Alai

DEFINICJA I ETIOPATHOGENY Top

Anafilaksja jest ciężką reakcją nadwrażliwości (alergiczną lub niealergiczną), uogólnioną lub ogólnoustrojową, która może zagrażać życiu. Reakcja nadwrażliwości obejmuje objawy i oznaki wywołane ekspozycją na określony bodziec w dawce tolerowanej przez osoby zdrowe. Wstrząs anafilaktyczny to ciężka, szybko postępująca reakcja anafilaktyczna (anafilaksja), w której dochodzi do zagrażającego życiu spadku ciśnienia krwi.

Główne przyczyny anafilaksji:

1) alergiczne:

a) leki: najczęściej β-laktamy, miorelaksanty, cytostatyki, barbiturany, opioidy, NLPZ (mogą powodować reakcje alergiczne i niealergiczne; szczególnie ASA i ibuprofen)

b) pokarmowe: u dorosłych najczęściej ryby, skorupiaki, orzeszki ziemne, owoce cytrusowe, białka mleka krowiego, jaja kurzego i mięsa ssaków

c) jad owadów błonkoskrzydłych (szczególnie częsty w Chile i Argentynie, wytwarzany przez osę żółtą) →chap. 24.22.2

d) białka podawane parenteralnie: krew, składniki krwi i pochodne krwi, hormony (np. insulina), enzymy (np. streptokinaza), surowice (np. przeciwtężcowa), preparaty alergenowe stosowane w diagnostyce i immunoterapii in vivo

e) alergeny wziewne, aerozolizowane cząstki pokarmu, pyłki lub sierść zwierząt, np. sierść konia

e) alergeny wziewne, aerozolizowane cząstki pokarmu, pyłki lub sierść zwierząt, np. sierść konia

e) alergeny stosowane w diagnostyce i immunoterapii in vivo. np. sierść konia

f) lateks

2) niealergiczne:

a) mediatory uwalniane bezpośrednio z mastocytów: opioidy, leki zwiotczające mięśnie, roztwory koloidalne (np. dekstran, hydroksyetyloskrobia, roztwór albuminy ludzkiej) lub hipertoniczne (np. mannitol), wysiłek fizyczny

a) wysiłek fizyczny

b) oraz immunoterapia. mannitol), wysiłek fizyczny

b) kompleksy immunologiczne: krew, składniki krwi i pochodne krwi, immunoglobuliny, surowice i szczepionki zwierzęce, błony stosowane w dializie

c) zmiana metabolizmu kwasu arachidonowego: nadwrażliwość na ASA i inne leki przeciwzapalne (NLPZ)

d) mediatory anafilaktyczne lub podobne substancje w żywności (histamina, tyramina), niedostateczna aktywność enzymów rozkładających mediatory anafilaktyczne

e) inne nieznane czynniki i mechanizmy: radiologiczne środki kontrastowe, skażona żywność i środki konserwujące.

Do czynników ryzyka anafilaksji należą: wcześniejsza anafilaksja w wywiadzie i ponowna ekspozycja na czynnik, który ją wywołał (β-laktamy, jad owadów błonkoskrzydłych, radiologiczne środki kontrastowe), wiek (reakcje występują częściej u dorosłych), płeć żeńska (częściej u kobiet i mają cięższy przebieg), atopia, miejsce wniknięcia alergenu do organizmu (po podaniu antygenu pozajelitowo, zwłaszcza dożylnie, reakcje występują częściej i mają cięższy przebieg), mastocytoza, choroby przewlekłe (np. np. choroby układu krążenia, źle kontrolowana astma), niedobory enzymatyczne (zwłaszcza enzymów metabolizujących mediatory anafilaksji), wcześniejsza ekspozycja na alergen (ryzyko ciężkiej anafilaksji jest większe w przypadku ekspozycji epizodycznej niż stałej, jednoczesna ekspozycja na alergen podany parenteralnie i alergen obecny w środowisku: np. podczas immunoterapii w warunkach immunoterapii). np. podczas immunoterapii w okresie zapylania), procedury medyczne (np. podawanie narzędzi diagnostycznych, testy in vivo, testy prowokacyjne, zabiegi chirurgiczne ze znieczuleniem miejscowym lub ogólnym).

