Sznurek nerwowy ma podwójną strukturę – jest to tak naprawdę para sznurków połączonych ze sobą. Rdzeń jest zamknięty w trójwarstwowej (trilaminarnej)
powłoce. Najbardziej zewnętrzna warstwa to pojedyncza warstwa płaskich komórek nabłonkowych, które są częścią otrzewnej (wyściółki jelita grubego).
Pod tym jest warstwa komórek mięśniowych podłużnych, a pod tym jest najbardziej wewnętrzna powłoka włóknista, która inwestuje komórki nerwowe.
W zwierzęcych systemach nerwowych są dwa główne typy komórek nerwowych: neuron, który jest głównym typem komórki sygnalizacyjnej,
często z wieloma długimi procesami lub „drutami” wystającymi z niego; i neuroglia, które są komórkami, które tworzą izolację dla
neuronalnych „drutów” i również służą do utrzymania systemu w czystości, wolnego od ciał obcych i wykonują różne inne funkcje konserwacyjne
i ochronne – chroniąc delikatne okablowanie systemu nerwowego. Głównymi przewodami w systemie są długie smukłe
procesy z neuronów, a procesy te nazywane są aksonami. Istnieje wiele aksonów w rdzeniu nerwowym, ale większość z nich jest mała,
jednak pięć jest szczególnie dużych i łatwo je zobaczyć pod mikroskopem – są to aksony olbrzymie. Są to aksony o bardzo
dużych średnicach. Aksony olbrzymie grzbietowe są najszersze, mają średnicę około 50 mikrometrów. Akson jest raczej jak
przewód elektryczny, i tak jak elektryczność płynie łatwiej i szybciej wzdłuż szerokiego przewodu niż wzdłuż wąskiego przewodu (który zapewnia
większy opór dla przepływu elektryczności), tak sygnał nerwowy płynie szybciej wzdłuż aksonów olbrzymich. Sygnał nerwowy jest dodatnią
elektrycznością, składającą się z przepływu dodatnio naładowanych jonów, podczas gdy elektryczność w przewodach elektrycznych jest elektrycznością ujemną, składającą się
z przepływu ujemnie naładowanych elektronów.
Te aksony olbrzymie służą do przenoszenia najszybszych sygnałów wzdłuż rdzenia nerwowego i są to sygnały alarmowe, które inicjują
odruchy ucieczki. Większy grzbietowy gigantyczny akson przewodzi sygnały najszybciej i tylko w kierunku od rufy do przodu. Wysyła on
sygnały z tylnej części robaka do przodu, tak że jeśli coś nieoczekiwanego dotknie tylnej części robaka, szybki sygnał jest
wysłany do przodu wzdłuż rdzenia nerwowego, powodując gwałtowny skurcz mięśnia podłużnego każdego segmentu, skracając robaka
szybko w próbie ucieczki przed niedoszłym drapieżnikiem lub innym zagrożeniem. Dwa grzbietowo-boczne gigantyczne aksony łączą się ze sobą
i wysyłają sygnały z przodu do tyłu, w przypadku, gdy robak musi wykonać szybki odwrót (być może kurcząc się do swojego
grzebienia, aby uciec przed ciekawskim ptakiem).
Gigantyczne aksony składają się z szeregu cylindrycznych komórek połączonych koniec do końca. Połączenia między sąsiednimi komórkami zawierają szybkie elektryczne synapsy (nexusy), które pozwalają sygnałowi elektrycznemu szybko przemieszczać się z jednej komórki do drugiej w drodze
w dół aksonu.
Systemy czuciowe
OUN to seria maleńkich (ale potężnych!) komputerów, które tworzą mózg i brzuszny rdzeń nerwowy robaka. To wysyła
nerwy, takie jak nerwy segmentowe, do mięśni i czujników robaka. Zadaniem OUN jest analiza przychodzących informacji
zmysłowych z różnych czujników i określenie kierunku działania, a następnie wysłanie odpowiednich instrukcji
do mięśni.
Jednym z rodzajów ważnych czujników są fotoreceptory (czujniki światła). Dżdżownice nie mają oczu (chociaż wiele innych robaków ma,
oczy nie są tak przydatne, gdy spędzasz większość życia zakopany w glebie lub czołgając się w nocy). Jednak robaki mają światło
czujniki w postaci wyspecjalizowanych zakończeń nerwowych (zwanych komórkami świetlnymi Hessa). Czujniki te występują w większości części skóry robaka, ale są skoncentrowane w pewnych obszarach. Są one bardziej skoncentrowane na grzbiecie i bokach robaka, choć kilka
występuje na powierzchni brzusznej na przednim końcu (1 segment) robaka. Są one również znacznie bardziej skoncentrowane w kierunku
przedniego końca robaka, będąc najliczniejszymi w prostomium (najbardziej wysunięty do przodu płat, który nie jest prawdziwym segmentem) i zmniejszając
gęstość w pierwszych trzech segmentach i są bardzo nieliczne w liczbie po trzecim segmencie. Istnieje również dość dużo na
tylny-najbardziej segment robaka, w tym jego powierzchni brzusznej. (Zauważ, że przednie i tylne końce robaka są często uniesione
nad ziemią i dlatego posiadanie niektórych czujników światła pod przednimi i tylnymi końcami, jak również po bokach i z tyłu,
ma sens).
Więc prostomium jest głównym regionem światłoczułym robaka. Prostomium jest unerwione przez parę nerwów rozgałęziających się
od zwojów mózgowych. Odgałęziają się one od splotów podnaskórkowych i międzymięśniowych. Niektóre z drobnych gałęzi w splocie
podskórnym kończą się fotoreceptorami (komórkami światłoczułymi). Dodatkowo, wiele z większych gałęzi ma bulwiaste
gromady fotoreceptorów w części drogi wzdłuż ich długości wewnątrz prostomium coelom. Pamiętajmy, że prostomium nie jest bardzo
duże – jest to spiczasty „nos” robaka, tworzący górną wargę, która wystaje z jamy gębowej i dlatego w jasnym świetle słonecznym światło może przez nią przeświecać przez całą
drogę. Przypuszczalnie porównując sygnały pochodzące z fotoreceptorów podnaskórkowych z
sygnałami pochodzącymi z bardziej zacienionych fotoreceptorów znajdujących się głębiej w prostomium, robak może lepiej ocenić natężenie światła.
Trzy miniaturki poniżej ilustrują rozmieszczenie tych fotoreceptorów w prostomium (kliknij, aby powiększyć):
.