Szczęście, jakie odczuwamy po danym wydarzeniu lub czynności, zmniejsza się za każdym razem, gdy je przeżywamy, co jest zjawiskiem znanym jako adaptacja hedoniczna. Ale dawanie innym może być wyjątkiem od tej reguły, zgodnie z badaniami w Psychological Science.
W dwóch badaniach naukowcy zajmujący się psychologią Ed O’Brien (University of Chicago Booth School of Business) i Samantha Kassirer (Northwestern University Kellogg School of Management) odkryli, że szczęście uczestników nie spadało lub spadało znacznie wolniej, jeśli wielokrotnie obdarowywali innych prezentami w porównaniu z wielokrotnym otrzymywaniem tych samych prezentów.
„Jeśli chcesz utrzymać szczęście przez dłuższy czas, dotychczasowe badania mówią nam, że musimy zrobić sobie przerwę od tego, co aktualnie konsumujemy i doświadczyć czegoś nowego. Nasze badania ujawniają, że rodzaj rzeczy może mieć większe znaczenie niż zakładano: Wielokrotne dawanie, nawet w identyczny sposób identycznym innym, może nadal czuć się względnie świeżo i względnie przyjemnie, im częściej to robimy” – wyjaśnia O’Brien.
W jednym z eksperymentów uczestnicy będący studentami uniwersytetu otrzymywali 5 dolarów codziennie przez 5 dni; byli zobowiązani do wydawania pieniędzy na dokładnie tę samą rzecz za każdym razem. Badacze losowo przydzielili uczestników do wydawania pieniędzy albo na siebie, albo na kogoś innego, np. zostawiając pieniądze w słoiku na napiwki w tej samej kawiarni lub przekazując codziennie darowiznę online na rzecz tej samej organizacji charytatywnej. Uczestnicy rozważali swoje doświadczenia związane z wydawaniem pieniędzy i ogólnym szczęściem na koniec każdego dnia.
Dane, pochodzące od 96 uczestników, pokazały wyraźny wzór: Uczestnicy zaczęli od podobnych poziomów samozadowolenia, a ci, którzy wydawali pieniądze na siebie, zgłaszali stały spadek szczęścia w ciągu 5 dni. Ale szczęście nie wydawało się zanikać w przypadku tych, którzy dali swoje pieniądze komuś innemu. Radość z dawania po raz piąty z rzędu była tak samo silna jak na początku.
O’Brien i Kassirer przeprowadzili następnie drugi eksperyment online, co pozwoliło im zachować spójność zadań dla wszystkich uczestników. W tym eksperymencie 502 uczestników rozegrało 10 rund słownej gry logicznej. Wygrywali 0,05$ za rundę, które albo zatrzymywali dla siebie, albo przekazywali na wybraną przez siebie organizację charytatywną. Po każdej rundzie uczestnicy ujawniali stopień, w jakim wygrana sprawiła, że czuli się szczęśliwi, podnieceni i radośni.
Ponownie, samozadowolenie tych, którzy oddali swoje wygrane, spadało znacznie wolniej niż zadowolenie zgłaszane przez tych, którzy zatrzymali swoje wygrane.
Dalsze analizy wykluczyły niektóre potencjalne alternatywne wyjaśnienia, takie jak możliwość, że uczestnicy, którzy dawali innym, musieli dłużej i ciężej myśleć o tym, co dać, co mogłoby promować wyższe szczęście.
„Rozważaliśmy wiele takich możliwości i zmierzyliśmy kilkanaście z nich”, mówi O’Brien. „Żadna z nich nie mogła wyjaśnić naszych wyników; było bardzo niewiele przypadkowych różnic między warunkami 'dostań’ i 'daj’, a kluczowa różnica w szczęściu pozostała niezmieniona, gdy w analizach kontrolowano te inne zmienne.”
Adaptacja do doświadczeń wywołujących szczęście może być funkcjonalna w stopniu, w jakim motywuje nas do dążenia i zdobywania nowych zasobów. Dlaczego nie dzieje się tak również ze szczęściem, które czujemy, gdy dajemy?
Badacze zauważają, że kiedy ludzie skupiają się na wyniku, takim jak otrzymanie zapłaty, mogą łatwo porównać wyniki, co zmniejsza ich wrażliwość na każde doświadczenie. Kiedy ludzie koncentrują się na działaniu, takim jak przekazanie darowizny na cele charytatywne, mogą mniej skupiać się na porównaniach, a zamiast tego doświadczać każdego aktu dawania jako wyjątkowego wydarzenia wywołującego szczęście.
Możemy również wolniej przystosowywać się do szczęścia generowanego przez dawanie, ponieważ dawanie innym pomaga nam utrzymać naszą prospołeczną reputację, wzmacniając nasze poczucie więzi społecznej i przynależności.
Zdania te rodzą kilka interesujących pytań do przyszłych badań – na przykład, czy wyniki te utrzymałyby się, gdyby ludzie dawali lub otrzymywali większe sumy pieniędzy? Albo gdyby dawali znajomym, a nie nieznajomym?
Badacze rozważają również spojrzenie poza dawanie lub otrzymywanie nagród pieniężnych, ponieważ zachowania prospołeczne obejmują szeroki zakres doświadczeń.
„W tej chwili testujemy powtarzające się rozmowy i doświadczenia społeczne, które również mogą z czasem ulegać poprawie, a nie pogorszeniu”, wyjaśnia O’Brien.
Oba eksperymenty zostały wcześniej zarejestrowane, a wszystkie dane i materiały zostały udostępnione online za pośrednictwem Open Science Framework. Ten artykuł otrzymał odznaki Open Data, Open Materials i Preregistration.