Abstract
Badanie to miało na celu ustalenie, czy skrócona faza folikularna u owulujących starszych kobiet jest wtórna do zaawansowanej (tj. wcześniejszej) czy przyspieszonej (tj. szybszej) folikulogenezy. Normalne owuluj±ce kobiety, w wieku 40-45 lat (n = 15) i 20-25 lat (n = 13), były poddawane codziennym nakłuciom żyły i przezpochwowym badaniom ultrasonograficznym przez cały okres fazy pęcherzykowej spontanicznego cyklu menstruacyjnego (cykl kontrolny) i po obniżeniu regulacji przysadki za pomoc± agonisty GnRH (cykl badany). Zgodnie z oczekiwaniami, u starszych badanych w cyklach kontrolnych stwierdzono podwyższony poziom d 3 FSH oraz skróconą fazę folikularną w porównaniu z młodszymi badanymi. Po uwolnieniu od supresji osi podwzgórze-przysadka-jajniki, szczyt FSH we wczesnej fazie folikularnej wystąpił wcześniej (6,8 vs. 9,8 d; P < 0,01) i miał większą wielkość (12,1 vs. 6,5 mIU/ml; P < 0,01) u starszych uczestniczek. Czas od zwolnienia supresji do następnego skoku LH był również krótszy (17,5 vs. 20,8 d; P < 0,01) w starszej grupie. Natomiast czas od szczytu FSH do skoku LH był podobny w grupie starszej i młodszej (10,7 vs. 11,0 d; P = 0,74). W porównaniu z młodszymi kobietami, starsze osoby miały prawidłowe poziomy fazy folikularnej estradiolu i inhibiny A oraz niższe poziomy inhibiny B zarówno w cyklach kontrolnych, jak i badanych. Wnioskujemy, że skrócona faza pęcherzykowa, obserwowana u starszych kobiet owuluj±cych, spowodowana jest wcze¶niejsz± selekcj± dominuj±cego pęcherzyka, niezależn± od hormonalnych wpływów poprzedzaj±cej fazy lutealnej.
STARZENIE SIĘ PRODUKCYJNE JEST kontinuum, które rozpoczyna się wiele lat przed wyst±pieniem bezwzględnej dysfunkcji. Ważnym przejawem procesu starzenia się jest postępujący spadek płodności kobiet, który rozpoczyna się w drugiej części trzeciej dekady życia i staje się gwałtowny po 35 roku życia (1, 2). Takie upośledzenie płodności poprzedza jawne objawy dysfunkcji osi podwzgórze-przysadka-jajnik (HPO), takie jak nieregularność miesiączkowania, przy czym u większości kobiet regularne, owulacyjne cykle miesiączkowe utrzymują się aż do 40. roku życia (3, 4). W latach poprzedzaj±cych przej¶cie menopauzalne utrzymuj± się regularne owulacje, podczas gdy cykle menstruacyjne ulegaj± stopniowemu skróceniu (4-6). Zjawisko to jest spowodowane skróceniem fazy folikularnej bez towarzysz±cej temu zmiany długo¶ci fazy lutealnej (5, 7). Dodatkową cechą charakterystyczną postępującego wieku reprodukcyjnego jest wzrost FSH bez towarzyszącego mu wzrostu LH (monotropowy wzrost FSH) (6-9). Początek monotropowego wzrostu FSH i wcześniejsza owulacja wydają się być czasowo związane z przyspieszeniem tempa atrezji pęcherzyków jajnikowych, co ostatecznie prowadzi do wyczerpania się rezerwy pęcherzykowej (10). Tak więc, monotropowy wzrost FSH i skrócona faza pęcherzykowa s± klinicznymi wskaźnikami postępuj±cego wieku reprodukcyjnego i szybko zmniejszaj±cej się płodno¶ci (11).
Podczas normalnego cyklu menstruacyjnego FSH wzrasta w późnej fazie lutealnej lub wczesnej fazie pęcherzykowej i zwykle osi±ga szczyt we wczesnej fazie pęcherzykowej (12, 13). Wraz z wyborem i późniejszym rozwojem dominującego pęcherzyka, FSH spada do względnie niskiego poziomu aż do skoku gonadotropin w połowie cyklu. Dominujący pęcherzyk u eumenorycznych kobiet w zaawansowanym wieku reprodukcyjnym jest stosunkowo zdrowy, rośnie do normalnych rozmiarów, wytwarza normalne lub podwyższone stężenia estradiolu (E2) i wydziela normalne stężenia progesteronu po luteinizacji (7, 8, 14). Te normalne cechy starszego dominuj±cego pęcherzyka sugeruj±, że wcze¶niejsze jajeczkowanie u starszych kobiet nie jest spowodowane wewnętrznym defektem pęcherzyka, lecz pozapęcherzykowym ¶rodowiskiem hormonalnym. Zmiany endokrynologiczne, najbardziej konsekwentnie opisywane w badaniach nad starzeniem się układu rozrodczego, to zwiększony bezwzględny poziom FSH (6-9), wcześniejszy wzrost FSH we wczesnej fazie pęcherzykowej (7) oraz spadek poziomu inhibiny B we wczesnej fazie pęcherzykowej (15-18).
