Wielu obywateli zajmuje lewicowe stanowiska w kwestiach ekonomicznych i prawicowe w kwestiach kulturowych, ale niewiele partii to robi. Jak ci „lewicowo-autorytarni” obywatele reagują na brak partii, które odpowiadałyby ich poglądom? Opierając się na nowym badaniu, Sven Hillen i Nils Steiner stwierdzają, że obywatele o poglądach lewicowo-autorytarnych są mniej skłonni do głosowania, mniej zadowoleni z demokracji i mają niższy poziom zaufania do instytucji politycznych, gdy nie ma realnej partii lewicowo-autorytarnej.
Photo by Franck V. on Unsplash
Politykę często opisuje się w kategoriach „lewicy” i „prawicy”. Jednak wielu obywateli nie wyznaje spójnej lewicowo-prawicowej ideologii, ale w niektórych kwestiach są lewicowi, a w innych prawicowi. Kiedy żadna partia nie odpowiada ich mieszanym poglądom na istotne kwestie polityczne, wybór między partiami politycznymi jest dla nich trudny. W rezultacie mogą oni stać się sfrustrowani polityką i całkowicie unikać głosowania.
W Europie Zachodniej i poza nią jest w szczególności wielu obywateli, którzy łączą lewicowe poglądy na kwestie gospodarcze z prawicowym, lub „autorytarnym”, stanowiskiem w kwestiach kulturowych. Ci „lewicowi autorytaryści” popierają redystrybucję i regulację rynku. Jednakże cenią oni również konserwatywną moralność, konformizm kulturowy i są krytyczni wobec imigracji. Jak już dawno temu zauważyli politolodzy badający „autorytaryzm klasy robotniczej”, połączenie takich poglądów jest szczególnie powszechne wśród członków klasy robotniczej.
Brak partii lewicowo-autorytarnych
Jednakże partie polityczne Europy Zachodniej rzadko zajmowały stanowisko lewicowo-autorytarne. Demonstrujemy to na Rysunku 1. Rysunek przedstawia pozycje partii w dwuwymiarowej przestrzeni polityki, składającej się z osi konfliktu gospodarczego i kulturowego, w 14 krajach Europy Zachodniej w 2006 roku. Pozycje te obliczyliśmy na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród ekspertów zajmujących się badaniem partii politycznych. Lewa górna ćwiartka reprezentuje stanowiska lewicowe pod względem gospodarczym i autorytarne pod względem kulturowym. W większości krajów (8 z 14), ten lewicowo-autorytarny kwadrant jest całkowicie pusty. Ponadto partie, które znajdują się w lewicowo-autorytarnym kwadrancie, zazwyczaj mają niewiele miejsc w parlamencie (na co wskazuje wielkość kół). Co więcej, są one raczej umiarkowane w przynajmniej jednym z dwóch wymiarów niż zdecydowanie lewicowo-autorytarne.
Figura 1: Pozycje partii politycznych w dwuwymiarowej przestrzeni politycznej w 2006 roku
Obywatele o poglądach lewicowo-autorytarnych często znajdują się w sytuacji opisanej na początku: ponieważ żadna partia polityczna nie reprezentuje ich specyficznej kombinacji postaw, wybierając partię, stają w obliczu kompromisów. Muszą albo uprzywilejować swoje względy ekonomiczne, albo kulturowe, poświęcając przy tym drugie z nich. Poprzednie badania pokazują, że decyzje wyborcze lewicowych autorytarystów zależą od tego, które kwestie są dla nich ważne. Kontynuując te badania, byliśmy zainteresowani konsekwencjami dla frekwencji wyborczej i zadowolenia z polityki. Podejrzewaliśmy, że – z powodu luki w podaży partii – lewicowi autorytaryści będą mniej uczestniczyć w wyborach i będą mniej zadowoleni z demokracji przedstawicielskiej i jej instytucji.
