Alai

Dynastia Qing (1644-1912) była ostatnią cesarską dynastią Chin. Została oficjalnie założona w 1636 r. na terenie dzisiejszych północno-wschodnich Chin, ale dopiero w 1644 r. zastąpiła dynastię Ming w Chinach właściwych. Okres panowania Qing zakończył się, gdy klan cesarski (nazwisko Aisin Gioro) abdykował w lutym 1912 r., kilka miesięcy po tym, jak powstanie wojskowe rozpoczęło Rewolucję Xinhai (1911), która doprowadziła do powstania Republiki Chińskiej (1912-1949).

Nurhaci (1559-1626), chan z Jurchens, założył „Later Jin” w 1616 w odniesieniu do dynastii Jurchen Jin (1115-1234), która kiedyś panowała nad północnymi Chinami. Jego syn i następca Hong Taiji (1592-1643) przemianował swój lud na „Manchu” w 1635 roku i zmienił nazwę państwa Nurhaci z „Later Jin” na „Qing” w 1636 roku. Hong Taiji był prawdziwym założycielem instytucji cesarskich Qing. Jako pierwszy przyjął tytuł „cesarza” (huangdi) i założył cesarską świątynię przodków w stolicy Qing, Mukden, w 1636 roku. Po zdobyciu przez Qing Pekinu w 1644 r. i przywłaszczeniu sobie Świątyni Przodków Ming, od 1648 r. Nurhaci był tam czczony jako Qing „Taizu”, nazwa świątyni zarezerwowana dla założycieli dynastii.

Jak ich poprzednicy z dynastii Ming (1368-1644) – ale w przeciwieństwie do cesarzy wcześniejszych dynastii, takich jak Han (206 BCE-220 CE), Tang (618-907) i Song (960-1276) – cesarze Qing używali tylko jednej nazwy ery („Shunzhi”, „Qianlong”, „Guangxu”, itp.) przez całe swoje panowanie i są najczęściej znani pod tą nazwą. Począwszy od Nurhaci, było trzynastu władców Qing. Po zdobyciu Pekinu w 1644 r. cesarz Shunzhi (r. 1643-1661) stał się pierwszym z jedenastu władców Qing, który rządził Chinami. Panowanie cesarza Kangxi (1661-1722) trwało 61 lat i było najdłuższe, choć jego wnuk Qianlong (1735-1796) panowałby jeszcze dłużej, gdyby celowo nie przekazał tronu cesarzowi Jiaqing (1796-1820), aby nie panować dłużej niż Kangxi. Cesarze Qing następowali po sobie z ojca na syna aż do momentu, gdy cesarz Tongzhi (r. 1861-1874), jedenasty władca Qing, zmarł bezpotomnie w 1874 roku. Dwaj ostatni cesarze zostali wybrani przez cesarzową Dowager Cixi z innych gałęzi klanu cesarskiego.

Sukcesja

W przeciwieństwie do cesarzy Ming, którzy mianowali swojego najstarszego syna dziedzicem i zabronili innym synom uczestnictwa w polityce, monarchowie Qing nie wybierali swoich następców według primogenitury. Kiedy w 1622 roku Nurhaci (1559-1626) został zapytany, którego ze swoich synów wybrał na następcę chana Dżurczenów, odmówił odpowiedzi, mówiąc swoim synom, że po jego śmierci powinni zdecydować, kto z nich jest najbardziej kompetentnym przywódcą. Jego odpowiedź odzwierciedlała fakt, że w społeczeństwie Dżurdżenów o sukcesji na stanowisku wodza plemiennego decydowały zazwyczaj zasługi, a nie pochodzenie. Gdy Nurhaci zmarł w 1626 roku, komitet książąt mandżurskich wybrał Hong Taiji (1592-1643) na jego następcę. Śmierć Hong Taiji w 1643 roku spowodowała kolejny kryzys sukcesyjny, ponieważ wielu innych synów Nurhaci’ego wydawało się być wykwalifikowanymi przywódcami. W ramach kompromisu książęta Manchu wybrali czteroletniego syna Hong Taiji, Fulina (cesarz Shunzhi, r. 1643-1661), na jego następcę, co oznaczało przyjęcie sukcesji ojciec-syn w linii cesarskiej Qing.