Oszacowano, że w ~30% reakcji anafilaktycznych istotną rolę odgrywają tzw. kofaktory, czyli czynniki sprzyjające. Należą do nich wysiłek fizyczny, spożywanie alkoholu, chłodzenie, niektóre leki (NLPZ) i ostre infekcje.

Ponieważ reakcje niealergiczne nie angażują mechanizmów immunologicznych, wstrząs może wystąpić już po pierwszej ekspozycji na dany czynnik. Najczęstszymi przyczynami anafilaksji są leki, pokarmy i jady owadów. Nawet w ~30% przypadków przyczyna nie jest ustalona pomimo szczegółowych badań (anafilaksja idiopatyczna). Czasami anafilaksja wyzwalana jest tylko przez współistnienie 2 lub więcej czynników (np. alergen odpowiedzialny za uczulenie i wysiłek fizyczny). Reakcja IgE-zależna jest najczęstszym mechanizmem anafilaktycznym. Rzadziej występują reakcje nieimmunologiczne. Ich wspólną cechą jest degranulacja mastocytów i bazofilów. Uwalniane i wytwarzane mediatory (m.in. histamina, tryptaza i metabolity kwasu arachidonowego, czynnik aktywujący płytki krwi, tlenek azotu) kurczą mięśnie gładkie oskrzeli i przewodu pokarmowego, zwiększają przepuszczalność, rozszerzają naczynia krwionośne i pobudzają zakończenia nerwów czuciowych. Ponadto aktywują one komórki zapalne, układ dopełniacza, układ krzepnięcia i fibrynolizy oraz działają chemotaktycznie na eozynofile, co wzmacnia i przedłuża reakcję anafilaktyczną. Zwiększona przepuszczalność naczyń krwionośnych i szybki transfer płynów do przestrzeni pozanaczyniowej może spowodować utratę do 35% efektywnej objętości krwi krążącej w ciągu ~10 min.

SKENARIUSZ KLINICZNY I HISTORIA NATURALNA Góra

Objawy anafilaksji mogą być łagodne, umiarkowane lub bardzo ciężkie ze wstrząsem i najczęściej pojawiają się w ciągu kilku sekund do kilku minut po ekspozycji na czynnik sprawczy (czasami do kilku godzin):

1) skóra i tkanka podskórna: pokrzywka lub obrzęk naczynioruchowy, zaczerwienienie skóry

2) układ oddechowy: obrzęk górnych dróg oddechowych, chrypka, stridor, kaszel, świszczący oddech, duszność, nieżyt nosa

3) układ pokarmowy: nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

4) reakcja ogólnoustrojowa: niedociśnienie tętnicze i inne objawy wstrząsu →zawał. 2.2, u do 30%; może wystąpić jednocześnie z innymi objawami anafilaksji lub, częściej, wystąpić krótko po nich

5) rzadziej: zawroty lub ból głowy, skurcze macicy, uczucie zagrożenia.

Początkowo łagodne objawy (np. ograniczone do skóry i tkanki podskórnej) mogą szybko postępować i stać się zagrażające życiu, jeśli natychmiast nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie. Mogą również wystąpić reakcje późne lub dwufazowe, z postępem lub ponownym nasileniem objawów po 8-12 godzinach. Objawy anafilaktyczne mogą utrzymywać się do kilku dni pomimo odpowiedniego leczenia, zwłaszcza jeśli czynnikiem sprawczym jest alergen pokarmowy.

Objawy wstrząsu anafilaktycznego (niezależnie od przyczyny): zimna, blada, spocona skóra, zapadnięte żyły podskórne, niedociśnienie tętnicze, tachykardia, oliguria lub anuria, mimowolne wypróżnienie i utrata przytomności. Może wystąpić zatrzymanie akcji serca.

DIAGNOZA Górna

Na podstawie typowych objawów i symptomów oraz ścisłego związku czasowego pomiędzy czynnikiem wyzwalającym a rozwojem manifestacji. Kryteria diagnostyczne anafilaksji wg WAO → tabela 1-1. Im szybciej rozwijają się objawy, tym większe jest ryzyko wystąpienia ciężkiej i potencjalnie zagrażającej życiu reakcji anafilaktycznej. Oznaczanie tryptazy, histaminy lub metylohistaminy nie jest badaniem ogólnie dostępnym i nie ma znaczenia praktycznego. Wytyczne zalecają oznaczanie tryptazy jako jedyny dostępny test diagnostyczny. Próbka krwi powinna być pobrana w ciągu 60-90 min. Poziom >11,4 ng/ml wskazuje na aktywację mastocytów/bazofili. Wysoka swoistość, ale niska czułość. Może być przydatny w obliczu pozwów sądowych. ≥4 tygodnie po epizodzie anafilaksji należy potwierdzić jej przyczynę: przydatne może być oznaczenie swoistych IgE. Testy prowokacyjne powinny być wykonywane pod nadzorem lekarskim i przy zapewnieniu środków na leczenie zdarzeń niepożądanych.