Niniejsze badanie przeprowadzono w celu ustalenia, czy skrócona faza pęcherzykowa u owuluj±cych starszych kobiet jest wtórna do zaawansowanej (tj. wcześniejszej) czy przyspieszonej (tj. szybszej) folikulogenezy. Postawiliśmy hipotezę, że wcześniejszy rozwój dominującego pęcherzyka u starszych kobiet jest wtórny do wcześniejszego wzrostu pęcherzykowego FSH w porównaniu z tym u młodszych kobiet, oraz że bezwzględna szybkość wzrostu pęcherzyka będzie podobna w obu grupach wiekowych. Innymi słowy, postawiliśmy hipotezę, że rozwój pęcherzyków u kobiet w zaawansowanym wieku reprodukcyjnym jest raczej zaawansowany niż przyspieszony. Hormonalne i wewnątrzjajnikowe efekty poprzedniego cyklu menstruacyjnego mogą potencjalnie zakłócić badania nad rekrutacją i dojrzewaniem pęcherzyków dominujących. Aby wyeliminować taki wpływ poprzedniego cyklu, zahamowaliśmy oś HPO u każdej uczestniczki poprzez standardową regulację agonisty GnRH. Po udokumentowaniu supresji osi HPO, porównali¶my odzyskiwanie funkcji hormonalnych, pęcherzykowych i menstruacyjnych u starszych, owuluj±cych uczestniczek w porównaniu z młodsz± grup± kontroln±.
Przedmioty i metody
Przedmioty eksperymentalne
Jako czę¶ć serii badań nad normalnym starzeniem się układu rozrodczego, rekrutowali¶my do udziału zdrowe owuluj±ce kobiety w wieku 40-45 lat (n = 16) i 20-25 lat (n = 15). Od wszystkich badanych wymagano regularnych cykli miesiączkowych (odstępy między cyklami 21-35 d), prawidłowego wskaźnika masy ciała (18-24 kg/m2) oraz braku zaburzeń medycznych lub reprodukcyjnych (w tym jakiejkolwiek historii niepłodności), a także wykazania w cyklu przedbadawczym śródlutealnego stężenia PRL poniżej 20 ng/ml, progesteronu większego niż 10 nmol/liter i testosteronu mniejszego niż 3 nmol/liter. W czasie trwania badania wszyscy uczestnicy byli abstynentami seksualnymi lub stosowali niehormonalne metody antykoncepcji (np. metoda barierowa lub wkładka wewnątrzmaciczna). Od każdej uczestniczki uzyskano pisemną zgodę, a wszystkie ochotniczki otrzymały rekompensatę pieniężną. Protokół został przejrzany i zatwierdzony przez komisję ds. przeglądu przedmiotów ludzkich Uniwersytetu Waszyngtońskiego.
Materiały i metody
Protokół badania.
Jako cykl kontrolny wszystkie uczestniczki poddawały się codziennemu nakłuwaniu żył i seryjnej ultrasonografii przezpochwowej w celu oceny rozwoju dominującego pęcherzyka w fazie pęcherzykowej spontanicznego, naturalnego cyklu. W cyklu badawczym, podawanie octanu nafareliny (400 μg, donosowo, codziennie) rozpoczęto 7 dni po tym, jak zestawy do oznaczania LH w moczu wykryły skok gonadotropin w połowie cyklu w poprzednim cyklu. Kiedy supresja osi HPO została potwierdzona przez poziom E2 w surowicy poniżej granicy wykrywalności testu (73 pmol/liter), nafarelina była kontynuowana przez dodatkowe 5 dni, aby zapewnić równomierne obniżenie regulacji osi HPO. Począwszy od następnego dnia po zaprzestaniu podawania nafareliny, codziennie wykonywano nakłucie żyły w celu analizy E2. Gdy stężenie E2 w surowicy osiągnęło lub przekroczyło 367 pmol/l, wykonywano codzienne przezpochwowe badanie ultrasonograficzne do momentu zaobserwowania dominującego opadania pęcherzyka. Cykl badania rozpoczynano w ciągu 6 miesięcy od cyklu kontrolnego.
