Uitleg Hypertensie
Het is heel zinvol om dit gesprek te beginnen met het definiëren van het sympathische zenuwstelsel. Het sympathisch zenuwstelsel (in lekentaal bekend als de “vecht-of-vlucht” reactie) is de activering door het lichaam van processen die zich voorbereiden op een demonstratieve lichamelijke reactie. Dit is grotendeels een reflexieve reactie op nieuwe en vreemde stimuli, en staat voortdurend in contact met de bloedsomloop om het evenwicht van de behoeften te bewaken. De acties van het sympathisch zenuwstelsel worden tegengewerkt door het parasympathisch zenuwstelsel van het lichaam, of zijn rustrespons. Een goede manier om dit te zien is als een gas- (sympatisch) en rempedaal (parasympatisch) in een motorvoertuig.
Het sympatische systeem reageert wanneer zware lichamelijke activiteit nodig is, en het parasympatische systeem treedt op wanneer het lichaam veilig is voor schade van buitenaf, en kan doorgaan met het bijwonen van meer innerlijke functies, zoals voedselvertering. Een onevenwichtigheid in de homeostase, of de natuurlijke rusttoestand van het lichaam (d.w.z. een daling van de bloeddruk) kan een trigger naar de hersenen sturen die het sympatische zenuwstelsel doet activeren. Dit staat bekend als het afferente systeem, of informatie die zich van de zintuigen naar de hersenen beweegt.
Het efferente systeem, of controle die zich van de hersenen beweegt, kan verlangens van de systemen van de hersenen overbrengen naar perifere systemen die functies kunnen uitvoeren die de overleving vergroten in tijden van acute stressvolle nood. Deze afdeling van het sympathisch zenuwstelsel bestaat uit 2 neuronen: één vanuit de hersenen die naar het ruggenmerg gaat, en één vanuit het ruggenmerg naar het lichaam. Het werkt rechtstreeks in op het weefsel waarvoor het bestemd is. De meeste van deze neuronen geven noradrenaline en epinefrine af, ook bekend als adrenaline.
De neurotransmitters van dit systeem (noradrenaline en epinefrine) werken als een van hun functies rechtstreeks in op de bloedvaten. Wanneer ze inwerken, is het einddoel dat er meer bloed naar de skeletspieren wordt geleid, en bloed wordt weggeleid van systemen zoals de darmen en de nieren die niet nodig zijn tijdens een fysiek stressvolle gebeurtenis. Het sympathische zenuwstelsel maakt ook glucose vrij uit de lichaamsvoorraden, die de spieren kunnen gebruiken als energie om beter te functioneren. Het is de optimale spierrespons. De bloeddruk is dan meestal verhoogd, en kan bij zware inspanning oplopen tot 220mmHg systolisch (systolische bloeddruk is het hoogste getal van de 2 bij bloeddrukmeting).
Alcoholisme & Hypertensie
Alcoholisme zelf is een predispositie voor hypertensie, en er zijn verschillende manieren waarop dit gebeurt. Ten eerste toonde een studie uit 1997 aan dat acute alcoholinname rechtstreeks inwerkt op het sympathisch zenuwstelsel via cortisol, het stresshormoon van het lichaam, waardoor de spieractivatie toeneemt en de hartslag stijgt, tot 80 minuten na inname. Uit deze studie bleek echter dat de eigenschappen van alcohol als een natuurlijk vaatverwijdend middel, waardoor de bloeddruk wordt verlaagd, de effecten van een verhoogde hartslag en sympatische activiteit tijdens een acute drinkinname teniet doen, hetgeen resulteert in een vrij normale bloeddruk.
Wanneer alcohol chronisch wordt gebruikt, gewoonlijk meer dan 3 drinks per dag, is er een verhoging van de bloeddruk met ongeveer 10-40 mmHg systolisch. Dit gebeurt zowel op het niveau van de hersenen als in de periferie van het lichaam. Zoals hierboven opgemerkt, wordt bij alcoholgebruik het sympathische zenuwstelsel geactiveerd, dat verantwoordelijk is voor de verhoging van de bloeddruk in het lichaam in tijden van stress. Tegelijkertijd werkt alcohol in op het renine-angiotensinesysteem van het lichaam, de hormonen die door de nieren worden gebruikt om de hersenen een signaal te geven om de bloeddruk te verhogen.
Een direct verband tussen alcoholconsumptie en verhoogde renine (de eiwitvoorloper van bloeddrukverhoging via de nieren) is in eerdere studies vastgesteld. Dit zou het gevolg zijn van de grotere hoeveelheid circulerend volume die het lichaam verwerkt terwijl alcohol in het systeem zit. Dit wordt ook ondersteund door het feit dat de meest effectieve bloeddrukverlagende medicatie bij alcohol-geïnduceerde hypertensie de werking van deze renine op het lichaam remt. Bovendien komt een tekort aan magnesium, een natuurlijk bloeddrukverlagend middel, veel voor bij mensen die consequent veel alcohol gebruiken. Tenslotte verhoogt de chronische ontstekingstoestand die door alcohol wordt veroorzaakt ook op natuurlijke wijze het afweersysteem van het lichaam, waardoor de bloedvaten meer schade oplopen en minder goed kunnen ontspannen.
Alcoholontwenning & Hypertensie
Zoals hierboven reeds werd vermeld, verkeren de meeste patiënten die aan alcoholontwenning beginnen waarschijnlijk al in een toestand van op zijn minst lichte hypertensie. Dit maakt het minder eenvoudig om hypertensie als een ontwenningsverschijnsel te beschouwen, omdat de aanwezigheid van hypertensie kan hebben plaatsgevonden vóór de stopzetting van het alcoholgebruik. In een studie van Ceccanti e.a., gepubliceerd in het tijdschrift Alcohol and Alcoholism, werd de hypertensie tijdens de ontwenning bij 147 patiënten grondig onderzocht, en werd bij ongeveer de helft van de personen een lichte stijging van de bloeddruk vastgesteld gedurende de eerste 24 uur. Zij vonden echter een zeer sterke correlatie tussen het aantal ontwenningsdagen en een daling van de totale bloeddruk, die meestal ongeveer 10 punten lager lag dan toen zij 18 dagen later werden opgenomen, bij tot 80% van de bij de studie betrokken personen. De ernst van de ontwenning, zeiden zij, was geen indicatie voor hypertensie binnen de eerste 24 uur. De resultaten van deze studie werden herhaald in een studie van Soardo e.a. in 2006, zij het op een veel kleinere schaal (14 alcoholiekers met hypertensie).
Dus, is hypertensie een symptoom van alcoholontwenning?
De resultaten van deze twee studies tonen de subtiliteiten aan die betrokken zijn bij het onderzoek van dit onderwerp. Hoewel hypertensie dikwijls wordt beschouwd als een symptoom van alcoholontwenning, zijn er aanwijzingen voor het tegendeel. Bij patiënten met een zwaar drinkersverleden en hypertensie is stoppen met drinken één van de meest doeltreffende manieren om de bloeddruk te verlagen. Het is eerder het feit dat vele alcoholici reeds hypertensief zijn, dat het een vaststelling wordt tijdens de ontwenning, waarvan velen dachten dat het de oorzaak was. Dit is een belangrijk voordeel voor alcoholonthouding, omdat verlaging van de bloeddruk zeer snel de kans op complicaties in de toekomst vermindert.