W praktyce ważne jest różnicowanie anafilaksji z częściej występującymi omdleniami wazowagalnymi. W omdleniach skóra jest zwykle zimna i blada, ale nie występuje pokrzywka, obrzęk, świąd, obturacja oskrzeli czy nudności, a zamiast tachykardii obserwuje się bradykardię.

TREATMENT Top

1. Natychmiast przerwać narażenie na substancję, co do której istnieje podejrzenie, że wywołuje reakcję alergiczną (np. przerwać podawanie leku, transfuzję składnika krwi lub substancji krwiopochodnej).

2. wezwać pomoc.

3. ocenić drożność dróg oddechowych, oddychanie, krążenie krwi i stan świadomości. Jeśli to konieczne, należy zapewnić drożność dróg oddechowych, a w przypadku zatrzymania oddechu lub krążenia rozpocząć resuscytację →kap. 2.1. Jeśli występuje świst lub ciężki obrzęk twarzy i górnych dróg oddechowych (obrzęk języka, błony śluzowej jamy ustnej i gardła, chrypka), należy rozważyć intubację dotchawiczą →kap. 25.19.1. Opóźnienie intubacji może utrudnić jej wykonanie, a nieudana próba intubacji może pogłębić obrzęk. W przypadku obrzęku zagrażającego drożności dróg oddechowych i niemożności intubacji dotchawiczej należy wykonać cricothyrotomię →chap. 25.19.5.

4. Podać adrenalinę

1) U chorych z reakcją anafilaktyczną w wywiadzie, którzy mają przy sobie fabrycznie napełniony wstrzykiwacz z adrenaliną lub autowstrzykiwacz (ołówek, długopis), natychmiast wstrzyknąć 1 dawkę adrenaliny IM w boczną powierzchnię uda, nawet jeśli objawy są łagodne (nie ma przeciwwskazań do podania adrenaliny w tej sytuacji, a im szybciej zostanie podana, tym szybsza skuteczność leczenia).

2) U dorosłych pacjentów z zachowanym krążeniem spontanicznym wstrzyknąć 0,3 mg (autowstrzykiwacz lub wstrzykiwacz 0,3 mg lub 0,5 mg) w boczną powierzchnię uda (roztwór 1 mg/ml); u dzieci 0,01 mg/kg, autowstrzykiwacz 0,15 mg u dzieci o masie ciała 7,5-25 kg, 0,3 mg u dzieci o masie ciała >25 kg). W przypadku braku poprawy lub utrzymywania się zbyt niskiego ciśnienia tętniczego dawkę można powtarzać co ~5-15 min (u większości chorych poprawa stanu ogólnego następuje po 1-2 dawkach). Podawać również w przypadku wątpliwości, czy występuje wstrząs anafilaktyczny, ponieważ skuteczność jest największa, gdy podanie następuje natychmiast po wystąpieniu objawów. Nie należy podawać VSc.

5. Ułożenie pacjenta w pozycji leżącej na grzbiecie z uniesionymi nogami pomaga w leczeniu hipotensji, ale nie jest wskazane u pacjentów z zaburzeniami oddychania, kobiet w zaawansowanej ciąży (powinny być ułożone na lewym boku) oraz u pacjentów wymiotujących.

6. Podawać tlen przez maskę twarzową (zwykle 6-8 l/min); wskazania: niewydolność oddechowa, przedłużająca się anafilaksja (wymagająca podania kilku dawek adrenaliny), przewlekłe choroby dróg oddechowych (astma, POChP), przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego (np. choroba niedokrwienna serca), objawy niedawnego niedokrwienia mięśnia sercowego, pacjenci otrzymujący krótko działające wziewne β-mimetyki.

