Protest polityczny obejmuje próby podejmowane przez jednostki lub grupy w celu rozwiązania lub powstrzymania postrzeganych niesprawiedliwości w ramach systemu politycznego, bez obalania samego systemu. W przeciwieństwie do rewolucjonistów, protestujący polityczni utrzymują pewien poziom przekonania, że system polityczny jest w stanie sam się skorygować i poprawić. Mimo to, protestujący polityczni nie polegają wyłącznie na tradycyjnych sposobach uczestnictwa w życiu politycznym, takich jak głosowanie, albo dlatego, że nie mają do nich prawa lub dostępu, albo dlatego, że nie uważają ich za skuteczne.
formy protestu politycznego
Protest polityczny może przybierać różne formy. Jednym z głównych rozróżnień jest podział na protesty bez użycia przemocy i z użyciem przemocy. Formy bez użycia przemocy obejmują petycje, artykuły w gazetach, dzieła sztuki, nasiadówki, strajki i pokojowe demonstracje, natomiast formy z użyciem przemocy obejmują niszczenie mienia, uszkodzenia ciała i akty terroryzmu. Chociaż brutalne środki są głównie wymierzone w agentów reżimu, mogą być również przypadkowe, a czasami zadawane z własnej winy, jak w przypadku Jana Palacha, czeskiego studenta, który w styczniu 1969 roku podpalił się w proteście przeciwko sowieckiej inwazji na Czechosłowację. Protesty bez użycia przemocy mogą stać się gwałtowne, często w wyniku reakcji rządu na protestujących.
reakcje na protesty polityczne
Reakcje na protesty polityczne są różne, od surowego egzekwowania zakazów protestów politycznych, przez próby uspokojenia ich poprzez częściowe ustępstwa, po tolerancję zjawiska. Każda z tych reakcji, ostra lub łagodna, może, ale nie musi być usankcjonowana prawnie. Demokratyczni myśliciele często wzywali do konstytucyjnego zapisania prawa do protestu jako sposobu na zagwarantowanie osobom wykluczonym z życia politycznego możliwości ponownego wejścia do niego. Rzeczywiście, zarówno kraje demokratyczne, jak i niedemokratyczne dostrzegły zalety dopuszczenia pewnych protestów politycznych jako sposobu na rozładowanie napięć gospodarczych i społecznych oraz uniknięcie rewolucji. Jednak w wielu przypadkach policja lub wojsko, stając w obliczu legalnych aktów protestu, używały nadmiernej siły, by je stłumić, zwłaszcza gdy protestujący należeli do mniejszości rasowych lub etnicznych.
Protest polityczny może być aktem indywidualnym, jak wtedy, gdy francuski pisarz Emile Zola (1840-1902) stanął podczas Afery Dreyfusa w późnej Francji XIX wieku, pisząc J’accuse przeciwko kościołowi, wojsku i instytucjom politycznym, które sprzymierzyły się, by fałszywie oskarżyć żydowskiego kapitana Alfreda Dreyfusa (1859-1935) o zdradę. Z drugiej strony, może to być produkt ruchu społecznego lub wyrównania ruchów społecznych. Znane przykłady to ruchy antykolonialne w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej, ruch praw obywatelskich w Stanach Zjednoczonych i ruchy kobiece na całym świecie. Jedną z cech współczesnej globalizacji jest przejście od protestów politycznych ograniczonych do konkretnych reżimów politycznych, jak w przypadku chińskiego placu Tiananmen (1989), do tworzenia się międzynarodowych ruchów protestu. Przykłady tych ostatnich obejmują siły antyglobalizacyjne, które sprzeciwiły się organizacjom międzynarodowym, takim jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy w Seattle, Waszyngton; Genua, Włochy; Quebec City, Kanada; i gdzie indziej.
teorie protestów politycznych
Protesty polityczne były podsycane przez różne teorie polityczne, których rozważenie może podkreślić szeroki zakres przyczyn, motywów i form protestów politycznych:
Niemiecki filozof polityczny Karol Marks (1818-1883) przypisał przyczyny protestów politycznych walce klas. Uważając konflikt między klasami społecznymi za konieczny i nieunikniony, przewidywał on nieustanne starcie między proletariatem a burżuazją, co stanowiło ideologiczną podstawę dla wielu masowych protestów w epoce nowożytnej. Choć Marks i jego zwolennicy, a zwłaszcza rosyjski przywódca komunistyczny Włodzimierz Lenin (1870-1924), obawiali się, że protesty mogą raczej utrudnić, niż wzmocnić nadejście powszechnej rewolucji, marksizm dał solidną podstawę teoretyczną masowym niepokojom robotniczym i zapewnił im repertuar ujmujących obietnic, sloganów, plakatów i pieśni. Nawet po tym, jak marksizm popadł w niełaskę, a protest polityczny skupił się w dużej mierze na tym, co stało się znane jako „post-materialne” problemy – czego przykładem jest ruch antynuklearny, grupy ekologiczne takie jak Greenpeace i aktywizm na rzecz praw zwierząt – repertuar ten nadal żywił spuściznę protestujących.
