Alai

Społeczność międzynarodowa poczyniła postępy w zrozumieniu doświadczeń osób z niepełnosprawnością i zabezpieczeniu ich praw. W tym artykule przyjrzymy się sytuacji dzieci z niepełnosprawnością w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach (UNICEF, 2013).

Zrozumienie kontekstu

Dzieci z niepełnosprawnością są jedną z najbardziej marginalizowanych i wykluczonych grup w społeczeństwie. Stawiając czoła codziennej dyskryminacji w postaci negatywnych postaw, braku odpowiednich polityk i przepisów, są skutecznie pozbawione możliwości realizacji swoich praw do opieki zdrowotnej, edukacji, a nawet przeżycia.

Często odmawia się im dostępu do zajęć kulturalnych lub rekreacyjnych lub informacji i wsparcia w zakresie zdrowia reprodukcyjnego, seksualności i innych obszarów, które są niezbędne do płynnej integracji dziecka ze społeczeństwem oraz jego wzrostu i rozwoju w dorosłość. (UNICEF, 2018)

Odmawianie dzieciom niepełnosprawnym prawa do edukacji przez całe życie ma wpływ na naukę, osiągnięcia i możliwości zatrudnienia, a tym samym utrudnia ich potencjalny rozwój ekonomiczny, społeczny i ludzki.

Aby zapewnić wszystkim dzieciom korzystanie z podstawowych praw człowieka bez dyskryminacji, włączenie niepełnosprawności powinno być włączone do głównego nurtu wszystkich polityk i planów. Dotyczy to systemów edukacyjnych, które muszą promować integrację poprzez zapewnienie obecności, uczestnictwa i osiągnięć wszystkich dzieci, w tym dzieci niepełnosprawnych. (Jerome Bickenbach, 2011)

Ramy prawne

Konwencja ONZ o Prawach Dziecka

Pierwszy międzynarodowy traktat, który wyraźnie uznaje prawa dzieci z niepełnosprawnością.

Zasada niedyskryminacji jest odzwierciedlona w artykule 2 Konwencji o Prawach Dziecka, który wyraźnie zakazuje dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność: „Państwa-Strony będą respektować i zapewniać prawa określone w niniejszej Konwencji każdemu dziecku (…) bez jakiejkolwiek dyskryminacji, bez względu na jego (…) niepełnosprawność (…) lub inny status”. (Konwencja o Prawach Dziecka ONZ 1989, Artykuł 2) Ta wyraźna wzmianka o niepełnosprawności jako zakazanej podstawie dyskryminacji w Artykule 2 jest wyjątkowa i może być wyjaśniona przez fakt, że dzieci niepełnosprawne należą do jednej z najbardziej wrażliwych grup dzieci.

Artykuł 23 Konwencji o prawach dziecka odnosi się do obowiązku państw-stron i uznaje, że dziecko z niepełnosprawnością umysłową lub fizyczną ma prawo do korzystania z pełnego i godnego życia, w warunkach zapewniających godność, promujących samodzielność i ułatwiających aktywne uczestnictwo dziecka w społeczności. Co ważniejsze, artykuł ten podkreśla potrzebę włączenia dzieci niepełnosprawnych do społeczeństwa i podstawowych usług w celu wyeliminowania stygmatyzacji, która otacza dzieci niepełnosprawne.

Artykuł 24 (Zdrowie i usługi zdrowotne) Konwencji o Prawach Dziecka stanowi, że każde dziecko ma prawo do dostępu do podstawowej opieki medycznej. Znaczenie tego artykułu jest ogromne, ponieważ dzieci niepełnosprawne muszą uzyskać lepszy dostęp i leczenie, aby wszystkie dzieci mogły być na tym samym poziomie. Ponadto gwarantuje to, że prawo do życia jest respektowane i spełnione.

Kraje Ameryki Łacińskiej i Karaibów podpisały, zaakcentowały i ratyfikowały Konwencję o Prawach Dziecka, aby państwa te mogły wywiązać się ze swoich zobowiązań, muszą zharmonizować prawa krajowe, aby przestrzegać postanowień Konwencji o Prawach Dziecka.

