ontrouw was geweest. Een knappe jonge officier, Alexander Vasilchikov, werd geïnstalleerd als Catherine’s nieuwe minnaar en Grigory moest het hof verlaten.

In een poging om zichzelf te herstellen in Catherine’s affecties, besloot Grigory haar een van de grootste diamanten ter wereld te schenken, sindsdien bekend als de Orlov Diamant. Catharina aanvaardde de prachtige diamant en liet hem in de Keizerlijke Scepter van Rusland zetten. Toen Grigorij echter naar het hof terugkeerde en zonder toestemming naar zijn Marmeren Paleis in Sint-Petersburg ging, ontdekte Orlov dat een andere favoriet, de jongere Grigorij Potemkin, hem had vervangen. Bij gebrek aan een rol aan het hof trok Grigori voor enkele jaren naar Zwitserland. In 1777, op 43-jarige leeftijd, trouwde Grigorij met zijn 18-jarige achternicht Catharina Zinovjeva, maar zij kregen geen kinderen. Zijn jonge vrouw stierf aan tuberculose in 1781, op 23-jarige leeftijd, in Lausanne, Zwitserland, waar ze werd begraven.

Graaf Grigorij Grigorjevitsj Orlov stierf in Neskoechnoe, zijn landgoed bij Moskou, op 24 april 1783, 48 jaar oud. Hij werd begraven in de orthodoxe kerk van het Sint-Jorisklooster (link in het Frans) in Velikiy Novgorod, Rusland. Grigorijes immense fortuin werd nagelaten aan zijn zoon bij Catharina, graaf Alexei Grigorjevitsj Bobrinski, die door zijn halfbroer keizer Paul I tot graaf was benoemd.

In 1796 overleed Catharina II (de Grote), keizerin van geheel Rusland en haar zoon volgde de troon op als Paul I, keizer van geheel Rusland. Als keizer van Rusland wilde Paulus wraak nemen voor de afgezette en in ongenade gevallen Peter III en voor de staatsgreep van zijn moeder Catharina II en de gebroeders Orlov. Op 19 juli 1762 werd Peter zonder eerbewijzen begraven in het Alexander Nevsky Klooster in Sint-Petersburg. In 1796, onmiddellijk na de dood van Catharina II, werden de stoffelijke resten van Peter op bevel van haar zoon en opvolger Paul I eerst overgebracht naar de kerk in het Winterpaleis en vervolgens naar de Peter en Paul Kathedraal, de begraafplaats van de Romanovs. De 60-jarige Alexei Orlov moest meelopen in de begrafenisstoet en hield de keizerskroon vast terwijl hij voor de kist uitliep. Peter III werd herbegraven in de Petrus en Paulus kathedraal in St. Petersburg, tegelijk met de begrafenis van zijn vrouw Catharina II. Peter III was nooit gekroond, dus op het moment van zijn herbegrafenis voerde Paulus I persoonlijk het ritueel van de kroning van zijn Peter’s overblijfselen uit.

Works Cited

• En.wikipedia.org. 2020. Grigory Orlov. Beschikbaar op: <https://en.wikipedia.org/wiki/Grigory_Orlov> .
• Flantzer, Susan, 2018. Catharina II (De Grote), Keizerin Van Heel Rusland. Onofficiële Royalty. Beschikbaar op: <http://www.unofficialroyalty.com/empress-catherine-ii-the-great-of-russia/> .
• Flantzer, Susan, 2018. Peter III, Keizer Van Heel Rusland. Onofficiële Royalty. Beschikbaar op: <http://www.unofficialroyalty.com/emperor-peter-iii-of-russia/> .
• Lincoln, W. Bruce. (1981). De Romanovs: Autocraten van alle Russen. New York, NY.: Doubleday
• Massie, Robert, (2016). Catharina de Grote. Londen: Hoofd van Zeus.
• Ru.wikipedia.org. 2020. Orlov, Grigorij Grigorjevitsj. Beschikbaar op: <https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%93%D1%80%D0%B3%D0%BE%D1%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87> .

.