Konsekwencje dla frekwencji wyborczej i satysfakcji politycznej
Aby to zbadać, zwróciliśmy się do ogólnoeuropejskiego badania opinii publicznej European Social Survey (ESS) z 2008 roku. Obejmuje ono dane z 14 krajów Europy Zachodniej. W badaniu pytano o udział w ostatnich wyborach krajowych, zadowolenie z demokracji i zaufanie do różnych instytucji politycznych. Zbadaliśmy, jak różne pozycje w dwuwymiarowej przestrzeni polityki są związane z tymi wynikami, kontrolując jednocześnie szereg czynników kształtujących uczestnictwo w głosowaniu i satysfakcję polityczną.
Rysunek 2 przedstawia wyniki naszej analizy statystycznej. Rysunek pokazuje, w jaki sposób umiejscowienie w czterech różnych kwadrantach przestrzeni politycznej wpływa na frekwencję i satysfakcję polityczną. Aby zrozumieć ten wykres, należy zauważyć, że efekty muszą być interpretowane w odniesieniu do grupy obywateli, którzy znajdują się w środku przestrzeni polityki. W porównaniu do tej grupy odniesienia, obywatele o poglądach lewicowo-autorytarnych mają niższe prawdopodobieństwo uczestnictwa w wyborach krajowych. Pozostałe trzy grupy nie wyróżniają się od grupy odniesienia. Zgodnie z naszymi oczekiwaniami, lewicowi autorytarni obywatele są mniej zadowoleni z demokracji i mniej ufają politykom, partiom i parlamentom niż wszystkie inne grupy.
Wykres 2: Wpływ różnych kombinacji postaw na frekwencję wyborczą i satysfakcję polityczną
Uwaga: Wykres pokazuje efekty umiejscowienia w jednym z czterech kwadrantów (z 95- i 83-procentowymi przedziałami ufności, które wskazują na niepewność statystyczną) w porównaniu z osobami, które zajmują pozycję centrową w co najmniej jednym wymiarze. W przypadku frekwencji wyborczej, wykres pokazuje (średni marginalny) efekt na prawdopodobieństwo głosowania. Pozostałe szacunki wskazują na wpływ na zadowolenie z demokracji i zaufanie mierzone na skalach od 0 do 10. Więcej informacji można znaleźć w pracy towarzyszącej autorów w European Journal of Political Research.
Interesującą dodatkową obserwacją jest to, że obywatele o poglądach prawicowo-autorytarnych (tj. ci o poglądach ekonomicznie i kulturowo prawicowych) są również bardziej niezadowoleni niż ci pośrodku. Może to odzwierciedlać ogólnie słabszą reprezentację stanowisk autorytarnych przez konkurencyjne partie. Partie radykalnie prawicowe, jako ich najostrzejsi zwolennicy, są obecnie reprezentowane w wielu parlamentach, ale często są odosobnione i znajdują się w opozycji. Może to również świadczyć o tym, że autorytarne postawy polityczne są kształtowane przez autorytarne cechy osobowości i wartości, które same w sobie przyczyniają się do negatywnej oceny demokracji i jej instytucji. W każdym razie, pozostaje faktem, że lewicowi autorytaryści są jeszcze mniej zadowoleni niż prawicowi autorytaryści. Różnicę tę przypisujemy lewicowo-autorytarnej luce podażowej. Wyniki dotyczące systemu prawnego przedstawione na wykresie 2 potwierdzają tę interpretację: autorytaryści mają mniejsze zaufanie do tej niepolitycznej instytucji niż libertarianie, ale nie ma różnicy między lewicowymi i prawicowymi autorytarystami w tym względzie.
Powstanie Partii Finów
Aby uzyskać dodatkowe dowody na to, że niższy poziom frekwencji i satysfakcji politycznej wśród lewicowych autorytarystów jest rzeczywiście uwarunkowany brakiem udanej partii lewicowo-autorytarnej, przeprowadziliśmy studium przypadku powstania Partii Finów, wykorzystując dane z Fińskiego Narodowego Studium Wyborczego. Partia Finów (wcześniej znana jako Prawdziwi Finowie, patrz PS dla „Perussuomalaiset” na Rysunku 1) jest jedną z niewielu partii w Europie Zachodniej, która zajmuje zdecydowanie lewicowo-autorytarne stanowisko. Wykorzystaliśmy przełom w wyborach parlamentarnych w Finlandii w 2011 roku, kiedy to partia ta była w stanie podwoić swój udział w głosowaniu w porównaniu z poprzednimi wyborami w 2007 roku (z 4,1% do 19,1%).