UNCRPD &Protokół Fakultatywny

Konwencja przyjmuje szeroką kategoryzację osób niepełnosprawnych i potwierdza, że wszystkie osoby ze wszystkimi rodzajami niepełnosprawności muszą korzystać ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności. Wszystkie postanowienia Konwencji mają zastosowanie zarówno do dzieci niepełnosprawnych, jak i do osób dorosłych. Ogólne zasady obejmują szacunek dla rozwijających się zdolności dziecka i prawo dzieci do zachowania własnej tożsamości. 33 państwa członkowskie z Ameryki Łacińskiej i Karaibów ratyfikowały KPON; z czego 24 państwa ratyfikowały zarówno KPON, jak i jej Protokół fakultatywny (Alliance, International Disability, 2015)

Art. 7-Children and Disabilities, KPON potwierdza podstawowe prawa wszystkich dzieci niepełnosprawnych do całego zakresu praw człowieka właściwych dla wszystkich dzieci. Wymogi dotyczące najlepszego interesu dziecka oraz udziału samych dzieci w podejmowaniu decyzji są szczególnie ważne w przypadku dzieci niepełnosprawnych, których interesy i głos są niedoceniane.

Artykuł 24 – Edukacja, odzwierciedla wyraźne zobowiązanie do realizacji zasady edukacji włączającej jako celu. Artykuł ten odnosi się również do specyficznych potrzeb dzieci z poważnymi i złożonymi upośledzeniami sensorycznymi w zakresie dostępu do szczególnych pomocy w nauce, takich jak język migowy, alfabet Braille’a i pomoce dla osób słabo widzących. Wsparcie dla wszystkich dzieci niepełnosprawnych musi być indywidualnie dostosowane do ich potrzeb i dysponować odpowiednimi zasobami, zarówno pod względem czasu, jak i personelu. (Jerome Bickenbach, 2011)

Opracowanie krajowych planów działania z odpowiednimi terminami i wymiernymi celami zgodnymi z zasadami zapisanymi w KPON jest kluczowe dla państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów we wdrażaniu tych międzynarodowych standardów na poziomie krajowym.

Standardowe zasady ONZ dotyczące wyrównywania szans osób niepełnosprawnych 1993

Komitet Praw Dziecka zalecił, aby dwa dokumenty były wykorzystywane jako uzupełniające się narzędzia w promowaniu praw dzieci niepełnosprawnych. Zasady te nie są wiążące, ale wyrażają polityczne zobowiązanie ze strony państw do ułatwiania życia społecznego osobom z upośledzeniem funkcjonalnym. Zasady dotyczą wszystkich aspektów życia osób niepełnosprawnych, takich jak warunki wstępne dla równego uczestnictwa (podnoszenie świadomości, opieka medyczna, rehabilitacja, usługi wspierające i dostępność). Docelowe obszary równego uczestnictwa (dostępność, edukacja, życie rodzinne i integralność osobista)

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ (UDHR) 1948

Artykuł 25 stanowi, że macierzyństwo i dzieciństwo są uprawnione do szczególnej opieki i pomocy oraz że wszystkie dzieci, bez względu na to, czy urodziły się w małżeństwie czy poza nim, będą korzystały z takiej samej ochrony socjalnej. Artykuł 26 uprawnia wszystkich do równego dostępu do edukacji i daje rodzicom prawo wyboru rodzaju edukacji dla ich dziecka.

Millennium Development Goals (MDG)

Millennium Development Goals (MDG) stanowią kluczowe, inkluzywne ramy dla rozwoju praw człowieka i jakości życia osób niepełnosprawnych. Pomimo pominięcia konkretnego odniesienia do osób niepełnosprawnych, obecnie trwają międzynarodowe wysiłki na rzecz wyraźnego włączenia wymiaru niepełnosprawności do pięcioletnich przeglądów realizacji MCR.