7. Zapewnić dostęp do żył obwodowych za pomocą 2 kaniul o dużej średnicy (optymalnie ≥1,8 mm ) i stosować zestawy do szybkiej perfuzji.

8. Dożylna perfuzja płynów: u chorych ze znacznym spadkiem ciśnienia tętniczego i brakiem odpowiedzi na podanie adrenaliny IM należy jak najszybciej podać 1-2 l 0,9% NaCl (5-10 ml/kg w ciągu pierwszych 5-10 min u dorosłych i 10 ml/kg u dzieci). Niektórzy pacjenci wymagają przetoczenia dużych objętości płynów (np. 4-8 l) i w tych przypadkach stosuje się zbilansowane krystaloidy (i/lub koloidy). Nie należy stosować roztworów glukozy i hydroksyetyloskrobi (HES). Stosowanie roztworów koloidów jest równie skuteczne jak roztworów krystaloidów, ale jest droższe.

9. Monitorować ciśnienie tętnicze krwi oraz, w zależności od stanu pacjenta, EKG, pulsoksymetrię lub gazometrię krwi tętniczej.

10. U pacjenta z ciężkim obrzękiem dróg oddechowych, skurczem oskrzeli lub obniżonym ciśnieniem krwi nie reagującym na wielokrotne wstrzyknięcia adrenaliny i dożylne przetoczenie płynów. → należy rozważyć zastosowanie adrenaliny w dawce 0,1-0,3 mg w 10 ml 0,9% NaCl w postaci kilkuminutowego wstrzyknięcia dożylnego lub w postaci ciągłego wlewu dożylnego w dawce 1-10 μg/min (1 mg roztworu w 10 ml 0,9% NaCl). Monitorować za pomocą EKG, ponieważ procedura ta niesie ze sobą wysokie ryzyko wystąpienia arytmii. U pacjentów otrzymujących β-blokery adrenalina jest często nieskuteczna, w takim przypadku należy przede wszystkim podawać dożylnie płyny i rozważyć podanie dożylnie glukagonu (→ poniżej). (→poniżej).

11. Dodatkowe interwencje

1) Leki przeciwhistaminowe: w anafilaksji H1-blokery zmniejszają świąd skóry, występowanie bąbli pokrzywkowych i nasilenie obrzęku naczynioruchowego; pomagają również w leczeniu objawów nosowych i ocznych. Nie należy stosować zamiast adrenaliny, gdyż działają one wolniej i nie wykazano jednoznacznie ich wpływu na przebieg niedrożności dróg oddechowych, obniżenie ciśnienia tętniczego czy wystąpienie wstrząsu anafilaktycznego. Stosować jako dodatkowy zabieg po zabiegu podstawowym. Podać H1-bloker w powolnym wstrzyknięciu dożylnym (clemastine 2 mg lub antazoline 200 mg w 10 ml 0,9% NaCl, w Chile są one dostępne tylko w maściach, ale chlorfenamina iv. jest dostępna w ampułkach 10 mg w 1 ml). W przypadku wystąpienia niedociśnienia tętniczego należy rozważyć podanie H2-blokera iv. (ranitydyna 50 mg co 8-12 h lub 150 mg 2 × d).

2) Podać lek rozszerzający oskrzela, jeśli skurcz oskrzeli nie ustępuje po podaniu adrenaliny: krótko działający β-mimetyk w postaci nebulizowanej (np. salbutamol 2,5 lub 5 mg w 3 ml 0,9% NaCl) lub inhalator; w razie potrzeby inhalacje można powtórzyć; nie stosować wziewnych β-mimetyków zamiast adrenaliny, ponieważ nie zapobiegają one ani nie zmniejszają obturacji górnych dróg oddechowych (np. obrzęku krtani).

3) U pacjentów ze skurczowym ciśnieniem krwi <90 mm Hg pomimo podania adrenaliny IM i płynów perfuzyjnych → należy rozważyć zastosowanie leku obkurczającego naczynia krwionośne (noradrenaliny lub dopaminy) w ciągłym wlewie dożylnym. (dawkowanie →ch. 2.2, Leczenie).

4) U pacjentów otrzymujących β-blokery, którzy nie reagują na leczenie adrenaliną → należy rozważyć podanie glukagonu w powolnym wlewie dożylnym 1-5 mg w ciągu ~5 min, a następnie w ciągłym wlewie dożylnym 5-15 μg/min, w zależności od odpowiedzi klinicznej. Częstymi działaniami niepożądanymi są nudności, wymioty i hiperglikemia.