Shunzhi, który zmarł na ospę w 1661 r., wybrał swojego trzeciego syna Xuanye na następcę, ponieważ przeżył ospę. To dziecko panował jako cesarz Kangxi (r. 1661-1722), który po raz pierwszy w historii Qing za chińskim zwyczajem primogenitury i mianował swojego najstarszego syna Yinreng (1674-1725) jako następcę pozornego. Następca pozorny został dwukrotnie usunięty z powodu swojej ekstrawagancji i odrażającego zachowania, które obejmowało próbę zamachu na cesarza. Po tym, jak Yinreng został zdegradowany na dobre w 1712 r., cesarz odmówił wyznaczenia następcy. Ponieważ polityka Qing zmuszała książąt cesarskich do rezydowania w stolicy Pekinie, wielu książąt zaangażowało się w politykę, a sukcesja Kangxi stała się szczególnie sporna. Po śmierci Kangxi w 1722 r. jego czwarty syn Yinzhen (1678-1735) okazał się zwycięzcą i panował jako cesarz Yongzheng, ale jego prawowitość była kwestionowana przez lata po jego przystąpieniu.

Aby uniknąć takich walk w przyszłości, Yongzheng zaprojektował system, w którym żyjący cesarz wybierał swojego następcę z wyprzedzeniem i na podstawie zasług, ale utrzymywał swój wybór w tajemnicy aż do łoża śmierci. Imię przyszłego cesarza zostało zapieczętowane w szkatułce, którą ukryto za panelem w krokwiach pałacu Qianqing w Zakazanym Mieście. Na następcę Yongzheng wybrał swojego piątego syna Hongli (1711-1799), który sam wybrał swojego piętnastego syna Yongyana. Ten ostatni, który panował jako cesarz Jiaqing (r. 1796-1820), wybrał swojego następcę Minninga (1782-1850) w 1799 r., ale odczytał swój testament dopiero na krótko przed śmiercią.

Kiedy Zaichun, cesarz Tongzhi, zmarł bezpotomnie w 1874 r., jego matka cesarzowa Dowager Cixi była tą, która wybrała następnego cesarza. Zamiast jednak sprawić, by zmarły cesarz przyjął dziedzica z pokolenia niższego od siebie (w tym przypadku byłby to siostrzeniec cesarza Tongzhi), jak nakazywały zasady sukcesji cesarskiej, wybrała jednego z tego samego pokolenia. Nowym cesarzem został Zaitian (1871-1908), syn jednego z przyrodnich braci zmarłego męża Cixi, cesarza Xianfeng (r. 1850-1861). Zapewniła przeciwników, że jak tylko nowy cesarz będzie miał syna, zostanie on adoptowany do linii Zaichun. Ale Zaichun również zmarł bezpotomnie, a Cixi wybrała jego następcę Puyi w 1908 r.

Regenci i cesarzowe dowager

Polityka dziedziczenia i sukcesji Qing utrudniała cesarzowym i ich krewnym budowanie władzy na dworze, tak jak miało to miejsce na przykład w dynastii Han. Zagrożenia dla władzy cesarskiej pochodziły zazwyczaj z wewnątrz klanu cesarskiego. Gdy we wrześniu 1643 roku młody Fulin został wybrany na następcę swojego ojca Hong Taiji, wybrano dla niego dwóch „książąt regentów”: Przyrodniego brata Hong Taiji – Dorgona (1612-1650) i bratanka Nurhaci – Jirgalanga (1599-1655). Wkrótce po zajęciu Pekinu przez Qing pod przywództwem Dorgona w maju 1644 roku, Dorgon zaczął kontrolować wszystkie ważne sprawy rządowe. W oficjalnych dokumentach nazywano go „Cesarskim Wujkiem Księciem Regentem” (Huang shufu shezheng wang 皇叔父攝政王), tytuł, który sprawił, że był o krok od objęcia tronu. Kilka dni po śmierci otrzymał imię świątynne (Chengzong 成宗) i zaszczytny pośmiertny tytuł (Yi huangdi 義皇帝, „Sprawiedliwy Cesarz”), a jego tabliczka duchowa została umieszczona w Cesarskiej Świątyni Przodków obok tabliczek Nurhaci i Hong Taiji. Na początku marca 1651 roku, po tym jak zwolennicy Dorgona zostali usunięci z dworu, tytuły te zostały unieważnione.