Jaki jest wpływ niepełnosprawności na dzieci

• Społeczeństwo nieintegracyjne; co można zilustrować brakiem edukacji dla dzieci niepełnosprawnych, niewystarczającymi narzędziami, takimi jak aparaty słuchowe lub specjalny sprzęt pomagający pokonać te bariery. Bariery społeczne i kulturowe muszą zostać usunięte, co określa się mianem „dostępności pod względem postaw”, eliminując uprzedzenia, dyskryminację i stygmatyzację.
• Bariery prawne lub normatywne również muszą być pokonane, co określa się mianem „dostępności programowej”, zwracając baczną uwagę na zasady lub przepisy, które są pozornie neutralne, ale które umożliwiają lub utrwalają bariery.s
• Brak uczestnictwa w forach publicznych w konsekwencji powoduje, że dzieci niepełnosprawne są niewidzialne. Na przykład Milenijne Cele Rozwoju w większości nie uwzględniają niepełnosprawności. W rezultacie osoby niepełnosprawne, które stanowią 15% światowej populacji i zazwyczaj należą do najbiedniejszych z biednych, nie skorzystały w pełni z wielu programów rozwojowych i humanitarnych. (UNICEF, 2018)
• Brak dostępu do edukacji; przypadek z Brazylii, gdzie osoby głuche nie otrzymują edukacji w swoim języku ojczystym i muszą uczyć się brazylijskiego języka migowego. W Meksyku przypadek młodego chłopca, który nigdy nie mógł uczęszczać do zwykłej szkoły, ponieważ jego społeczność tego zabraniała. (Alliance, International Disability, 2015)
• Zdrowie seksualne i reprodukcyjne dziewcząt niepełnosprawnych jest dalekie od spełnienia; wiąże się to z brakiem dostępu do usług zdrowotnych i informacji o zdrowiu.
• Dzieci niepełnosprawne są prawie cztery razy bardziej narażone na doświadczanie przemocy niż dzieci pełnosprawne. Stygmatyzacja i uprzedzenia związane z niepełnosprawnością, a także bariery w środowisku znacznie utrudniają dzieciom niepełnosprawnym chodzenie do szkoły, dostęp do opieki zdrowotnej czy uczestnictwo w życiu społecznym. (Światowa Organizacja Zdrowia, „Przemoc wobec dorosłych i dzieci niepełnosprawnych”, 2012)
• W regionie dzieci niepełnosprawne nadal doświadczają różnych form ubóstwa, w tym skrajnego, i borykają się z ogromnymi różnicami w możliwościach uczestnictwa i skutecznego włączania w życie społeczne.

Jak dzieci niepełnosprawne chcą być postrzegane

„Chciałabym zobaczyć głuche dzieci w telewizji. Nigdy nie widziałem żadnego.”
„Chciałbym zobaczyć wiadomości o sporcie dla osób niepełnosprawnych, jest wiele gier dla osób niesłyszących.”
„Chciałbym zobaczyć wiadomości o tym, jak zrobić mniej schodów i więcej podjazdów…”
„Chciałbym zobaczyć film dokumentalny o dziecku, które ma problemy z chodzeniem.”
„…rzeczy, które są bardziej prawdziwe i informacyjne, ponieważ wiele osób nie wie o tych problemach.”
„Chciałabym, żeby nawet prezydent pomagał osobom niepełnosprawnym, bo myślę, że teraz nam nie pomaga.”
„Chciałabym, żeby pokazali, jak trudno jest osobom niepełnosprawnym studiować.”
„Chciałabym, żeby pokazali, że źle jest zostawić osobę niepełnosprawną stojącą w autobusie.”
„Chciałabym, żebyśmy byli w telewizji, żebyśmy się bawili, uczyli.” „Chciałabym zobaczyć wiadomości w języku migowym.”
„…dowiedzieć się więcej o sportowcach z niepełnosprawnością. Jak znaleźli się w tym miejscu, w którym są.” (UNICEF, 2013)