Badania.
Wszystkie próbki surowicy od danego uczestnika były analizowane w dwóch egzemplarzach w tym samym oznaczeniu, aby zminimalizować wpływ zmienności wewnątrz oznaczeń. Poziomy FSH w surowicy zostały określone przy użyciu dwustanowiskowego testu monoklonalnego ELISA (DELFIA, Wallac Inc., Gaithersburg, MD). Współczynniki zmienności (CV) między- i wewnątrz oznaczeń wynosiły odpowiednio 4,6% i 2,3%. Metoda RIA dla E2 w surowicy została wykonana przy użyciu odczynników dostarczonych przez ICN Biomedicals, Inc. (Costa Mesa, CA). Współczynnik zmienności między- i wewnątrz oznaczeń wynosił odpowiednio 18% i 9%. Do pomiaru inhibiny B użyto testu ELISA typu sandwich w fazie stałej (Serotec, Oxford, UK), opartego na zastosowaniu płytek pokrytych przeciwciałem monoklonalnym specyficznym dla podjednostki β inhibiny. Inhibina B jest wykrywana przy użyciu drugiego przeciwciała monoklonalnego specyficznego dla podjednostki α inhibiny, a procedura oznaczania, zgodnie z producentem, obejmuje wstępną obróbkę próbki za pomocą odczynników dostarczonych w zestawach (dodecylosiarczan sodu i nadtlenek). Czułość analityczna (np. minimalna dla podjednostki βA inhibiny) została określona przy użyciu przeciwciała monoklonalnego znakowanego peroksydazą chrzanową, specyficznego dla podjednostki α użytej do wykrywania. Standard analizy dostarczony przez producenta został skalibrowany przy użyciu Pierwszego Międzynarodowego Standardu dla Inhibiny WHO (rekombinowana ludzka inhibina; partia 91/624), a wyniki są podawane jako jednostki międzynarodowe na mililitr tego materiału odniesienia. Test był kontrolowany w dwóch egzemplarzach przy użyciu podwielokrotności próbek zawierających odpowiednio 2,00 lub 9,56 IU/ml. W oparciu o te kontrole jakości CV między oznaczeniami wynosiły odpowiednio 8,7% i 3,3% w 57 oznaczeniach użytych do uzyskania danych przedstawionych w niniejszym dokumencie.
Analiza statystyczna.
Dla wyników z pojedynczą wartością danych dla każdej osoby (np. długość fazy pęcherzykowej), średnie z dwóch kohort były porównywane przy użyciu dwustronnego testu t. Wartość α = 0,05 została wybrana, aby wskazać znaczącą różnicę. Dla wyników z kilkoma wartościami danych od każdego osobnika (np. seryjne poziomy E2), średnie z prób porównano za pomocą ANOVA z powtarzanymi środkami. W oparciu o wyniki poprzednich badań, spodziewaliśmy się, że zmienność czasu do wystąpienia przypływu LH wyniesie około 20%. Dlatego też, zakładając współczynnik zmienności 20%, oszacowaliśmy, że mielibyśmy 80% szans na znalezienie różnicy tak małej jak 20% przy 15 osobach w każdej grupie.
Wyniki
Dwie młodsze i jedna starsza kobieta zostały usunięte z badania z powodu nieosiągnięcia supresji osi HPO. Charakterystykę wyjściową cyklu kontrolnego dla pozostałych badanych przedstawiono w tabeli 1. Zgodnie z oczekiwaniami, starsze uczestniczki wykazywały skróconą fazę folikularną, jak również podwyższone FSH i obniżone stężenie inhibiny B w cyklu d 3 cyklu kontrolnego w porównaniu z młodszymi uczestniczkami. Zarówno w cyklach kontrolnych, jak i w cyklach badanych, u wszystkich uczestniczek w każdej grupie wiekowej rozwinął się dominujący pęcherzyk z ultrasonograficznym dowodem następczego zapadnięcia się pęcherzyka po skoku LH w połowie cyklu, wykazując najwyraźniej normalny rozwój dominującego pęcherzyka i owulację zarówno w cyklach naturalnych, jak i po przerwaniu supresji GnRH. Czas trwania Synarelu (Searle, Skokie, IL) wymagany do osiągnięcia supresji zdefiniowanej w protokole badania był nieco dłuższy u młodszych kobiet kontrolnych (zakres, 9-20 dni; średnia, 12.8 ± 0.8 dni; całkowita dawka, 5.1 ± 0.3 mg) w porównaniu ze starszymi uczestniczkami (zakres, 9-13 dni; średnia, 11.0 ± 0,3 d; całkowita dawka, 4,4 ± 0,1 mg; P = 0,05 zarówno dla czasu trwania, jak i dawki).