Trzech najpotężniejszych regentów dynastii Qing: (od lewej do prawej) Dorgon (r. 1643-1650), Oboi (r. 1661-1669) i cesarzowa Dowager Cixi (r. 1861-1889 i 1898-1908)

Panowanie cesarza Shunzhi zakończyło się, gdy zmarł na ospę w 1661 r. w wieku 22 lat. Jego ostatni testament – który został zmanipulowany, a może nawet sfałszowany przez jego beneficjentów – wyznaczył czterech współregentów dla jego syna i następcy, sześcioletniego Xuanye, który miał panować jako cesarz Kangxi. Wszyscy czterej byli mandżurskimi dygnitarzami, którzy wspierali Shunzhi po śmierci Dorgona, ale ich natywistyczne działania odwróciły wiele z polityki Shunzhi. Regencja Oboi”, nazwana tak na cześć najpotężniejszego z czterech regentów, trwała do 1669 roku, kiedy to Kangxi rozpoczął swoje osobiste rządy.

Przez prawie 200 lat imperium Qing było rządzone przez dorosłych cesarzy. W ostatnich pięćdziesięciu latach dynastii – od śmierci cesarza Xianfenga w 1861 roku do ostatecznej abdykacji młodego cesarza Puyi w 1912 roku – pozycja cesarska ponownie stała się podatna na władzę regentów, cesarzowych dowagerów, cesarskich wujów i eunuchów. Cesarzowa Dowager Cixi (1835-1908), żona zmarłego cesarza Xianfenga, doszła do władzy w wyniku zamachu stanu, w którym obaliła ośmiu regentów mianowanych przez jej męża. Kontrolowała rząd podczas panowania Tongzhi (1861-1875) i Guangxu (1875-1908). Od 1861 r. była oficjalnie współregentką, ale jej rola polityczna wzrosła tak bardzo, że w ciągu kilku lat przejęła większość spraw rządowych. Została jedyną regentką w 1881 r. po śmierci drugiej cesarzowej dowager. Z pomocą eunuchów i książąt Manchu pozostawała regentką aż do marca 1889 r., kiedy to w końcu pozwoliła cesarzowi Guangxu rządzić osobiście (miał wtedy 28 lat). Po tym, jak interweniowała, by zakończyć Reformę Stu Dni we wrześniu 1898 r., kazała zamknąć cesarza w areszcie domowym i sprawowała rządy w Qing aż do swojej śmierci w 1908 r. To ona wybrała Guangxu na regenta. To ona wybrała następcę Guangxu, dziecko Puyi, którego regentem został jego ojciec Zaifeng, książę Chun.

Wielokrotne apelacje

Podobnie jak cesarze poprzednich dynastii, monarchowie Qing byli znani pod kilkoma imionami, które miały być używane w różnych okolicznościach.

Nazwa epoki

Nazwa ery cesarza została wybrana na początku jego panowania, aby odzwierciedlić polityczne obawy sądu w tym czasie. Nowa nazwa ery zaczynała obowiązywać w pierwszym dniu Nowego Roku po przystąpieniu cesarza do Unii, który przypadał między 21 stycznia a 20 lutego (włącznie) kalendarza gregoriańskiego. Nawet jeśli cesarz zmarł w środku roku, nazwa jego ery była używana przez resztę tego roku, zanim oficjalnie rozpoczęła się kolejna era. Z powodu tej rozbieżności między pierwszym dniem ery a dniem wstąpienia cesarza, większość cesarzy po raz pierwszy panowała pod nazwą ery swojego poprzednika.