5) Stosowanie glikokortykoidów jest mało przydatne w leczeniu ostrej fazy wstrząsu anafilaktycznego, ale może zapobiegać późnej fazie anafilaksji. Nie należy stosować glikokortykoidów zamiast adrenaliny jako leku pierwszego rzutu. Podawać przez maks. 3 dni dożylnie (np. metyloprednizolon 1-2 mg/kg, następnie 1 mg/kg/d, lub hydrokortyzon 200-400 mg, następnie 100 mg co 6 h) lub POV.

6) Skierować pacjenta na oddział intensywnej terapii, jeśli reakcja anafilaktyczna nie ustępuje mimo leczenia.

12. Obserwacja po ustąpieniu objawów

1) Obserwować pacjenta przez 8-24 h ze względu na ryzyko wystąpienia późnej fazy reakcji anafilaktycznej lub przedłużającej się anafilaksji. Obserwować przez 24 h, zwłaszcza u pacjentów z ciężką anafilaksją o nieznanej etiologii, z powolnym początkiem objawów, u pacjentów z ciężką astmą lub ciężkim skurczem oskrzeli, jeśli istnieje możliwość ciągłej ekspozycji na alergen, oraz u pacjentów z reakcją dwufazową w wywiadzie.

2) Pacjenci, u których w ciągu 8 h od zakończenia leczenia nie występują objawy anafilaksji, mogą zostać wypisani. Ostrzec o możliwości nawrotu objawów i poinstruować, jak postępować w takich przypadkach. Przepisać ampułkostrzykawkę z adrenaliną, którą pacjent musi mieć cały czas przy sobie. H1-bloker OV (np. clemastine w tabletkach 1 mg; zalecane jednorazowe spożycie 2 tabletek; w Chile dostępny jest tylko w maściach, ale dostępna jest chlorfenamina iv. w ampułkach 10 mg w 1 ml) i glikokortykoid OV (prednizon w tabletkach 20 mg; zalecane jednorazowe spożycie 2-3 tabletek) mogą być również przepisane ze wskazaniem do stosowania po wstrzyknięciu adrenaliny (jeśli pacjent może wtedy otrzymywać leki doustne).

3) Skierowanie chorego do oddziału alergologicznego w celu ustalenia przyczyny anafilaksji, metod jej zapobiegania i dalszego postępowania (→powyżej). W przypadku reakcji na użądlenia osy lub pszczoły, po potwierdzeniu uczulenia na jad tych owadów, pacjent powinien być zakwalifikowany do immunoterapii swoistej.

PREWENCJA Góra

W przypadku pacjentów z podejrzeniem anafilaksji lub z epizodem anafilaksji potwierdzonym w wywiadzie należy ustalić, czy rzeczywiście była to reakcja anafilaktyczna, a także ustalić jej przyczynę. Badanie powinno być wykonane nie wcześniej niż 4 tygodnie po epizodzie anafilaksji. Algorytm postępowania w przypadku podejrzenia anafilaksji w wywiadzie → ryc. 1-1.

Pierwotna profilaktyka

1. Środki ostrożności zmniejszające ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego

1) Przy podawaniu leków: jeśli to możliwe, podawać leki VO, a nie pozajelitowo. Zawsze pytaj o alergie podczas zbierania wywiadu, szczególnie przed podaniem leków dożylnych. Nie należy lekceważyć uwag innych lekarzy lub opinii pacjenta o nadwrażliwości na lek. Stosować zalecany sposób testowania i podawania leku mogącego wywołać reakcję anafilaktyczną. W przypadku wstrzyknięcia IM lub VSc należy upewnić się, że igła nie znajduje się w naczyniu krwionośnym. Obserwować pacjenta przez 30-60 min po podaniu leku, który może wywołać anafilaksję.

2) W przypadku szczepionek i podawania surowic:

a) szczepionki przeciwwirusowe: zapytać w wywiadzie o nadwrażliwość na białka jaja kurzego

b) antytoksyny (np. przeciwtężcowa, przeciwbłonicza, przeciwbotulinowa, przeciw jadowi żmii): podawać surowice ludzkie. Gdy nie jest to możliwe, a podejrzewa się alergię, należy podawać surowice zwierzęce po zastosowaniu leków przeciwhistaminowych i glikokortykoidów OV lub IV.