Charakterystyka cyklu kontrolnego u starszych osób badanych i młodszych osób kontrolnych
| . | Starsze osoby badane (n = 15) . | Młodsi badani (n = 13) . | P (za pomocą testu t) . |
|---|---|---|---|
| Wiek (yr) | 42,5 ± 0,4 | 23,2 ± 0.4 | |
| Dzień 3 FSH (IU/liter) | 10,9 ± 1,4 | 5,7 ± 0,3 | <0.01 |
| Dzień 3 E2 (pmol/liter) | 171 ± 16 | 142 ± 16 | NS |
| Dzień 3 inhibina B (pg/ml) | 65,9 ± 13,2 | 117 ± 10,5 | 0.01 |
| Długość fazy folikularnej (dni) | 12,9 ± 0,5 | 14,8 ± 0,6 | 0,01 |
| Maksymalna średnia średnica pęcherzyka (mm) | 21,2 ± 0,4 | 20.8 ± 0.5 | NS |
| Czas od szczytu LH do zapadnięcia się pęcherzyka (dni) | 1.2 ± 0.2 | 2.2 ± 0.1 | <0.01 |
| . | Starsze osoby badane (n = 15) . | Młodsi badani (n = 13) . | P (za pomocą testu t) . |
|---|---|---|---|
| Wiek (yr) | 42,5 ± 0,4 | 23,2 ± 0.4 | |
| Dzień 3 FSH (IU/liter) | 10,9 ± 1,4 | 5,7 ± 0,3 | <0.01 |
| Dzień 3 E2 (pmol/liter) | 171 ± 16 | 142 ± 16 | NS |
| Dzień 3 inhibina B (pg/ml) | 65.9 ± 13,2 | 117 ± 10,5 | 0,01 |
| Długość fazy folikularnej (dni) | 12,9 ± 0,5 | 14,8 ± 0.6 | 0,01 |
| Maksymalna średnia średnica pęcherzyka (mm) | 21,2 ± 0,4 | 20,8 ± 0.5 | NS |
| Czas od szczytu LH do zapadnięcia się pęcherzyka (dni) | 1,2 ± 0,2 | 2,2 ± 0,1 | <0.01 |
Wartości są średnią ± sem.
Charakterystyka cyklu kontrolnego u osób starszych i młodszych z grupy kontrolnej
| . | Starsze osoby badane (n = 15) . | Młodsi badani (n = 13) . | P (za pomocą testu t) . |
|---|---|---|---|
| Wiek (yr) | 42,5 ± 0,4 | 23,2 ± 0.4 | |
| Dzień 3 FSH (IU/liter) | 10,9 ± 1,4 | 5,7 ± 0,3 | <0.01 |
| Dzień 3 E2 (pmol/liter) | 171 ± 16 | 142 ± 16 | NS |
| Dzień 3 inhibina B (pg/ml) | 65,9 ± 13,2 | 117 ± 10,5 | 0.01 |
| Długość fazy folikularnej (dni) | 12,9 ± 0,5 | 14,8 ± 0,6 | 0,01 |
| Maksymalna średnia średnica pęcherzyka (mm) | 21,2 ± 0,4 | 20.8 ± 0.5 | NS |
| Czas od szczytu LH do zapadnięcia się pęcherzyka (dni) | 1.2 ± 0.2 | 2.2 ± 0.1 | <0.01 |
| . | Starsze osoby badane (n = 15) . | Młodsi badani (n = 13) . | P (za pomocą testu t) . |
|---|---|---|---|
| Age (yr) | 42,5 ± 0,4 | 23,2 ± 0,4 | |
| Day 3 FSH (IU/liter) | 10,9 ± 1,4 | 5,7 ± 0.3 | <0,01 |
| Dzień 3 E2 (pmol/liter) | 171 ± 16 | 142 ± 16 | NS |
| Dzień 3 inhibina B (pg/ml) | 65.9 ± 13,2 | 117 ± 10,5 | 0,01 |
| Długość fazy folikularnej (dni) | 12,9 ± 0,5 | 14.8 ± 0,6 | 0,01 |
| Maksymalna średnia średnica pęcherzyka (mm) | 21,2 ± 0,4 | 20,8 ± 0.5 | NS |
| Czas od szczytu LH do zapadnięcia się pęcherzyka (dni) | 1,2 ± 0,2 | 2,2 ± 0,1 | <0,01 |
Wartości są średnimi ± sem.