Stwierdziliśmy, że negatywny związek między lewicowo-autorytarnym stanowiskiem a frekwencją wyborczą oraz satysfakcją polityczną zmniejszył się w dużym stopniu wraz z przełomem wyborczym tej partii. The main results are displayed in Figure 3, where we compare left-authoritarians to individuals with other combinations of issue positions. Jeśli chodzi o frekwencję wyborczą, to w 2007 roku stwierdziliśmy ujemny efekt kombinacji postaw lewicowo-autorytarnych. W 2011 roku efekt ten nie jest już statystycznie różny od zera. Zamiast wstrzymywać się od głosu, lewicowo-autorytarni byli wówczas bardziej skłonni głosować na Prawdziwych Finów. Przyjrzeliśmy się również poglądom poszczególnych osób na temat tego, czy głosowanie robi różnicę – i uzyskaliśmy jeszcze bardziej jednoznaczne wyniki. Podczas gdy w 2007 roku lewicowi autorytaryści częściej twierdzili, że głosowanie nie robi różnicy, w 2011 roku już tak nie było.
Wykres 3: Efekty lewicowo-autorytarnej kombinacji postaw
Uwaga: Wykres pokazuje efekty bycia w lewicowo-autorytarnym kwadrancie (z 95- i 83-procentowymi przedziałami ufności, które wskazują na niepewność statystyczną) w porównaniu z osobami o innych kombinacjach postaw politycznych. Efekty wskazują, jak lewicowość w kwestiach ekonomicznych i autorytaryzm w kwestiach kulturowych wpływają na prawdopodobieństwo odpowiednich wyników. Więcej informacji można znaleźć w artykule towarzyszącym autorów w European Journal of Political Research.
Dalsze wnioski
Nasze badania pokazują, że obywatele o poglądach ekonomicznie lewicowych i kulturowo prawicowych głosują mniej i są mniej zadowoleni z polityki, gdy żadna realna partia nie reprezentuje dobrze ich poglądów zarówno w kwestiach ekonomicznych, jak i kulturowych. Partie z kolei mogą mieć motywację do podążania w kierunku tych wyborców, aby przyciągnąć ich głosy, i mogą łączyć swoje propozycje polityczne z populistycznym tonem, który odwołuje się do niezadowolenia politycznego wśród tych obywateli. W rzeczy samej, niektóre z europejskich partii radykalnej prawicy przyjęły w ostatnich latach lewicową retorykę i propozycje dotyczące polityki gospodarczej, prawdopodobnie w celu lepszego zaspokajania potrzeb wyborców z klasy robotniczej, którzy często są prawicowi w kwestiach kulturowych i lewicowi w kwestiach ekonomicznych.
Wychodząc poza ten konkretny przypadek, nasze badania rzucają światło na fundamentalne wyzwanie dla demokracji przedstawicielskiej. Kiedy wiele kwestii jest ważnych dla wyborców i kiedy łączą oni stanowiska w tych kwestiach inaczej niż którakolwiek z partii, może pojawić się frustracja związana z podażą partii i polityką w szerszym ujęciu. Te wyzwania mogą być obecne również we współczesnej polityce brytyjskiej, gdzie wyborcom może nie być łatwo wyrazić swoje preferencje w sprawie Brexitu i innych kwestii, na których im zależy poprzez pojedyncze głosowanie.
Ten artykuł przedstawia poglądy autorów, a nie stanowisko Democratic Audit. Opiera się on na artykule z czasopisma „The consequences of supply gaps in two-dimensional policy spaces for voter turnout and political support: The case of economically left-wing and culturally right-wing citizens in Western Europe” w European Journal of Political Research.
O autorach
Sven Hillen jest badaczem przed-doktoranckim na Wydziale Nauk Politycznych, Comparative Politics, na Uniwersytecie Johannesa Gutenberga w Moguncji, Niemcy.
Nils Steiner jest badaczem post-doktorskim na Wydziale Nauk Politycznych, Politologii Porównawczej, na Uniwersytecie Johannesa Gutenberga w Moguncji, Niemcy.
.