Kościół powstał i został założony w dniu Pięćdziesiątnicy w Jerozolimie. Naśladowcy Jezusa jako Mesjasza (Ha Maschiach), wywodzą początek stania się znanym światu jako „chrześcijanie” od wspólnoty założonej w Antiochii: „Potem odszedł Barnaba do Tarsu, aby szukać Saula: a gdy go znalazł, przyprowadził go do Antiochii”. Przez cały rok spotykali się ze zborem i nauczali duże liczby. Uczniowie, których pochodzenie rozpoczęło się w rozproszeniu wynikającym z prześladowań w Jerozolimie, zostali „po raz pierwszy nazwani chrześcijanami w Antiochii”. Znani pod różnymi nazwami, w tym „Wyznawcy Drogi”. Później uznana przez Apostołów w Jerozolimie, jednym z jej czołowych członków był Barnaba, który został wysłany, aby zorganizować nowy kościół (zob. Dz 11,19-26) (zob. Wczesne ośrodki chrześcijaństwa). Później stał się on patriarchatem Antiochii jako jeden z pięciu głównych patriarchatów – to jest Pentarchia – Pentarchia jest modelem organizacji kościelnej historycznie popieranym we wschodnim Kościele prawosławnym. Znalazł on swój najpełniejszy wyraz w prawach cesarza Justyniana I z Cesarstwa Bizantyjskiego.
Zgodnie z Dziejami Apostolskimi 11:19-26, wspólnota chrześcijańska w Antiochii rozpoczęła się, gdy chrześcijanie, którzy zostali rozproszeni z Jerozolimy z powodu prześladowań, uciekli do Antiochii. Dołączyli do nich chrześcijanie z Cypru i Cyreny, którzy migrowali do Antiochii. To właśnie w Antiochii wyznawcy Jezusa po raz pierwszy zostali nazwani chrześcijanami.
Główny punkt zainteresowania jest jednak związany z postępem chrześcijaństwa wśród wyznawców nieżydowskich. Tradycja utrzymuje, że pierwszy kościół pogański został założony w Antiochii, Dzieje Apostolskie 11:20-21, gdzie jest zapisane, że uczniowie Jezusa Chrystusa zostali po raz pierwszy nazwani chrześcijanami (Dzieje Apostolskie 11:26). To właśnie z Antiochii św. Paweł rozpoczął swoje podróże misyjne.
W rozproszeniu pierwotnego Kościoła w Jerozolimie, podczas kłopotów wynikających z odważnego działania Szczepana, niektórzy Żydzi cypryjscy i cyrenajscy, którzy wychowali się w greckich wspólnotach i którzy mieli inne spojrzenie na świat niż Żydzi palestyńscy, przybyli do Antiochii. Tam dokonali „innowacji”, zwracając się nie tylko do Żydów, ale także do Greków (patrz Godfearers, aby poznać tło historyczne). Możemy tu rozumieć (1) że użyte słowa oznaczają udane głoszenie i przyjmowanie Greków do chrześcijańskiego zgromadzenia, i (2) że taka innowacja miała miejsce powoli i rozpoczęła się w synagodze, gdzie greccy prozelici usłyszeli słowo.
Antiochia jest ściśle związana z wczesną historią ewangelii. Była ona wielkim centralnym punktem, z którego wysyłano misjonarzy do pogan (przypuszczalnie zgodnie z Wielkim Nakazem). Było to miejsce narodzin słynnego ojca chrześcijańskiego Chryzostoma, który zmarł w 407 r. n.e.
Nikolas, diakon z Siedmiu Diakonów, był prozelitą z Antiochii. Chrześcijanie rozproszeni po męczeńskiej śmierci Szczepana głosili w Antiochii kazania bałwochwalczym Grekom, a nie „Grekom” lub greckojęzycznym Żydom, zgodnie z rękopisem aleksandryjskim Dziejów Apostolskich 11:20-26, skąd powstał kościół pod opieką Barnaby i Pawła. Z Antiochii ich dobroczynność została wysłana przez ręce Barnaby i Saula do braci w Jerozolimie cierpiących głód.
Paul rozpoczął tu systematycznie swoją posługę. W Antiochii judaizatorzy z Jerozolimy zakłócili spokój w kościele Dz 15:1. Tutaj Paweł upomniał Piotra za dysymulację (Galacjan 2:11-12, Incydent w Antiochii). Z Antiochii Paweł rozpoczął swoją pierwszą podróż misyjną Dz 13:1-3, i wrócił do niej Dz 14:26. Rozpoczął, po dekrecie jerozolimskim, skierowanym do nawróconych pogan w Antiochii, i tam zakończył swoją drugą podróż misyjną Dz 15:36,18:22-23. Tam też rozpoczęła się jego trzecia podróż. Ignacy był tam następnie biskupem przez czterdzieści lat, aż do męczeńskiej śmierci A. D. 107.
Siedzibą patriarchatu była dawniej Antiochia, w dzisiejszej Turcji. Jednakże w XV wieku został on przeniesiony do Syrii w odpowiedzi na inwazję osmańską.
Niektóre greckie „starożytne synagogalne” obrzędy kapłańskie i hymny przetrwały częściowo do dziś, zwłaszcza w odrębnych nabożeństwach Melkite i greckich wspólnot prawosławnych w prowincji Hatay w południowej Turcji, Syrii, Libanie i północnym Izraelu. Członkowie tych wspólnot nadal nazywają siebie Rûm, co dosłownie oznacza „wschodniorzymski” lub bizantyjski w języku tureckim, perskim i arabskim. Termin „Rum” jest używany w przeciwieństwie do „Ionani”, co oznacza grecki lub „Ionian”
.