3) W diagnostyce alergologicznej: wykonywać testy in situ, a nie śródskórne; nie wykonywać testów skórnych w sezonie pylenia u pacjentów z alergią na pyłki roślin. Przeprowadzenie testów prowokacyjnych z użyciem leków doustnych lub wziewnych w warunkach szpitalnych. U pacjentów z anafilaksją w wywiadzie lepiej jest oznaczać swoiste IgE w surowicy niż wykonywać testy skórne.

2. Zapewnienie procedur medycznych związanych ze zwiększonym ryzykiem anafilaksji (np. immunoterapia swoista, zwłaszcza na jady owadów, podawanie leków biologicznych iv, badania radiologiczne z użyciem środków kontrastowych, testy prowokacji lekowej i pokarmowej).

1) Sprzęt i leki: stetoskop i ciśnieniomierz; opaska uciskowa, strzykawki, igły, kaniule naczyniowe 14 G lub 16 G; adrenalina do wstrzyknięć (1 mg/ml); sprzęt do tlenoterapii →cap. 25.21; rurka ustno-gardłowa i wentylacja balonowa z maską twarzową; 0,9 % NaCl (500 ml w butelkach lub workach) i zestawy do perfuzji płynów dożylnych; leki przeciwhistaminowe do podawania dożylnego (clemastine lub antazoline, w Chile dostępne tylko w postaci maści, ale chlorphenamine IV jest dostępna w ampułkach 10 mg w 1 ml), glikokortykoidy do podawania dożylnego (np. metyloprednizolon, metyloprednizolon, metyloprednizolon, metyloprednizolon, metyloprednizolon, metyloprednizolon). (np. metyloprednizolon, hydrokortyzon); nebulizator i krótko działający β-mimetyk do nebulizacji (np. salbutamol).

2) Ryzyko związane z podaniem alergenu, leku lub środka diagnostycznego może być zminimalizowane przez wstępne podanie leku przeciwhistaminowego i/lub glikokortykoidu (np. 50 mg prednizonu POV 12, 7 i 1 h przed podaniem leku lub środka diagnostycznego, który może wywołać anafilaksję).

Prewencja wtórna

Działanie profilaktyczne u osób z wstrząsem anafilaktycznym w wywiadzie. Stosowanie tych metod wymaga odpowiedniej edukacji pacjenta.

1. Jeśli zidentyfikowano, wyeliminować spożycie wyzwalaczy (leki, żywność) i unikanie zachowań wyzwalających (owady).

2. Przeprowadzić odczulanie, jeśli to możliwe (np. immunoterapia swoista u pacjentów z alergią na jad owadów błonkoskrzydłych lub odczulanie swoiste na leki) lub rozwinąć tolerancję (w przypadku nadwrażliwości na leki, np. ASA, chemioterapeutyki, przeciwciała monoklonalne, antybiotyki).

3. Zawsze należy mieć przy sobie ampułko-strzykawkę lub autowstrzykiwacz z adrenaliną (dostępne są zestawy zawierające 2 autowstrzykiwacze ze standardowymi dawkami adrenaliny) do samodzielnego podawania IM, OV H1-blokera i OV glikokortykoidów →powyżej.

Bezwzględne wskazania do przepisywania adrenaliny do samodzielnego podawania (ampułko-strzykawka lub autowstrzykiwacz):

1) anafilaksja przed pokarmem, jadami owadów błonkoskrzydłych (także w trakcie immunoterapii), lateksem, alergenami powietrznopochodnymi, wysiłkową lub idiopatyczną

2) współistnienie alergii pokarmowej i astmy źle kontrolowanej lub umiarkowanej/ciężkiej

3) zespoły aktywacji bazofilów i komórek tucznych oraz choroby z podwyższonym stężeniem tryptazy.

Relatywne wskazania:

1) łagodne lub umiarkowane reakcje na orzeszki ziemne lub orzechy (z wyjątkiem zespołu alergii jamy ustnej)

2) alergia pokarmowa u dzieci (z wyjątkiem OAS)

3) znaczna odległość między miejscem zamieszkania a punktem opieki, a także wcześniejsza łagodna lub umiarkowana reakcja na pokarm, jad owadów, lateks

4) łagodna lub umiarkowana reakcja na bardzo małe ilości pokarmu (z wyjątkiem OAS).