Podobnie jak cesarze z dynastii Ming, monarchowie z dynastii Qing używali tylko jednej nazwy ery panowania i są zazwyczaj znani pod tą nazwą, jak wtedy, gdy mówimy o „cesarzu Qianlong” (r. 1735-1795) lub „cesarzu Guangxu” (r. 1875-1908). Ściśle rzecz biorąc, nazywanie cesarza Qianlonga po prostu „Qianlongiem” jest błędne, ponieważ „Qianlong” nie było nazwiskiem własnym tego cesarza, lecz nazwą epoki, w której panował. Dla wygody jednak wielu historyków nadal nazywa go Qianlongiem (choć nie „cesarzem Qianlongiem”). Jedynymi cesarzami z dynastii Qing, którzy nie są powszechnie znani pod nazwą swojego panowania, są dwaj pierwsi: Nurhaci (r. 1616-1626), który znany jest ze swojego imienia osobistego, oraz jego syn i następca Hong Taiji (r. 1626-1643), którego imię było w rzeczywistości tytułem oznaczającym „księcia Hong”. Hong Taiji był również jedynym cesarzem Qing, który używał dwóch nazw epok (patrz tabela).

Nazwy królowania są zazwyczaj pozostawiane bez tłumaczenia, ale niektórzy uczeni od czasu do czasu je glosyfikują, gdy uważają, że te nazwy mają specjalne znaczenie. Historyk Pamela Crossley wyjaśnia, że imię pierwszej ery Hong Taiji Tiancong 天聰 (abkai sure w Manchu) odnosiło się do „zdolności do transformacji” wspieranej przez Niebo, a jego drugie Chongde 崇德 (wesihun erdemungge) oznaczało osiągnięcie tej transformacji. Praktyka tłumaczenia nazw panowania nie jest nowa: jezuici, którzy rezydowali na dworze Qing w Pekinie w XVIII wieku przetłumaczyli „Yongzheng” – lub jego manchu wersję „Hūwaliyasun tob”- jako Concordia Recta.

Nazwy ery używano do zapisywania dat, zwykle w formacie „Reign-name Xth year, Yth month, Zth day” (czasami skracane jako X/Y/Z przez współczesnych uczonych). Nazwy ery Qing były również używane na monetach, które były odlewane w każdym okresie panowania. Inaczej niż w dynastii Ming, znaki używane w nazwach epok cesarzy Qing były tabu, to znaczy, że znaki w nich zawarte nie mogły być już używane w piśmie w całym imperium.

Nazwa osobista

Podobnie jak w poprzednich dynastiach, nazwa osobista cesarza stała się tabu po jego wstąpieniu. Użycie xuan 玄 („tajemniczy”, „głęboki”) w osobistym imieniu cesarza Kangxi Xuanye 玄燁, na przykład, zmusiło drukarzy książek buddyjskich i daoistycznych do zastąpienia tego bardzo powszechnego znaku yuan 元 we wszystkich swoich książkach. Nawet Daodejing, klasyka taoizmu, oraz Thousand Character Classic, powszechnie używany elementarz, musiały być przedrukowane z yuan zamiast xuan.

Kiedy na tron wstąpił cesarz Yongzheng, którego pokolenie było pierwszym, w którym wszyscy cesarscy synowie mieli wspólny charakter pokoleniowy, jak w chińskich klanach, kazał on wszystkim swoim braciom zmienić pierwszy znak swojego imienia z „Yin” 胤 na „Yun” 允, aby uniknąć tabu. Powołując się na braterską solidarność, jego następca cesarz Qianlong po prostu usunął jedną kreskę z własnego imienia i pozwolił swoim braciom zachować ich własne.

Późniejsi cesarze znaleźli inne sposoby na zmniejszenie niedogodności tabu nazewnictwa. Cesarz Jiaqing (r. 1796-1820), którego imię brzmiało Yongyan 永琰, zastąpił bardzo powszechny pierwszy znak swojego imienia (yong 永, co oznacza „na zawsze”) niejasnym znakiem (顒), który również wymawiano jako „yong”. Cesarz Daoguang (r. 1820-1850) usunął ze swojego imienia znak oznaczający „bawełnę” i zarządził, że jego potomkowie powinni odtąd wszyscy pomijać jedną kreskę w swoim imieniu.

Zgodnie z praktyką Manchu cesarze Qing rzadko używali nazwy swojego klanu Aisin Gioro.