Innym zestawem teorii uprawomocniających protest polityczny jest ten związany z kolonializmem i „postkolonializmem”. Podczas gdy walka z kolonializmem w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej wiązała się z wyzwoleniem od mocarstw – głównie europejskich – które kolonizowały te regiony, teoria postkolonialna skupia się na eliminacji elementów kulturowych, które uważane są za rdzeń kondycji kolonialnej. Teoretycy postkolonialni, zwłaszcza Frantz Fanon (1925-1961) i Edward Said (1935-2003), zwrócili uwagę na literacką i polityczną symbolikę, która uzasadniała władzę kolonizatorów poprzez marginalizację i wykluczenie skolonizowanego „innego” ze struktury politycznej ze względu na rasę. W konsekwencji Fanon wprowadził jedną z najbardziej radykalnych form protestu przeciwko kolonializmowi i jego kulturowym przejawom, wzywając do ostrej przemocy, która wyzwoliłaby uciskanych, doprowadzając tym samym pojęcie protestu politycznego do granicy totalnej rewolucji.
Z drugiej strony, indyjski Mahatma Gandhi (1869-1948) opowiadał się za protestem politycznym bez użycia przemocy. Gandhi wzywał do wyzwolenia Indii poprzez nieposłuszeństwo obywatelskie, które miało być przeprowadzone zgodnie z satyagrahą (prawda i rozwiązanie). Na przykład, 6 kwietnia 1930 roku Gandhi przybył do nadmorskiej wioski Dandi po przemaszerowaniu pieszo prawie 388 kilometrów (241 mil), aby zebrać sól. Był to marsz protestacyjny przeciwko brytyjskiemu podatkowi od soli, który miał generować dochody wspierające brytyjskie rządy. Marsz rozpętał powszechne nieposłuszeństwo brytyjskich praw w całych Indiach, podczas gdy zatrudniając stosunkowo mało nienawiści i przemocy wobec władz brytyjskich.
Zainspirowany przez Gandhiego non-violence, Martin Luther King Jr (1929-1968) stał się symbolem ruchu praw obywatelskich w Stanach Zjednoczonych. W swoim słynnym przemówieniu „I have a dream,” King powołał się na amerykańskie wartości w celu wsparcia czarnych Amerykanów, czerpiąc legitymację dla swojej sprawy bezpośrednio z amerykańskiej
Deklaracji Niepodległości. Jego marzenie, że „pewnego dnia ten naród powstanie i będzie żył prawdziwym znaczeniem swojego credo: Uważamy te prawdy za oczywiste, że wszyscy ludzie są stworzeni równymi”, nie miało na celu obalenia amerykańskiego systemu, ale zdemaskowanie nieodłącznej hipokryzji i zmianę postaw rasowych obecnych w amerykańskiej kulturze politycznej.
Podobnie, aktywistki ruchu na rzecz praw kobiet nie odrzucały amerykańskich zasad równości, ale raczej powoływały się na nie dla własnej sprawy. W 1848 roku Elizabeth Cady Stanton (1815-1902), aktywistka ruchu na rzecz zniesienia niewolnictwa, sporządziła Deklarację Sentymentów, w której wykorzystała słowa z Deklaracji Niepodległości i stwierdziła: „Uważamy te prawdy za oczywiste; że wszyscy mężczyźni i kobiety są stworzeni równymi”. Chociaż walka o równe prawa rozpoczęła się w 1848 roku, dopiero w 1920 roku kobiety uzyskały prawo do głosowania w Stanach Zjednoczonych, a dopiero w latach 60. protesty feministyczne zdołały doprowadzić do wprowadzenia Tytułu VII Ustawy o Prawach Obywatelskich z 1964 roku, który zakazuje dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na rasę, kolor skóry, religię, płeć i pochodzenie narodowe.
W latach sześćdziesiątych, znanych jako „dekada protestu”, wiele grup obywatelskich w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej zaangażowało się w demonstracje, protesty, przejęcia budynków uniwersyteckich, sadzenie „parków ludowych” i inne formy protestu, zainspirowane oporem wobec amerykańskiej wojny w Wietnamie i ogólnym niezadowoleniem z nowoczesnego państwa przemysłowego. Ta era protestu charakteryzowała się silnym powiązaniem protestu politycznego ze sztuką. Ten związek – którego początków można doszukiwać się w ruchach artystycznych kontestujących I wojnę światową, takich jak „Dada” – ujawnił się w plakatach, rysunkach, fotoreportażach, wystawach, teatrze offowym, filmach, muzyce i innych formach artystycznej ekspresji przedstawiających protesty polityczne. Zdjęcie Nicka Uta z 1972 roku przedstawiające dziewięcioletniego Kima Phuca uciekającego przed atakiem Napalmem, piosenka Boba Dylana (ur. 1941) „Blowin’ in the Wind,” lub obraz Andy’ego Warhola (1928?-1987) przedstawiający zamieszki rasowe w Birmingham w 1964 roku są dobrze znanymi przykładami.
