Background: Werapamil jest obecnie najlepszym dostępnym lekiem profilaktycznym dla pacjentów doświadczających klasterowych bólów głowy (CHs). W opublikowanych pracach zwykle podaje się, że 240 do 480 mg w trzech dawkach podzielonych daje dobre wyniki, od 50% do 80%; inne podają wyższe dawki – 720, a nawet 1200 mg na dobę. W praktyce klinicznej okazało się, że trzeba było dostosować dawkowanie do indywidualnego czasu ataków, w szczególności dając większe dawki przed pójściem do łóżka, aby stłumić ciężkie nocne epizody. Kilka osób wymagało tylko 120 mg dziennie. Dlatego opracowaliśmy schemat stałego i stopniowego zwiększania dawki leku, aż do osiągnięcia zadowalającej kontroli.
Cel: Znalezienie minimalnej dawki werapamilu wymaganej do zapobiegania epizodycznym i przewlekłym klasterowym bólom głowy poprzez nadzorowanie każdego osobnika i odpowiednie dostosowanie dawki.
Metody: U kolejnych pacjentów z epizodycznym lub przewlekłym CH (spełniających kryteria International Headache Society (IHS)) rozpoczęto podawanie werapamilu w dawce 40 mg rano, 80 mg wczesnym popołudniem i 80 mg przed snem. Pacjenci prowadzili dzienniczek wszystkich ataków, zapisując czas ich wystąpienia, czas trwania i nasilenie. Zalecano im, ustnie i pisemnie, aby dodawali 40 mg werapamilu na zmianę w zależności od czasu wystąpienia ataku: w przypadku epizodów nocnych pierwszą dawką była dawka wieczorna, a następną popołudniowa; gdy ataki występowały w dniu przebudzenia lub wkrótce po przebudzeniu, zalecano ustawienie budzika na 2 godziny przed zwykłą godziną przebudzenia, a następnie przyjęcie leku. Pacjenci byli obserwowani w odstępach tygodniowych do czasu opanowania ataków. Dokonywano również przeglądu po zakończeniu okresu klastrowego i zalecano kontynuację tej samej dawki przez kolejne 2 tygodnie przed rozpoczęciem systematycznej redukcji. Pacjenci z przewlekłymi klastrami byli poddawani przeglądowi tak często, jak było to konieczne.
Wyniki: Siedemdziesięciu kolejnych pacjentów, 52 z epizodycznym CH w okresach klasterowych i 18 z przewlekłym CH, wszyscy byli leczeni werapamilem jak wyżej. Całkowitą ulgę w bólach głowy uzyskano u 49 (94%) z 52 z epizodyczną i 10 (55%) z 18 z przewlekłą CH; większość potrzebowała od 200 do 480 mg, ale 9 w grupie epizodycznej i 3 w grupie przewlekłej potrzebowało od 520 do 960 mg dla kontroli. Dziesięciu, 2 w grupie epizodycznej i 8 w grupie przewlekłej, z niepełną ulgą, wymagało dodatkowej terapii – litu, sumatryptanu lub walproinianu sodu. Jedna pacjentka wycofała się, ponieważ werapamil zbytnio ją zmęczył, u innej wystąpił zespół Stevensa-Johnsona i lek został wycofany.
Wnioski: Przy założeniu, że dawkowanie dla każdej osoby jest odpowiednie, wysoce skuteczne jest zapobieganie CH za pomocą werapamilu, przyjmowanego trzy (sporadycznie przy większych dawkach cztery) razy dziennie. U większości (94%) pacjentów z epizodyczną CH stałe zwiększanie dawki pod kontrolą całkowicie tłumiło ataki. Jednak w przewlekłej odmianie tylko 55% były całkowicie zwolniony, 69% mężczyzn, ale tylko 20% kobiet. W obu grupach, u osób z częściową supresją ataków, konieczne było stosowanie dodatkowych leków profilaktycznych lub ostrego leczenia.