Tytuły pośmiertne

Nazwa świątyni

Po śmierci cesarze otrzymali nazwę świątyni i honorowe imię, pod którym będą czczeni w Cesarskiej Świątyni Przodków. Na tablicach duchów, które były tam wyświetlane, po nazwie świątyni następowała nazwa honorowa, jak w „Shizu Zhang huangdi” dla cesarza Shunzhi i „Taizong Wen huangdi” dla Hong Taiji. Jako założyciel dynastii, Nurhaci („Taizu”) stał się głównym przodkiem w głównej sali świątyni. Wcześniejsi ojcowscy przodkowie linii cesarskiej Qing byli czczeni w tylnej sali. Zapisy historyczne, takie jak Veritable Records (tradycyjny chiński: 實錄; uproszczony chiński: 实录; pinyin: Shílù), które zostały skompilowane na koniec każdego panowania, retrospektywnie odniósł się do cesarzy przez ich nazwy świątyń.

Hong Taiji stworzył Qing kult przodków w 1636 roku, kiedy przyjął tytuł cesarza. Biorąc chiński kult cesarski jako model, nazwał swoich głównych przodków ojcowskich „królami” i zbudował Cesarską Świątynię Przodków w swojej stolicy Mukden, aby złożyć im ofiary. Kiedy Qing przejął kontrolę nad Pekinem w 1644 roku, książę regent Dorgon kazał zainstalować tablice przodków Aisin Gioro w miejscu, gdzie wcześniej znajdowała się świątynia przodków Ming. W 1648 roku rząd Qing nadał tytuł „cesarza” tym przodkom i nadał im honorowe pośmiertne imiona i nazwy świątyń, przez które byli znani przez resztę dynastii. Nurhaci został retrospektywnie zidentyfikowany jako Taizu („wielki protoplasta”), zwyczajowe imię nadawane pierwszemu cesarzowi dynastii. Dlatego właśnie Nurhaci jest uważany za pierwszego władcę Qing, nawet jeśli nigdy nie był cesarzem za życia. Taizong był zwyczajową nazwą dla drugiego cesarza dynastii, a więc Hong Taiji został kanonizowany jako Qing Taizong.

Ostatni cesarz dynastii zazwyczaj nie otrzymywał nazwy świątyni, ponieważ jego potomkowie nie byli już u władzy, gdy zmarł, a zatem nie mogli utrwalić kultu przodków. Puyi, ostatni monarcha Qing, panował jako cesarz Xuantong od 1908 do 1912 roku, ale nie otrzymał nazwy świątyni.

Honorowe imię pośmiertne

Po śmierci cesarze otrzymywali honorowy tytuł pośmiertny, który odzwierciedlał ich styl rządzenia. Pośmiertne imię Nurhaci było pierwotnie „Cesarzem Wojennym” (武黃帝 wǔ huángdì) – aby odzwierciedlić jego militarne wyczyny – ale w 1662 r. zostało zmienione na „Najwyższego Cesarza” (高皇帝 gāo huángdì), czyli „cesarza, od którego wywodzą się wszyscy inni”. Pośmiertne imię Hongtaiji, „cesarz listów” (M.: šu hūwangdi; Ch.: 文皇帝 wén huángdì), zostało wybrane, aby odzwierciedlić sposób, w jaki dokonał metamorfozy instytucji Qing podczas swojego panowania.

Lista cesarzy

To jest (kompletna) lista cesarzy dynastii Qing. Cesarze ci byli zazwyczaj intronizowani w pomyślnym dniu wkrótce po śmierci poprzedniego monarchy. Z dwoma wyjątkami (Jiaqing i Guangxu), panowali oni pod nazwą ery swojego poprzednika aż do następnego Nowego Roku. Data, która pojawia się w rubryce „Daty panowania” wskazuje pierwszy dzień roku księżycowego po śmierci poprzedniego cesarza, kiedy to nazwa ery nowego cesarza weszła w użycie. Liczba lat wskazana w tej samej kolumnie jest liczbą lat, w których ta nazwa ery była używana. Ze względu na rozbieżności między kalendarzem zachodnim a chińskim, liczba ta nie odpowiada idealnie liczbie lat, w których cesarz był na tronie.