Długość fazy folikularnej
Dla celów tego badania podzieliliśmy fazę folikularną na dwa przedziały: wczesną fazę folikularną (zdefiniowaną jako czas od początku miesiączki lub zaprzestania supresji agonisty GnRH do szczytu FSH we wczesnej fazie folikularnej) i późną (zdefiniowaną jako czas od szczytu FSH do skoku gonadotropin w połowie cyklu). Odstępy pomiędzy fazami folikularnymi (całkowitą, wczesną i późną) przedstawiono na ryc. 1. Po uwolnieniu od supresji osi HPO, starsza kohorta szybciej osiągnęła wczesny szczyt FSH (odpowiednio 6,8 ± 0,7 vs. 9,8 ± 0,6 d; P < 0,01), dając w ten sposób krótszą wczesną fazę folikularną. Dodatkowo, starsza kohorta miała krótszy czas od uwolnienia supresji do następującego po nim skoku LH (17,5 ± 0,9 vs. 20,8 ± 0,7 d, odpowiednio; P < 0,01), dla ogólnie krótszej całkowitej fazy pęcherzykowej. Jednakże czas od szczytu FSH we wczesnej fazie pęcherzykowej do skoku LH w połowie cyklu (późna faza pęcherzykowa) był podobny w grupach starszych i młodszych (odpowiednio 10,7 ± 0,7 vs. 11,0 ± 0,8 d; P = 0,74). Zarówno u osób starszych, jak i młodszych, czas od przerwania podawania nafareliny do kolejnego przypływu LH był dłuższy niż faza pęcherzykowa cyklu kontrolnego (starsze, 17,5 vs. 12,9 d; młodsze, 20,8 vs. 14,8 d).
Długości całkowitej, wczesnej i późnej fazy pęcherzykowej u młodszych (n = 13) i starszych (n = 15) osób. Cykl badania reprezentuje cykl, który nastąpił po supresji osi HPO za pomocą agonisty GnRH. Całkowita faza folikularna reprezentuje okres od wystąpienia miesiączki (cykl kontrolny) lub uwolnienia supresji osi HPO (cykl badany) do wystąpienia przypływu LH. Cała faza folikularna została następnie podzielona na część wczesną i późną. Wczesna faza pęcherzykowa jest zdefiniowana jako okres od początku miesiączki lub uwolnienia supresji HPO do szczytu międzycyklowego FSH. Późna faza folikularna to czas od szczytu międzycyklowego FSH do skoku LH w połowie cyklu. Istotne różnice między młodszymi i starszymi kobietami w ramach cyklu kontrolnego lub badawczego odnotowano powyżej odpowiednich słupków.
Długości całkowitej, wczesnej i późnej fazy pęcherzykowej u młodszych (n = 13) i starszych (n = 15) uczestniczek. Cykl badania reprezentuje cykl, który nastąpił po supresji osi HPO za pomocą agonisty GnRH. Całkowita faza folikularna reprezentuje okres od wystąpienia miesiączki (cykl kontrolny) lub uwolnienia supresji osi HPO (cykl badany) do pojawienia się przypływu LH. Cała faza folikularna została następnie podzielona na część wczesną i późną. Wczesna faza pęcherzykowa jest zdefiniowana jako okres od początku miesiączki lub uwolnienia supresji HPO do szczytu międzycyklowego FSH. Późna faza folikularna to okres od szczytu międzycyklowego FSH do skoku LH w połowie cyklu. Istotne różnice pomiędzy młodszymi i starszymi kobietami w obrębie cyklu kontrolnego lub badawczego odnotowano powyżej odpowiednich słupków.
FSH
Profile FSH otaczające szczyt FSH wczesnej fazy pęcherzykowej zarówno dla cyklu kontrolnego, jak i badawczego przedstawiono na rycinie 2. Szczytowy poziom FSH we wczesnej fazie pęcherzykowej był wyższy u osób starszych zarówno w cyklu kontrolnym (12,0 ± 1,4 vs. 6,8 ± 0,3 mIU/ml, odpowiednio; P < 0,01), jak i badanym (12,1 ± 1,9 vs. 6,5 ± 0,4 mIU/ml, odpowiednio; P < 0,01). Nie zaobserwowano różnic w wielkości piku FSH pomiędzy cyklem kontrolnym i badanym w każdej grupie wiekowej (ryc. 2). Dlatego też wielkość piku FSH wydaje się być niezależna od wpływu poprzedzającej fazy lutealnej w obu grupach wiekowych.
