Human papillomavirus, lub HPV, to grupa ponad 200 wirusów, które są bardzo powszechne u ludzi. Większość typów nie powoduje żadnych problemów, jednak niektóre z nich mogą przekształcić się w choroby takie jak brodawki narządów płciowych lub rak. Typy HPV, o których wiadomo, że mogą powodować raka, są klasyfikowane jako „wysokiego ryzyka”. Obecnie znanych jest 14 typów HPV wysokiego ryzyka, z których dwa, HPV16 i HPV18, są odpowiedzialne za większość nowotworów związanych z HPV. Na szczęście dysponujemy środkami ochrony przed tymi szczepami wysokiego ryzyka w postaci szczepionek przeciwko HPV. Ale jak doszliśmy do tego punktu?
W latach 70-tych i 80-tych Harald zur Hausen, niemiecki wirusolog, wyizolował szczepy HPV w guzach raka szyjki macicy, a później potwierdzono teorię, że HPV jest czynnikiem sprawczym raka szyjki macicy. Po pracach zur Hausena okazało się, że HPV wywołuje także inne nowotwory, w tym odbytu, sromu i jamy ustnej. Zur Hausen zaproponował pomysł szczepionki przeciwko HPV jako metody zapobiegania rakowi w 1986 roku, ale został on odrzucony przez firmy farmaceutyczne, ponieważ uważały one, że szczepionka nie jest opłacalna. Szczepionka przeciwko HPV pojawiła się dopiero prawie dwie dekady później. Za swoje odkrycia i ich wpływ na zdrowie na świecie Harald zur Hausen otrzymał w 2008 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Nadal prowadzi badania nad czynnikami zakaźnymi i ich wpływem na raka.
Pod koniec XVII wieku Edward Jenner był pionierem pierwszej powszechnie stosowanej szczepionki, szczepionki przeciwko ospie prawdziwej. Po nim, prawie 100 lat później, Ludwik Pasteur opracował szczepionki przeciwko cholerze drobiu i wąglikowi, rozpoczynając „rewolucję szczepionkową”, w której szczepienia były zwiastunem i stały się obowiązkowe. Przez cały XX wiek dokonywano wielkich i słynnych osiągnięć w dziedzinie szczepionek, takich jak szczepionki przeciw błonicy, odrze, śwince, różyczce i polio. Ogólnie rzecz biorąc, szczepionki działają poprzez szkolenie układu odpornościowego organizmu do walki z chorobą zakaźną poprzez wprowadzenie do organizmu pewnych cząsteczek patogenu (tego, co wywołuje chorobę). Układ odpornościowy może następnie rozpoznać te cząsteczki, jeśli później dostaną się one do organizmu, wiedząc już, jak je zwalczyć i zapobiec ich rozprzestrzenianiu się. Szczepionki są niezwykle ważne dla zdrowia publicznego, uratowały życie milionom ludzi i prawie wyeliminowały wiele chorób zakaźnych, które wcześniej wyniszczały całe społeczności.
Szczepionka przeciwko HPV została po raz pierwszy opracowana na Uniwersytecie Queensland w Australii przez profesorów Iana Frazera i Jiana Zhou. W 1990 r. Frazer i Zhou zaczęli syntetyzować cząsteczki naśladujące wirusa HPV, z których później miała powstać szczepionka. Cząsteczki te nazywane są „cząsteczkami wirusopodobnymi” (VLP) i są to małe cząsteczki zawierające białka pochodzące z zewnętrznej warstwy wirusa HPV. Cząsteczki VLP nie zawierają żadnego DNA, martwego lub żywego, pochodzącego z wirusa i dlatego nie mogą wywołać zakażenia HPV ani związanego z nim raka. Wprowadzenie tych VLP do organizmu poprzez wstrzyknięcie stymuluje organizm do wytworzenia przeciwciał potrzebnych do zwalczenia wirusa i usunięcia go z organizmu. Ponieważ VLP jest bardzo podobny do rzeczywistego wirusa, przeciwciała te będą atakować i usuwać HPV, jeśli dostanie się on do organizmu. Ta metoda szczepienia jest bardzo skuteczna, ponieważ VLP powodują wysoki poziom produkcji przeciwciał.