Een kleine grotsalamander, bijgenaamd “de mensvis” vanwege zijn mensachtige huidskleur, heeft zojuist het wereldrecord voor langstlevende amfibie verbroken, zo blijkt uit een nieuwe studie.
De salamander, ook wel olm en Proteus genoemd, heeft een maximale levensduur van meer dan 100 jaar, concludeert de nieuwe studie, gepubliceerd in de nieuwste Royal Society Biology Letters. Dat is bijna twee keer zo oud als andere vaak oudere amfibieën: de Japanse reuzensalamander (55 jaar), de Afrikaanse brulkikker (45 jaar), de gewone Europese pad (40 jaar) en de modderpuppy (34 jaar).
“Onder de amfibieën is de mensvis duidelijk de langstlevende soort,” vertelde hoofdauteur Yann Voituron aan Discovery News.
Voituron, een professor aan de Claude Bernard Lyon University, en zijn team berekenden groeisnelheden, generatietijden en de levensduur van olms die leven in een grot in Moulis, Saint-Girons, Frankrijk. Sinds de jaren 1950 hebben natuurbeschermers daar een kweekprogramma opgezet voor de bedreigde salamanders.
Naast het bepalen van de levensduur van de grotsalamanders, ontdekten de onderzoekers dat deze soort rond de leeftijd van 16 jaar geslachtsrijp wordt en gemiddeld 35 eieren legt om de 12,5 jaar.
“Wat zijn lange levensduur bevordert is waarschijnlijk zeer lage activiteit, lage voortplanting, geen omgevingsstress en zijn eigenaardige fysiologie,” zei Voituron.
Hij beschreef “de menselijke vis” als hebbend een slangachtig lichaam, tot 16 inches lang. Hij is blind, met achteruitgegroeide ogen en bedekt door een laag huid. De mensachtige huidskleur is te danken aan zuurstofrijk bloed dat door de ongepigmenteerde huid van de salamander heen komt.
Het ziet er ook uniseks uit.
“De geslachten lijken qua uiterlijk sterk op elkaar, waarbij de mannetjes een wat dikkere cloaca (achterste opening) hebben dan de vrouwtjes,” zei hij.
Wetenschappers zijn al enige tijd geïnteresseerd in de levensduur van deze salamander, sinds dierenverzorgers begonnen op te merken dat olms in tentoonstellingen tot verbazingwekkend hoge leeftijden werden, meestal meer dan 70 jaar.
Analyse van deze en andere bejaarde dieren zou licht kunnen werpen op wat een lange levensduur in het algemeen bevordert. De olm lijkt in een patroon te passen, waarbij een lang leven afhankelijk is van een stressarme, stabiele omgeving zonder roofdieren. Buiten dat, echter, hebben de laatste bevindingen onderzoekers voor een raadsel gesteld.
Dat komt omdat een lange levensduur vroeger gebonden was aan relatief grote dieren. De vorige leeftijd recordhouder voor amfibieën, bijvoorbeeld, was de Japanse reuzensalamander, die ’s werelds tweede grootste salamander is, groeit tot bijna 5 meter en weegt meer dan 55 pond.
Een lagere stofwisselingssnelheid lijkt ook te leiden tot een langer leven. Maar zoals Voituron en zijn team vermelden, “in vergelijking met andere amfibieën, is de basale stofwisseling van de olm niet duidelijk verschillend.” De salamander heeft ook geen noemenswaardige antioxidant activiteit, een andere voorspeller van een langere levensduur.
“Met andere woorden, de olm vormt een paradox, omdat noch zijn basale stofwisselingssnelheid noch zijn antioxidant activiteit, de twee meest geciteerde mechanismen die betrokken zouden moeten zijn bij het verlengen van de levensduur, verschillen van soorten met een meer gereduceerde levensduur,” aldus de wetenschappers.
Lilijana Bizjak Mali, biologe aan de Universiteit van Ljubjana, heeft de salamander ook uitvoerig bestudeerd.
Mali vertelde Discovery News dat ze het eens is met de nieuwe bevindingen, die volgens haar “zeer interessant” en “wetenschappelijk correct” zijn, met uitzondering van de vermelding dat olms een metabolische snelheid hebben die vergelijkbaar is met die van andere amfibieën. Eerder onderzoek, zei ze, bewijst dat de salamander “een aanzienlijk lagere stofwisseling heeft dan die van de meeste aan de oppervlakte levende amfibieën.”
Alle wetenschappers zijn van plan om de grotsalamander verder te bestuderen om hopelijk licht te werpen op de “fontein van de jeugd” -geheimen van het dierenrijk, wat op een dag zou kunnen leiden tot methoden om onze eigen levensduur te verlengen.