Ponieważ pośmiertne tytuły i nazwy świątyń były często dzielone przez cesarzy różnych dynastii, aby uniknąć zamieszania, są one zazwyczaj poprzedzone nazwą dynastii. Cesarz Qianlong, na przykład, powinien być określany jako Qing Gaozong, a nie po prostu Gaozong. W tabeli pominięto jednak określenie „Qing”, ponieważ przyjmuje się, że wszyscy wymienieni cesarze pochodzili z tej dynastii. Ponieważ pośmiertne imię każdego cesarza było niezwykle długie – na przykład imię cesarza Shunzhi, było „Titian longyun dingtong jianji yingrui qinwen xianwu dade honggong zhiren chunxiao Zhang huangdi” 體天隆運定統建極英睿欽文顯武大德弘功至仁純孝章皇帝 – tabela pokazuje tylko krótką formę.

Z wyjątkiem ostatniego cesarza Puyi, wszystkie portrety są oficjalnymi portretami dworskimi. Wszystkie daty w tabeli są w kalendarzu gregoriańskim.

.

.

.

.

.

.

.

.

Nazwisko, pod którym jest najczęściej znany (narodziny-śmierć)	Portret	Daty panowania	Nazwisko	Nazwa epoki (chińska- Manchu)	Posthumous name (Chinese- Manchu)	Temple name	Notes
Nurhaci (21. lutego 1559- 30 września 1626)		1616 ↓ 1626	Nurhaci 努爾哈赤 (pinyin: Nǔ’ěrhāchì)	Tiānmìng* 天命 Abkai fulingga	Gāodì# 高帝 Dergi	Tàizǔ 太祖	* Tianming nie był wówczas używany jako nazwa epoki. # Pośmiertne imię Nurhaci brzmiało pierwotnie „Cesarz marsowy” (武皇帝 Wu huangdi; Manchu: Horonggo), ale w 1662 r. zmieniono je na „Najwyższy Cesarz” (高皇帝 Gao huangdi).
Hong Taiji (28 listopada 1592- 21 września 1643)		1626 ↓ 1643	niepewny*	Tiāncōng# 天聰 Abkai pewny (1627-1636); Chóngdéx 崇德 Wesihun erdemungge (1636–1643)	Wéndì 文帝 Genggiyen Su	Tàizōng 太宗	* „Hong Taiji” oznacza „Książę Hong” i prawdopodobnie był tytułem, a nie imieniem. W niektórych zachodnich opracowaniach historycznych, Hong Taiji jest błędnie nazywany Abahai (阿巴海). # Tiancong mógł nie być nazwą epoki. x Hong Taiji ogłosił zmianę z Tiancong na Chongde w maju 1636 roku, kiedy ogłosił się „cesarzem” nowo nazwanej dynastii „Qing”.
Cesarz Shunzhi (15 marca 1638- 5 lutego 1661)		(8 lutego) 1644* ↓ 1661 (18 lat)	Fúlín 福臨	Shùnzhì 順治 Ijishūn dasan	Zhāngdì 章帝 Eldembure	Shìzǔ 世祖	* Od 1643 do 1650r, władza polityczna spoczywała w rękach księcia regenta Dorgona (patrz następny rząd). Cesarz Shunzhi rozpoczął osobiste rządy w 1651 roku.
Dorgon* (17 listopada 1612- 31 grudnia 1650)		1643 ↓ 1650	Dorgon 多爾袞 (pinyin: Duōěrgǔn)	none*	Yìdì* 義帝	Chéngzōng* 成宗	* Dorgon kontrolował rządy Qing podczas wczesnego panowania Shunzhi, ale nigdy nie został oficjalnie mianowany cesarzem i nie miał własnej nazwy epoki. Chociaż przyznano mu pośmiertne tytuły w 1651 r., kilka dni po jego śmierci, zostały one zniesione jeszcze w tym samym roku.
Cesarz Kangxi (4 maja 1654- 20 grudnia 1722)		(18 lutego) 1662* ↓ 1722 (61 lat)	Xuányè 玄燁	Kāngxī 康熙 Elhe taifin	Réndì 仁帝 Gosin	Shèngzǔ 聖祖	* Do 1669r, władza polityczna spoczywała w rękach czterech regentów, z których najpotężniejszym był Oboi.
