Porządek podmiotu, czasownika i przedmiotu w zdaniu (w skrócie S, V, i O, odpowiednio) jest jednym ze sposobów kategoryzacji języków przez językoznawców. Na przykład, angielski jest językiem SVO, ponieważ powiedzielibyśmy:
Jednakże, kiedy zadajemy pytanie, kolejność jest inna (i musiałaby być klasyfikowana oddzielnie):
Dlatego kolejność S, V, i O jest zdefiniowana jako kolejność używana w głównej klauzuli w zdaniach oznajmujących, w których żaden składnik nie jest podkreślony, jak w pierwszym przykładzie powyżej.
W oparciu o te bardzo specyficzne kryteria, niemiecki jest językiem SVO. Pierwszy przykład może być przetłumaczony jako:
Niemiecki jest językiem V2
Gdy więcej słów jest wprowadzonych do niemieckiego zdania, mogą one zmienić kolejność słów znacząco. Na przykład „Peter widzi teraz dom” byłoby („A” oznacza tutaj przysłówek):
Ogólnie, przysłówki mogą być umieszczone na początku zdania, po nich czasownik i podmiot.
Przedmiot może również poprzedzać czasownik, gdy jest podkreślony, ale zazwyczaj unika się tego, gdy przedmiot nie jest określony przez formę użytych słów:
Das HausO siehtV erS. (poprawne)
Zauważ, że w tym ostatnim przykładzie jest jasne, że podmiotem jest „er”, a nie „das Haus”, ponieważ w przeciwnym razie poprawną formą byłoby „das Haus sieht ihn”.
Ze względu na silną tendencję czasownika do zajmowania drugiego miejsca w niemieckich zdaniach oznajmujących, bez względu na to, gdzie jest podmiot i przedmiot, lingwiści zazwyczaj nazywają niemiecki językiem z czasownikiem na drugim miejscu, lub językiem V2.
Nieco bardziej elastycznym zapisem dla V2 byłby ∗V (który właśnie wymyśliłem), co oznacza „jedno słowo, po którym następuje czasownik”. Zobaczymy dlaczego jest to użyteczne poniżej.
Czy ta klasyfikacja jest wystarczająca?
Uważam, że kategoryzacja niemieckiego jako języka V2 wciąż nie mówi wszystkiego, przede wszystkim dlatego, że podstawowym porządkiem jest SOV w zdaniach podrzędnych. Na przykład, możemy napisać (oznaczając wyrażenie wprowadzające klauzulę podrzędną przez „-„):
Wierzę, że- PeterS widziV domO.
Na tej podstawie można powiedzieć, że niemiecki jest językiem -SOV, podczas gdy angielski jest językiem -SVO.
W zdaniach zawierających czasownik posiłkowy (oznaczmy czasownik posiłkowy „V” i czasownik główny „v”), szyk wyrazów jest zgodny ze wzorem SVOv:
Jednakże, własność V2 uderza ponownie i możliwe jest umieszczenie innego słowa najpierw, po którym następuje czasownik:
GesternA hatV erS das HausO gesehenV.
W sumie, szyk wyrazów w zdaniach oznajmujących mógłby być skrócony jako ∗VSOv (to jest: wszystko, po czym następuje czasownik, następnie podmiot i przedmiot (chyba, że już wspomniane), a następnie czasownik główny, jeżeli jest). Byłoby lepiej powiedzieć, że porządek słów w języku niemieckim jest następujący:
Jest to dużo lepsza charakterystyka niż zwykłe SVO lub V2 i odróżnia go wyraźniej od innych języków, takich jak niderlandzki, który jest ∗VSOv, -SOVv, lub szwedzki, który jest ∗VSvO, -SVvO.