Er is geen andere manier om het te zeggen: menselijk haar is vreemd. Vergeleken met de meeste andere zoogdieren is de mens uitgesproken naakt, en het beetje haar dat we wel hebben, is nogal fragmentarisch en divers.
De meest opvallende van onze bizarre kale gebieden zijn misschien wel onze voetzolen en handpalmen. Hier, onze slanke en haarloze huid onderscheidt ons van andere zoogdieren, zoals konijnen en ijsberen, die beide sport bont langs hun poten.
Het is een raadsel dat blijft puzzelen, maar onderzoekers kunnen nu een verklaring hebben voor waarom sommige delen van het menselijk lichaam haar hebben en andere niet.
Een nieuwe studie bij muizen heeft een belangrijke moleculaire route onthuld die de onderkant van onze voeten en handen zo glad houdt als de billen van een baby.
De verklaring is gecentreerd op een kleine moleculaire boodschapper, een Wnt-eiwit genaamd, dat informatie tussen cellen overbrengt over de initiatie, de afstand en de groei van lichaamshaar.
“We weten dat Wnt signalering van cruciaal belang is voor de ontwikkeling van haarfollikels; het blokkeren ervan veroorzaakt haarloze huid, en het inschakelen ervan veroorzaakt de vorming van meer haar,” vertelde senior auteur Sarah Millar, een dermatoloog aan de Universiteit van Pennsylvania, aan Cosmos.
“In deze studie hebben we aangetoond dat de huid in haarloze gebieden van nature een remmer produceert die Wnt ervan weerhoudt zijn werk te doen.”
De remmer is een eiwit genaamd Dickkopf 2 (DKK2), en wanneer het volledig uit muizen wordt verwijderd, merkten de onderzoekers iets merkwaardigs op. Terwijl de gemuteerde muizen behaard bleven op alle juiste plaatsen, waren de normaal kale gebieden van hun poten nu ook kleine haartjes aan het ontwikkelen.
In normale muizen is het plantaire gebied van de voet vrij van vacht, maar in alle 40 gemuteerde muizen vonden de onderzoekers volledig gevormde, volwassen haarfollikels ingebed op diezelfde plek. En zelfs wanneer deze haren werden geplukt, groeiden deze ongewoon harige stukjes terug, net als normale vacht.
Toen de onderzoekers hun aandacht op konijnen richtten, merkten ze iets soortgelijks op. Net als ijsberen, groeien konijnen ook haar op de onderkant van hun voeten, waarschijnlijk om hun tenen warm te houden terwijl ze over sneeuw en ijs hopen.
In dit geval lijkt DKK2 ook een rol te spelen – of, liever gezegd, de afwezigheid ervan doet dat. In de plantaire huid van konijnen is bij de studie ontdekt dat DKK2 niet in hoge mate tot expressie komt, en dat is waarschijnlijk de reden waarom zich daar bont kan ontwikkelen.
De resultaten waren onverwacht. Toen de studie voor het eerst werd gestart, dachten de onderzoekers dat DKK2 verantwoordelijk zou kunnen zijn voor het patroon van haarfollikels dat zich op het lichaam ontwikkelt. Maar de nieuwe bevindingen suggereren dat zijn rol een soort van het tegenovergestelde is.
De onderzoekers denken nu dat de aanwezigheid van DKK2 verantwoordelijk is voor het vrijhouden van bepaalde delen van het lichaam van haar. Dus in bepaalde gevallen waarin deze remmer niet aanwezig is, wordt de Wnt-signaalroute aan zijn lot overgelaten, waardoor de juiste stamcellen, β-catenine genaamd, worden geactiveerd en er haarzakjes ontstaan op plaatsen waar dat niet zou moeten gebeuren.
Over de vraag waarom dit gebeurt, denken Millar en haar team dat de aan- of afwezigheid van DKK2 waarschijnlijk is gebaseerd op evolutionaire voordelen.
Zo hebben konijnen en ijsberen harige poten nodig om te overleven, maar als menselijk haar zich helemaal tot onze handen en voeten zou uitstrekken, zou dat ons leven waarschijnlijk een stuk moeilijker maken, om niet te zeggen rommelig.
Op dit moment is het nog steeds niet duidelijk waarom de mens blote handen en voeten zou hebben ontwikkeld, maar er zijn een paar hypotheses.
Sommigen suggereren dat het om seksuele selectie zou kunnen gaan; anderen zeggen dat het meer te maken heeft met thermoregulatie, toen we van de bossen naar de door de zon geteisterde savanne verhuisden; terwijl weer anderen denken dat onze naaktheid ons beschermt tegen externe parasieten, zoals luizen en andere vervelende insecten.
Er zijn er zelfs die denken dat er geen enkel evolutionair voordeel is, en dat dit gewoon een stiekem trekje was dat een ritje naar de toekomst heeft gemaakt.
Wat ook de juiste verklaring is, als de nieuwe bevindingen ook voor mensen gelden, betekent dit dat we met slechts een kleine genetische verandering haar kunnen laten groeien op de verder kale oppervlakte van onze handen en voeten.
Als zodanig hopen de auteurs van de studie dat hun onderzoek ons op een dag zou kunnen helpen een manier te vinden om de groei van lichaamshaar te blokkeren of te bevorderen.
Dit soort behandeling zou uiterst nuttig kunnen zijn voor een hele reeks gezondheidsproblemen, waaronder kaalheid bij mannen, en het helpen behandelen van brandwondenpatiënten en mensen met huidproblemen, zoals psoriasis.
“Hoewel er meer onderzoek nodig is om ons begrip van deze route te verbeteren, suggereren onze resultaten dat therapeutica die in staat zijn om niveaus van Wnt/β-catenine signalering in de huid te verlagen, mogelijk kunnen worden gebruikt om de groei van ongewenst haar te blokkeren, en/of om bepaalde huidtumoren te behandelen,” zegt Millar.
“Omgekeerd, als ze op een beperkte, veilige en gecontroleerde manier worden toegediend, zouden middelen die Wnt-signalering activeren, kunnen worden gebruikt om haargroei te bevorderen in slapende haarfollikels bij aandoeningen zoals mannelijke kaalheid.”
Deze studie is gepubliceerd in Cell Reports.