Wartości FSH u młodszych (n = 13) i starszych (n = 15) badanych w stosunku do międzycyklowego piku FSH zarówno w cyklach kontrolnych, jak i tych po supresji osi HPO (badanie). Wzorce te nie różniły się istotnie w cyklach kontrolnych w porównaniu z cyklami badanymi.
Wartości FSH u młodszych (n = 13) i starszych (n = 15) osób w stosunku do międzycyklowego szczytu FSH w obu cyklach kontrolnych i tych po supresji osi HPO (badanie). Wzorce te nie różniły się istotnie w cyklach kontrolnych w porównaniu z cyklami badanymi.
Sekrecja hormonów jajnikowych
Dominującymi produktami wydzielniczymi dominującego pęcherzyka jajnikowego są E2 i inhibina A. Rycina 3 przedstawia stężenia E2 w fazie pęcherzykowej, znormalizowane do skoku LH, dla obu grup wiekowych w cyklach kontrolnych i badanych. Wzorzec i ilość E2 wydzielanego przez dominujący pęcherzyk są podobne pomiędzy cyklami badanymi i kontrolnymi w obu grupach wiekowych. Chociaż nachylenie narastania E2 i wielkość dominującego pęcherzyka nie różniły się między grupami, szczyt E2 w połowie cyklu był większy u starszych kobiet zarówno w cyklu kontrolnym (1175 ± 73 vs. 973 ± 76 pmol/liter, odpowiednio; P = 0,05), jak i badanym (1351 ± 91 vs. 1061 ± 94 pmol/liter, odpowiednio; P < 0,05). W obu cyklach starsze osoby wykazywały również prawidłowe stężenia inhibiny A w fazie folikularnej, przy czym nie obserwowano różnic między cyklami kontrolnymi i badanymi (ryc. 4). Starsze osoby miały wyższe stężenia inhibiny A w połowie cyklu zarówno w cyklu kontrolnym (3,44 ± 0,45 vs. 2,50 ± 0,25 IU/ml, odpowiednio; P = 0,08), jak i badanym (3,32 ± 0,37 vs. 2,54 ± 0,26 IU/ml, odpowiednio; P = 0,10), ale wzrost ten nie osiągnął istotności statystycznej. Tak więc dominuj±cy pęcherzyk starszej owuluj±cej kobiety wydziela normalne lub podwyższone stężenia zarówno E2, jak i inhibiny A. Na wydzielanie tych hormonów pęcherzykowych nie ma wpływu uprzednia supresja osi HPO.
Warto¶ci E2 u młodszych (n = 13) i starszych (n = 15) uczestniczek w odniesieniu do skoku LH w połowie cyklu zarówno w cyklach kontrolnych, jak i w cyklach po supresji osi HPO (badanie). These patterns were not significantly different in the control vs. the study cycles.
E2 values in younger (n = 13) and older (n = 15) subjects relative to the midcycle LH surge in both control cycles and those following suppression of the HPO axis (study). Wzorce te nie różniły się istotnie w cyklach kontrolnych vs. badanych.
Stężenia inhibiny A w surowicy krwi u młodszych (n = 13) i starszych (n = 12) badanych w stosunku do midcycle LH surge w obu cyklach kontrolnych i cyklach po supresji osi HPO (cykle badane). Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupami wiekowymi.
Stężenia inhibiny A w surowicy krwi u młodszych (n = 13) i starszych (n = 12) badanych w stosunku do midcycle LH surge w obu cyklach kontrolnych i cyklach po supresji osi HPO (cykle badawcze). Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupami wiekowymi.
W przeciwieństwie do inhibiny A, inhibina B, która jest produkowana głównie przez małe (<10 mm) pęcherzyki antralne (19, 20), była znacząco niższa we wczesnej fazie pęcherzykowej u starszych kobiet zarówno w cyklach kontrolnych, jak i badanych (ryc. 5). Należy zauważyć, że nie wszystkie uczestniczki miały wystarczającą ilość podwielokrotności surowicy do wykonania oznaczeń inhibiny A i/lub B; dlatego liczba analizowanych uczestniczek jest podana w legendzie każdej figury.
Stężenia inhibiny B w surowicy u młodszych (n = 8) i starszych (n = 12) uczestniczek w stosunku do międzycyklowego szczytu FSH w obu cyklach kontrolnych i cyklach po supresji osi HPO (cykle badane). Starsze osoby miały istotnie niższe stężenia inhibiny B zarówno w cyklach kontrolnych, jak i badanych.