4. Noś odpowiednie informacje medyczne z dowodem osobistym lub na opasce.

5. Profilaktyka farmakologiczna: ciągłe podawanie leków przeciwhistaminowych u pacjentów z częstymi epizodami anafilaksji idiopatycznej lub podanie w odpowiednim czasie glikokortykoidu (OV lub IV) i leku przeciwhistaminowego przed kontaktem z czynnikiem wyzwalającym (np. przed badaniem radiologicznym z kontrastem →powyżej). Kontrowersyjne zastosowanie, ponieważ daje fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Wykazano, że zmniejsza częstość występowania łagodnych reakcji natychmiastowych. Nieskuteczny w anafilaksji powysiłkowej.

Pamiętajmy, że stosowanie powyższych metod wymaga odpowiedniego instruktażu dla pacjentów.

TABLE I RYSUNKIUP

Tabela 1-1. Kryteria diagnostyczne anafilaksji wg WAO

Prawdopodobieństwo wystąpienia anafilaksji jest wysokie, jeśli spełnione jest ≥1 z poniższych kryteriów:

1) nagły początek objawów (w ciągu minut lub godzin) na skórze i/lub błonach śluzowych (np. np. uogólniona pokrzywka, świąd lub zaczerwienienie, obrzęk warg, języka i języczka)

i dodatkowo ≥1 z poniższych:

a) zaburzenia układu oddechowego (duszność, skurcz oskrzeli ze świszczącym oddechem, stridor, zmniejszony PEF, hipoksemia)

b) obniżone ciśnienie tętnicze krwi lub objawy wskazujące na niewydolność narządów (np. niedociśnienie, omdlenia, niekontrolowane oddawanie moczu/oddychanie)

2) ≥2 z następujących objawów, występujących wkrótce po kontakcie z podejrzanym alergenem (w niektórych przypadkach w ciągu kilku minut lub godzin):

a) zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych (np. uogólniona pokrzywka, uogólniona pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka, pokrzywka). np. uogólniona pokrzywka, świąd i zaczerwienienie, obrzęk warg, języka i języczka)

b) zaburzenia oddychania (np. duszność, skurcz oskrzeli, skurcz oskrzelików). duszność, skurcz oskrzeli ze świszczącym oddechem, stridor, zmniejszony PEF, hipoksemia)

c) obniżone ciśnienie tętnicze krwi lub objawy wskazujące na niewydolność narządów (np. niedociśnienie, omdlenia, niekontrolowane oddawanie moczu/głosów)

d) zaburzenia żołądkowo-jelitowe (np. kolkowy ból brzucha, wymioty)

3) spadek ciśnienia krwi po kontakcie ze znanym alergenemb (przez kilka minut lub godzin):

a) noworodki i dzieci: niskie skurczowe ciśnienie krwi (dla danej grupy wiekowej) lub obniżenie skurczowego ciśnienia krwi o >30 %c w stosunku do wartości wyjściowej

b) dorośli: skurczowe ciśnienie krwi <90 mm Hg lub obniżenie skurczowego ciśnienia krwi o >30 % w stosunku do wartości wyjściowej.

a Lub inny czynnik, np. immunologiczna IgE-niezależna lub nieimmunologiczna (bezpośrednia) aktywacja komórek tucznych.

b Np. po użądleniu owada, spadek ciśnienia krwi może być jedynym objawem anafilaksji. Podobną sytuacją jest wystąpienie pokrzywki uogólnionej po podaniu kolejnych dawek immunoterapii alergenowej.

c Niskie skurczowe ciśnienie krwi u dzieci jest definiowane jako: <70 mm Hg u dzieci w wieku od 1 miesiąca do 1 roku; <(70 mm Hg + ) w wieku 1-10 lat; <90 mm Hg w wieku 11-17 lat. Prawidłowe tętno mieści się w zakresie 80-140/min u dzieci w wieku 1-2 lat, 80-120 w wieku 3 lat i 70-115/min >3 lat. U noworodków częściej występują zaburzenia oddychania niż hipotensja lub wstrząs; w tej grupie wiekowej wstrząs częściej objawia się początkowo tachykardią niż hipotensją.

From: World Allergy Organ. J., 2011; 4: 13-37 oraz World Allergy Organ. J., 2015; 8: 32.

.