Cesarz Yongzheng (13 grudnia 1678- 8 października 1735)		(5 February) 1723 ↓ 1735 (13 years)	Yìnzhēn 胤禛	Yōngzhèng 雍正 Hūwaliyasun tob	Xiàndì 憲帝 Temgetulehe	Shìzōng 世宗
Cesarz Qianlong (25. września 1711- 7 lutego 1799)		(12 lutego) 1736 ↓ 1796* (60 lat)	Hónglì 弘曆	Qiánlóng 乾隆 Abkai wehiyehe	Chúndì 純帝 Yongkiyangga	Gāozōng 高宗	* W akcie synowskiej pobożności, aby zapewnić, że nie będzie panował dłużej niż jego dziadek Kangxi, cesarz Qianlong przeszedł na emeryturę 8 lutego 1796 roku – ostatniego dnia tego roku w chińskim kalendarzu – i przyjął tytuł cesarza-emeryta. Pozostał jednak ostateczną władzą aż do swojej śmierci w 1799 roku.
Cesarz Jiaqing (13 listopada 1760- 2 września 1820)		(9 February)* 1796 ↓ 1820 (25 years)	Yóngyǎn# 顒琰	Jiāqìng 嘉慶 Saicungga fengšen	Ruìdì 睿帝 Sunggiyen	Rénzōng 仁宗	* Pierwszy dzień ery Jiaqing był również pierwszym dniem panowania tego cesarza, ponieważ jego ojciec odszedł na emeryturę ostatniego dnia poprzedniego roku. Jiaqing nie był naprawdę u władzy aż do śmierci Qianlonga w 1799 r. # Jego imię przed intronizacją brzmiało Yŏngyăn 永琰, ale zmienił pierwszy znak na homofoniczne 顒, ponieważ tabu nazewnicze na wspólny znak yong 永 („na zawsze”) byłoby zbyt niewygodne.
Cesarz Daoguang (16 września 1782- 25 lutego 1850)		(3 lutego) 1821 ↓ 1850 (30 lat)	Mínníng* 旻寧	Dàoguāng 道光 Doro eldengge	Chéngdì 成帝 Šanggan	Xuānzōng 宣宗	* Jego imię brzmiało Miánníng 綿寧, ale zmienił je na Minning, gdy wstąpił na tron, ponieważ tabu nazewnicze na wspólny znak mian 綿 („bawełna”) byłoby zbyt niewygodne.
Cesarz Xianfeng (17 lipca 1831- 22 sierpnia 1861)		(1 lutego) 1851 ↓ 1861 (11 lat)	Yìzhǔ 奕詝	Xiánfēng 咸豐 Gubci elgiyengge	Xiǎndì 顯帝 Iletu.	Wénzōng 文宗
Cesarz Tongzhi (27 kwietnia 1856- 12 stycznia 1875)		(30 stycznia) 1862 ↓ 1875 (13 lat)	Zǎichún 載淳	Tóngzhì* 同治 Yooningga dasan	Yìdì 毅帝 Filingga	Mùzōng 穆宗	* Urzędnicy dworscy najpierw zdecydowali się użyć nazwy panowania „Qixiang” 祺祥 (Qíxiáng), ale zmienili zdanie i osiedlili się na „Tongzhi” przed rozpoczęciem następnego Nowego Roku, więc „Qixiang” nigdy nie został użyty.
Cesarz Guangxu (14 sierpnia 1871- 14 listopada 1908)		(6 stycznia) 1875 ↓ 1908 (34 lata)	Zǎitián 載湉	Guāngxù 光緒 Badarangga doro	Jǐngdì 景帝 Ambalinggū	Dézōng 德宗
Cesarz Xuantong (7 lutego 1906- 17 października 1967)		(22 stycznia) 1909 ↓ (17 lutego) 1912* (3 lata)	Pǔyí 溥儀 znany również jako Henry	Xuāntǒng 宣統 Gehungge yoso	brak given	none given	*”Artykuły o przychylnym traktowaniu cesarza Wielkiego Qing po jego abdykacji” (清帝退位 優待條件) podpisane przez matkę Puyi cesarzową dowager Longyu, Yuan Shikai i tymczasowy rząd Republiki Chińskiej w Nankinie pozwolił Puyi zachować tytuł „cesarza” do 1924 roku.

Zobacz też

• Dynastie w historii Chin
• Drzewo genealogiczne dynastii Qing

Uwagi

Works cited

.