Twoją dzisiejszą pacjentką jest Mei-Yin, 55-letnia Azjatka, która zgłasza się na rutynową profilaktykę. Pacjentka wymaga wykonania zdjęcia radiologicznego, a po jego obejrzeniu niepokoi Cię radiolukcyjny obszar wierzchołkowy na zdjęciu nr 24. Obecnie pacjentka przyjmuje leki na refluks żołądkowo-przełykowy i sporadycznie ibuprofen na dyskomfort stawów. Przyjmuje również Zyrtec (10mg. qd) na alergie sezonowe.
Mei-Yin twierdzi, że nie odczuwa żadnego bólu związanego z zębami. Ma pewne ubytki kości przyzębia i kamień nazębny, ale poza tym jest bardzo zdrowa. Zauważono pewną ruchomość zębów żuchwy i nie ma widocznego powiększenia węzłów chłonnych. Pacjentka nie pamięta żadnych wcześniejszych urazów w tej okolicy jamy ustnej. Wyjaśnij jej, że chodzi o obszar w okolicy wierzchołkowej zęba żuchwy i pokaż jej ten obszar na zdjęciu radiologicznym. Obmacywanie tego obszaru ma kluczowe znaczenie, podobnie jak dokładne badanie jamy ustnej i badanie przesiewowe w kierunku nowotworu.
Radiolucentne obszary zwykle wskazują na obecność infekcji lub torbieli albo ewentualnie rozwijającego się guza.
Rycina 1: Dzięki uprzejmości dr Takashi Komabayashi
. Lekarz klinicysta musi podjąć decyzję dotyczącą powagi obserwowanej zmiany. Zasadniczo, w fazie rozwoju, zmiana może wyglądać bardziej jak torbiel. Podczas etapu zwapnienia, zmiana może wyglądać bardziej jak guz, w zależności od stopnia zwapnienia.
Dysplazja cementowo – kostna (COD) jest bezobjawowym, łagodnym schorzeniem o nieznanej etiologii lub patogenezie.
- Dokumentowane są trzy typy dysplazji cementowo – kostnej:
- Periapiczna dysplazja cementowo – kostna (występująca w przednim odcinku żuchwy).
- Ogniskowa dysplazja cementowo-sutkowa (występująca w obszarach innych niż okolica wierzchołkowa, z tendencją do występowania w tylnej części żuchwy).
- Płynna dysplazja cementowo-sutkowa (może być mylona z prostą torbielą kostną). Ten typ należy różnicować z chorobą Pageta, przewlekłym rozlanym zapaleniem kości i zespołem Gardnera.
Wszystkie trzy typy są bezobjawowe, a pacjent zwykle nie jest świadomy, że wystąpiły jakiekolwiek zmiany, dopóki badanie radiologiczne nie spowoduje zaniepokojenia klinicysty. Jednakże, w zależności od zaawansowania zmiany, mogą być również obecne objawy kliniczne. Chociaż etiologia nie jest znana, uważa się, że jest to proces reaktywny, który nie jest zaraźliwy i jest uważany za łagodny. Należy jednak wykluczyć inne, poważniejsze stany chorobowe. ChZS występuje przede wszystkim u osób po 40. roku życia, zwykle w średnim wieku, głównie u kobiet (Melrose, 1975), a opisywano je u czarnoskórych, Azjatów, jak również u osób rasy kaukaskiej. Jednostka ta była wcześniej określana w literaturze jako cementoma.
W przypadku dysplazji cementowo-sadowej może dojść do pomyłki, gdy klinicysta uważa, że ząb może wymagać leczenia kanałowego lub ekstrakcji na podstawie wyglądu radiograficznego. W wyglądzie klinicznym mogą wystąpić trzy warianty (Komabayashi i Zhu, 2011), takie jak:
- Wczesne stadium (radiolukcja bez wtrąceń radioprzeziernych)
- Stopień mieszany (radiolukcja z wtrąceniami radioprzeziernymi)
- Stopień dojrzały (radioprzezierność). Ten etap jest bardziej radioprzezroczysty, ale, jak można sobie wyobrazić, stopień zarówno radiolucji, jak i radioprzezroczystości może być bardzo różny.
Ogólnie, istnieje podejrzenie stanu chorobowego, niezależnie od tego, czy obecny jest mieszany obszar radiolucji czy zmiana nieprzezroczysta. Badanie diagnostyczne obejmuje badanie perkusyjne, palpacyjne, badanie na zimno (lód) oraz badanie elektryczne miazgi. Dysplazja cementowo-kostna okołowierzchołkowa będzie obecna z żywotną miazgą.
Diagnostyka różnicowa takich zmian obejmowałaby odontoma, włókniaka cementowo-kostnego, hipercementozę, cementoblastomę i włókniaka kostniejącego.
Wyglądy kliniczne, implikacje zdrowotne, pochodzenie etniczne i wiek byłyby czynnikami, które lekarz wziąłby pod uwagę w diagnozie. Kluczowym czynnikiem w przypadku dysplazji cementowo-kostnej okołowierzchołkowej jest badanie miazgi. Ząb będzie żywotny.
Ryc. 2: Postępująca dysplazja okołowierzchołkowa cementowo-sekcyjna na przestrzeni 23 lat. Jacoway J. Z „General and Oral Pathology for the Dental Hygienist”, Lippincott, Williams & Wilkins, Baltimore 2008. Rozdział 20.
Zapalna zmiana okołowierzchołkowa może zostać rozpoznana, jeśli nie wykonano badania miazgi i nie przeprowadzono diagnostyki jako części planu leczenia. Pacjent może zostać skierowany na leczenie endodontyczne (kanałowe), gdy nie jest ono konieczne.
Często dysplazja cementowo-kostna okołowierzchołkowa może być śledzona, gdy pacjent jest obserwowany okresowo przez długi czas. Drugi z przedstawionych tu obrazów wystąpił w ciągu 23 lat obserwacji (patrz Rycina 2).
Pamiętaj, aby nadal zadawać dobre pytania i zawsze słuchać swoich pacjentów.
Alsufyani NA, Lam EWN. Osseous (cemento-osseous) dysplasia of the jaws: Clinical and Radiographic Analysis. J Can Dent Assoc 2011; 77:b70.
DeLong L, Burkhart NW. General and Oral Pathology for the Dental Hygienist. Lippincott, Williams & Wilkins. Baltimore. 2008.
Kim JH, Song BC, Kim SH, Park YS. Clinical, radiographic and histological findings of florid cemento-osseous dysplasia: a case report. Imaging Sci Dent.2011; 41: 139-142.
Kombayashi T, Zhu Q. Cemento-osseous dysplasia in an elderly Asian male: a case report. J Oral Science 2011; 53(1):117-120.
Melrose RJ, Abrams AM, Mills BG. Florid osseous dysplasia. A clinical-pathological study of thirty-four cases. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1976;41(1): 62-82.
Nancy W. Burkhart, BSDH, EdD, jest adiunktem w departamencie periodontologii, Baylor College of Dentistry i Texas A & M Health Science Center, Dallas. Dr Burkhart jest założycielką i współprowadzącą International Oral Lichen Planus Support Group (http://bcdwp.web.tamhsc.edu/iolpdallas/) oraz współautorką książki General and Oral Pathology for the Dental Hygienist. W 2006 roku została laureatką nagrody Crest/ ADHA. Jej strona internetowa z seminariami to www.nancywburkhart. com.
Poprzednie wydania RDH