Stężenia inhibiny B w surowicy u młodszych (n = 8) i starszych (n = 12) osób w stosunku do piku międzycyklowego FSH zarówno w cyklach kontrolnych, jak i w cyklach po supresji osi HPO (cykle badane). Starsze osoby miały znamiennie niższe stężenia inhibiny B zarówno w cyklach kontrolnych, jak i w cyklach badanych.
Dyskusja
Poprzednie badania wykazały postępujące skracanie się fazy folikularnej wraz z postępującym wiekiem, pomimo najwyraźniej prawidłowej wielkości dominującego pęcherzyka, zdolności wydzielniczej i owulacji (5, 7, 14). Możliwe wyja¶nienia obejmuj± albo wcze¶niejsz± (zaawansowan±) selekcję, albo szybszy (przyspieszony) rozwój dominuj±cego pęcherzyka. W obu przypadkach, czynniki, które decyduj± o długo¶ci fazy pęcherzykowej mog± obejmować zmiany w fizjologii fazy lutealnej (wpływaj±c na parakrynne i/lub endokrynne mechanizmy sygnalizacyjne) lub zmiany w interakcjach HPO wcze¶niejszej fazy pęcherzykowej. Obecne badanie miało na celu wyeliminowanie efektów poprzedzającej fazy lutealnej poprzez supresję osi HPO w podobnym stopniu. W ten sposób faza pęcherzykowa mogła być badana z podobnego punktu wyjścia.
Badania fazy pęcherzykowej u normalnych kobiet wykazały, że FSH zaczyna wzrastać w późnej fazie lutealnej, osiąga szczyt we wczesnej fazie pęcherzykowej, a następnie spada wraz z pojawieniem się dominującego pęcherzyka (21, 22). Sonograficzne pojawienie się dominującego pęcherzyka wiąże się ze wzrostem stężenia E2 w surowicy, co z kolei jest skorelowane ze spadkiem stężenia FSH (23). Dlatego też skupiliśmy się na szczycie FSH we wczesnej fazie pęcherzykowej jako wskaźniku selekcji pęcherzyka dominującego. Zarówno w cyklach kontrolnych, jak i w cyklach po supresji osi HPO, faza folikularna u starszych kobiet jest skrócona o około 2-3 dni; w szczególności, szczyt FSH we wczesnej fazie folikularnej występuje wcześniej. Wyniki obecnego badania sugerują, że skrócona faza folikularna u starszych kobiet jest spowodowana zaawansowaną rekrutacją (tj. wcześniejszą selekcją dominującego pęcherzyka), a nie przyspieszonym (tj. szybszym) wzrostem dominującego pęcherzyka. Gdyby starsze kobiety miały przyspieszony wzrost dominującego pęcherzyka, spodziewalibyśmy się znaleźć różnicę między grupami w czasie od wczesnego szczytu FSH do skoku LH.
Przypuszczalnym mechanizmem skrócenia fazy folikularnej u starszych kobiet jest wcześniejszy i wyższy wzrost FSH u tych osób w porównaniu z młodszymi. Zjawisko to wystąpiło przy braku wpływu poprzedzającej fazy lutealnej, co sugeruje, że początek i wielkość wczesnego pęcherzykowego podwyższenia FSH może być spowodowana subtelnymi różnicami we wczesnej fazie pęcherzykowej hormonów jajnikowych, związanymi ze zmniejszającą się rezerwą jajnikową. Z drugiej strony, zauważyliśmy, że faza pęcherzykowa była dłuższa w obu grupach wiekowych po supresji nafareliną w porównaniu z cyklem kontrolnym. Chociaż odkrycie to wynika prawdopodobnie częściowo z czasu potrzebnego przysadce do odzyskania zdolności reagowania na GnRH (24), to jednak potwierdza ono również koncepcję, że dominująca rekrutacja pęcherzyków jajnikowych jest inicjowana w fazie lutealnej poprzedniego cyklu miesiączkowego (25).
Hormonem kandydującym, który może być odpowiedzialny za obserwowane różnice w wydzielaniu FSH we wczesnej fazie pęcherzykowej, jest inhibina B, heterodimeryczna glikoproteina o masie 32 kDa wydzielana przez pęcherzyki jajnikowe, która selektywnie hamuje wydzielanie FSH. Poziom inhibiny B jest skorelowany z wielkością kohorty rozwijających się wczesnych pęcherzyków antralnych (26). Zmniejszenie stężenia inhibiny B u starszych owuluj±cych kobiet może być wynikiem postępuj±cej atrezji pęcherzyków jajnikowych i zwi±zanego z tym spadku liczby pęcherzyków antralnych (10, 27). Starsze kobiety z podwyższonym poziomem FSH wykazuj± niższe poziomy inhibiny B we wczesnej fazie pęcherzykowej, co prawdopodobnie jest odbiciem zmniejszaj±cej się puli pęcherzyków jajnikowych (19, 20, 28). Ten wzorzec hormonalny utrzymywał się po obniżeniu regulacji przysadki, co sugeruje, że niskie poziomy inhibiny B u starszych kobiet s± niezależne od wydzielania inhibiny lub steroidów w fazie lutealnej.