Naukowcy zajmujący się polityką podejmowali różne próby wyjaśnienia przyczyn protestów politycznych. Ted Robert Gurr twierdził, że wynika on z „względnej deprywacji” lub postrzegania ludzi, że są oni pozbawieni w stosunku do innych. Oczywiście, teoria ta nie uwzględnia protestujących, którzy sami nie są pozbawieni środków do życia, ale mogą angażować się w protesty polityczne wspierając innych, którzy są pozbawieni środków do życia. Teoretycy „racjonalnego wyboru”, którzy podążają za myśleniem ekonomicznym w jego założeniu, że jednostki są maksymalizatorami interesów, tłumaczyli udział w proteście politycznym jako wynik rachunku, że korzyści z niego płynące przewyższają jego koszty. Teoria ta nie uwzględnia wielu przypadków, w których jednostki i grupy były skłonne zaryzykować koszty przekraczające wszelki rachunek „kosztów i korzyści” w swoim proteście przeciwko niesprawiedliwości.
przyszłość
Wiele współczesnych aktów protestu politycznego wymaga dużej osobistej odwagi i poświęcenia. Przykłady obejmują zakonnice organizujące protesty przeciwko rządom wojskowym w Myanmarze, studentów demonstrujących przeciwko ajatollahom Iranu, izraelskich żołnierzy przeprowadzających akty nieposłuszeństwa obywatelskiego, aby zaprotestować przeciwko okupacji ziem palestyńskich, mnichów rozprowadzających materiały wzywające do niepodległości Tybetu i obywateli maszerujących ulicami afrykańskich miast, aby zaprotestować przeciwko brakowi osobistego bezpieczeństwa.
Protesty na placu Tiananmen
Od 15 kwietnia do 4 czerwca 1989 roku chiński „Ruch Demokracji” organizował na pekińskim placu Tiananmen demonstracje na rzecz demokratycznych i socjalistycznych reform.
W dużej mierze składające się ze studentów uniwersytetów i robotników miejskich, początkowo pokojowe demonstracje zbiegły się w czasie z wizytą Michaiła Gorbaczowa w kraju i wzięło w nich udział około 100 000 osób z różnymi programami i żądaniami. Deng Xiaoping (1904-1997) stopniowe reformy w kierunku „socjalizmu z chińskimi cechami” nie były porusza się wystarczająco szybko dla niektórych grup, które decried partii komunistycznej na kraj, podczas gdy inni wierzyli reformy szły zbyt daleko, umieszczając je blisko krawędzi katastrofy gospodarczej.
Ordered zakończyć demonstracje i rozproszyć, tłumy pozostały tak jak były do 3 czerwca, kiedy Armia Ludowo-Wyzwoleńcza walcowane czołgi na placu Tiananmen i zaczął strzelać losowo do tłumu. Masakra wstrząsnęła światem i pozostawiła setki lub tysiące zabitych lub rannych. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana, a szacunki są bardzo rozbieżne. Wydarzenie to stanowiło punkt zwrotny dla polityki zagranicznej wielu narodów w odniesieniu do Chin w XXI wieku.
Choć wiele z tych wydarzeń pozostaje niezauważonych, można się spodziewać, że wraz z rosnącym dostępem do Internetu w wielu częściach świata, protestujący polityczni będą coraz częściej korzystać z Internetu jako środka do składania internetowych apeli, zbierania funduszy, łączenia się ze sobą i podnoszenia świadomości na temat ich sprawy.
Zobacz także: Aung San Suu Kyi; Dalai Lama; Demokracja; Wolność zgromadzeń i stowarzyszeń; Gandhi, Mahatma; King Jr, Martin Luther.
bibliografia
Arendt, Hannah. On Revolution. New York: Viking Press, 1965.
Bell, David V. J. Resistance and Revolution. Boston: Houghton Mifflin, 1973.
Fanon, Franz. Czarna skóra, białe maski. London: Pluto, 1986.
Gurr, Ted Robert. Why Men Rebel. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1970.
Keren, Michael. Zichroni v. State of Israel: The Biography of a Civil Rights Lawyer. Lanham, MD: Lexington Books, 2002.
McAdam, Doug, Sidney Tarrow, and Charles Tilly. Dynamics of Contention. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 2001.
Michael Keren
.