Dalszy rozwój

1. Rządy mają obowiązek zharmonizowania ustawodawstwa krajowego z KPON ONZ, włączając w to aktywne konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim.
2. W partnerstwie z organizacjami osób z niepełnosprawnościami podejmij kompleksowy przegląd całego ustawodawstwa w celu zapewnienia jego zgodności z odpowiednimi normami ONZ. Wszystkie odpowiednie przepisy i regulacje powinny zawierać zakaz dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.
3. Zapewnienie skutecznych środków zaradczych w przypadku naruszeń praw dzieci niepełnosprawnych i zapewnienie, że środki te są dostępne dla dzieci, rodzin i opiekunów.
4. Opracowanie krajowych planów działania, które uwzględniają odpowiednie postanowienia wszystkich obowiązujących instrumentów międzynarodowych. Takie plany powinny określać odpowiednie cele czasowe, jak również wskaźniki oceny.
5. Prowadzenie kampanii uświadamiających i edukacyjnych dla społeczeństwa, jak również określonych grup specjalistów/ekspertów w celu zapobiegania i przeciwdziałania faktycznej dyskryminacji dzieci z niepełnosprawnościami.
6. Wdrożenie systemu usług środowiskowych i wsparcia dla dzieci z niepełnosprawnościami. (UNICEF, 2018)
7. Zachęcanie do tworzenia mechanizmów mających na celu przestrzeganie zobowiązań międzynarodowych.
8. Wyzwania regionalne są wzajemnie powiązane, a zatem wymagają wspólnych i integracyjnych środków-obejmujących środki prawne, administracyjne i sądowe w celu promowania prawdziwej zmiany paradygmatu w postawach indywidualnych i społecznych. (Alliance, International Disability, 2015)

Call to Action

Dzieci niepełnosprawne muszą być otoczone troskliwą opieką przez wszystkich. Wszyscy potrzebujemy miłości i uczucia, a niepełnosprawne dziecko jeszcze bardziej i przez całe życie. Wszyscy jesteśmy opiekunami w tym sensie, a nie „tylko” kraje członkowskie.

Written by Igi Nderi

Alliance, International Disability. (2015, 22 października). Advancement of the UN CRPD through the 2030 Agenda Towards Implementation in Latin America. Retrieved from Prawa Człowieka Osób Niepełnosprawnych : https://www.internationaldisabilityalliance.org/sites/default/files/documents/final_lac_report.pdf

Komitet Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych. (2007, 30 marca). Promowanie Praw Dzieci Niepełnosprawnych. Pozyskane z Centrum Badań nad Innowacjami UNICEF: https://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRPD/Pages/ConventionRightsPersonsWithDisabilities.aspx

Dokumenty, ONZ. (1948, 10 grudnia). Organizacja Narodów Zjednoczonych. Retrieved from Powszechna Deklaracja Praw Człowieka: https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/eng.pdf

Dokumenty, ONZ. (1993, 20 grudnia). Organizacja Narodów Zjednoczonych – Niepełnosprawność. Retrieved from Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities: http://www.un-documents.net/sreopwd.htm

Jerome Bickenbach, T. D. (2011). Światowy Raport o Niepełnosprawności. Genewa: Światowa Organizacja Zdrowia . Retrieved from https://www.who.int/disabilities/world_report/2011/en/

UNICEF. (1989, 20 listopada). Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawach Dziecka. Retrieved from Dokumenty ONZ : https://www.unicef.org/crc/files/Rights_overview.pdf

UNICEF. (2013, 15 kwietnia). Prawa dzieci i nastolatków. Retrieved from Polityka na rzecz włączenia dzieci niepełnosprawnych: https://repositorio.cepal.org/bitstream/handle/11362/35980/Challenges-15-ECLAC-UNICEF_es.pdf;jsessionid=2F2A4A9CC790CABCF6684E33A267820A?sequence=1)

UNICEF. (2018, grudzień 13). Niepełnosprawność. Retrieved from UNICEF: https://www.unicef.org/disabilities/)