Normalna wielko¶ć dominuj±cego pęcherzyka oraz normalne wydzielanie E2 i inhibiny A w fazie pęcherzykowej wskazuj±, że dominuj±cy pęcherzyk u starszych kobiet jest zdrowy i odpowiada na stymulację FSH. Wydaje się jednak, że wyższe stężenia FSH są konieczne do rekrutacji i utrzymania prawidłowej funkcji dominującego pęcherzyka. Wyższe poziomy E2 w połowie cyklu, odnotowane u starszych owuluj±cych kobiet (14, 29), mog± być spowodowane silniejszym wydzielaniem przez pęcherzyk dominuj±cy i/lub mog± być rezultatem udziału pęcherzyków wtórnych. Nasze poprzednie badania nad zawarto¶ci± steroidów w płynie pęcherzykowym sugeruj±, że dominuj±cy pęcherzyk jest przede wszystkim odpowiedzialny za wyższe poziomy kr±ż±cego E2 obserwowane u starszych kobiet przed menopauz± (14). Wyniki obecnego badania potwierdzaj± zwi±zek pomiędzy monotropowym wzrostem FSH a wczesnym rozwojem i owulacj± pęcherzyka dominuj±cego. Konieczne są dalsze badania w celu ustalenia, czy istnieje także związek pomiędzy podwyższonym FSH, wyższymi przedowulacyjnymi poziomami E2, i/lub przyspieszonym tempem atrezji pęcherzyka obserwowanym pod koniec czwartej dekady życia.
W podsumowaniu, niniejsze badanie dostarcza dowodów na to, że skrócona faza pęcherzykowa obserwowana u starszych, owulujących kobiet jest spowodowana skróceniem wczesnej części fazy pęcherzykowej. Późna faza pęcherzykowa pozostaje niezmieniona pod względem długości i profilu hormonalnego. Sugeruje to, że wzrost dominuj±cego pęcherzyka nie jest przyspieszony, lecz że jego selekcja jest zaawansowana. Badania te wykazuj± również, że skrócona faza pęcherzykowa starszej, owuluj±cej kobiety nie jest zależna od hormonalnych wpływów poprzedzaj±cej fazy lutealnej.
Przyznajemy Pani Gretchen Davis i Pani Laurie Guidry za ich udział w badaniach. Laurie Guidry za pomoc w rekrutacji uczestników i zarządzaniu projektem, panu Patrickowi Clarke’owi za pomoc przy ilustracjach oraz pani Dorothy McGuinness, panu Arlenowi Sarkissianowi, panu Josephowi Moyowi i pani Sheili Mallette za ich fachową pomoc techniczną przy wykonywaniu testów.
Ta praca była wspierana przez NIA Grant RO1-AG-14579 i NICHHD Grant U54-HD29164.
Skróty:
-
CV,
Coefficient(s) of variation;
-
E2,
estradiol;
-
HPO,
podwzgórze-przysadka-jajnik.
,
,
:
–
van Noord
,
,
,
,
,
:
–
:
–
,
,
,
:
–
,
,
:
–
,
:
–
,
,
,
,
,
:
–
,
,
,
:
–
,
,
:
–
,
,
,
,
:
–
,
,
,
,
,
,
:
–
,
,
,
,
,
,
:
–
,
,
,
, Jr.
:
–
,
,
,
,
,
:
–
,
,
,
:
–
,
,
,
,
,
,
:
–
,
,
,
,
:
–
,
,
,
,
, Soules MR. Decreased inhibin B secretion is associated with the monotropic FSH rise in older, ovulatory women: a study of serum and follicular fluid levels of dimeric inhibin A and B in spontaneous menstrual cycles.
:
–
,
,
,
,
,
, McNeilly AS. Measurement of dimeric inhibin B throughout the human menstrual cycle.
:
–
,
,
,
:
–
,
:
–
,
,
,
,
, Bouchard Ph.
:
–
van
,
,
,
,
:
–
,
:
–
:
–
,
,
,
,
:
–
,
,
,
,
,
:
–
,
,
,
:
–
,
,
,
:
–
.