14.9 Zalecenia dotyczące białka w diecie dla osób starszych
Zapotrzebowanie na białko w diecie dla zdrowych osób w wieku 19 lat i starszych jest określone przez zalecane spożycie (RDA) na poziomie 0,8 g/kg/dobę, które uważa się za wystarczające do zaspokojenia metabolicznego zapotrzebowania organizmu na ten makroskładnik odżywczy. Wartość ta nie uwzględnia jednak zapotrzebowania populacji, które mogą ostatecznie odnieść dodatkowe korzyści zdrowotne (zwłaszcza dla mięśni szkieletowych) z wyższego spożycia białka w diecie. Proces ustalania aktualnego RDA dla białka w diecie jest uzależniony od szacowanego średniego zapotrzebowania (EAR); jest to wartość referencyjna, która zaspokaja potrzeby około połowy zdrowych osób na danym etapie życia lub w danej grupie płci. RDA ustala się na poziomie EAR plus dwukrotność odchylenia standardowego, jeśli jest znane, lub zakładany współczynnik zmienności 10% (np. RDA = EAR × 1,2). RDA jest zatem wartością odniesienia pozwalającą na zaspokojenie zapotrzebowania na białko w diecie 97%-98% danej populacji. W 2002 r. Amerykańska Rada ds. Żywności i Żywienia (US Food and Nutrition Board) zaleciła EAR i RDA w wysokości odpowiednio 0,66 i 0,8 g/kg/dzień dobrej jakości białka, na podstawie metaanalizy 19 badań bilansu azotowego u przeważnie zdrowych, młodych osób (Rand i in., 2003). Ograniczenia metody bilansu azotowego do określania zapotrzebowania na białko w diecie są obszernie omówione w innym miejscu, ale krótko koncentrują się na kwestiach obejmujących (i) przeszacowanie spożycia azotu w żywności i niedoszacowanie wydalania azotu, (ii) nieliniową relację między spożyciem azotu a bilansem w zakresie od niskiego do wysokiego spożycia białka. Rzeczywiście, zastosowanie dwufazowego narzędzia modelowania regresji liniowej do badań bilansu azotu ujawniło zapotrzebowanie na białko EAR i RDA wynoszące 0,91 i 1,0 g/kg/dzień dla zdrowych dorosłych (Elango i in., 2010). Ostatnio, technika utleniania aminokwasów wskaźnikowych (IAAO) została wprowadzona jako narzędzie alternatywne do bilansu azotowego w określaniu zapotrzebowania na białko w diecie. Minimalnie inwazyjna technika IAAO opiera się na koncepcji, że gdy w diecie występuje niedobór jednego niezbędnego aminokwasu, wówczas wszystkie pozostałe aminokwasy (w tym wskaźnik AA) ulegają utlenieniu. Wraz ze wzrostem spożycia wskaźnika AA, wskaźniki utleniania będą spadać (wskazując na zwiększony pobór białka), aż do osiągnięcia plateau. Zgodnie z ponowną analizą badań bilansu azotowego, zastosowanie techniki IAAO wykazało zapotrzebowanie na białko EAR i RDA wynoszące odpowiednio 0,96 i 1,2 g/kg/dzień u starszych kobiet (> 65 lat), co jest podobne do zaleceń zawartych w oświadczeniach o stanowisku ekspertów (Bauer i in., 2013).
Wsparcie dla zmiennych zaleceń dotyczących białka w diecie w stosunku do obecnych wartości RDA dla osób starszych jest oczywiste dzięki wyłaniającej się koncepcji, że starsi dorośli wymagają wyższego spożycia białka na posiłek, aby maksymalnie stymulować anabolizm mięśni. Konkretnie, podczas gdy 0,24 g/kg białka wystarczało do maksymalnej stymulacji syntezy białek mięśniowych u osób młodych, zbliżenie do 0,4 g/kg było wymagane do wywołania podobnie korzystnego efektu anabolicznego u osób starszych (Moore i in., 2015). Zatem dostarczenie 0,4 g/kg białka podczas śniadania, lunchu i kolacji równa się 1,2 g/kg w ciągu całego dnia, czyli łącznie 84 g białka dla 70-kg osoby. Warto jednak zauważyć, że poposiłkowa odpowiedź anaboliczna mięśni na bogate w białko pokarmy pełnowartościowe jest stosunkowo krótkotrwała i trwa zazwyczaj kilka godzin (w zależności od kinetyki wchłaniania i trawienia spożytego źródła białka). Tak więc typowy upływ czasu > 5 godzin pomiędzy trzema kwadratowymi posiłkami dziennie może wymagać spożywania bogatych w białko przekąsek pomiędzy posiłkami, aby zapewnić maksymalną stymulację anabolizmu mięśni u osób starszych (Mamerow i in., 2014).
Ostatnio Cardon-Thomas i współpracownicy (Cardon-Thomas i in., 2017) badali spożycie białka w diecie w kohorcie starszych osób w Wielkiej Brytanii, aby zrozumieć, czy osoby te osiągnęły wymagany „próg” spożycia białka wynoszący 0,40 g/kg na posiłek, określony przez Moore’a i wsp. (2015) Zaskakująco, tylko 3%, 42% i 68% starszych osób osiągnęło ten próg spożycia białka odpowiednio podczas śniadania, lunchu i kolacji, mimo że całkowite dzienne spożycie białka znacznie przekraczało aktualne RDA (Cardon-Thomas i wsp., 2017). Podobnie, wzorce konsumpcji białka w diecie w grupie osób z Ameryki Północnej (Berner et al., 2013) i Holandii (Tieland et al., 2015) w wieku odpowiednio ponad 50 i 75 lat, ujawniły, że większość białka była spożywana podczas wieczornego posiłku. Wyniki te wymagają od badaczy i dietetyków zajmujących się opieką zdrowotną przyjęcia bardziej pragmatycznego podejścia do spożycia białka w diecie u osób starszych, ewentualnie wyrażania spożycia białka na zasadzie posiłek po posiłku. Rzeczywiście, w ostatnich badaniach wysuwa się argument za zwiększeniem zaleceń dotyczących białka w diecie i promowaniem równej dystrybucji białka we wszystkich głównych posiłkach i ewentualnie przekąskach w połowie posiłku u osób starszych w celu zwiększenia masy mięśniowej i poprawy wyników funkcjonowania (Volpi i in., 2013; Houston i in., 2008; Moore i in., 2012; Murphy i in., 2016).
.