Alai

Een veel voorkomend probleem dat ik hoor, is dat iemand zich een tweederangs lid van zijn sociale kring voelt. Dit kan onder meer gebeuren wanneer vrienden je vaak pesten en belachelijk maken. Het kan een verwarrende situatie zijn. Soms is het duidelijk wanneer iemands vermeende vrienden eigenlijk eikels zijn, en hen kwaadwillig belachelijk maken. De duidelijke oplossing is dan om weg te lopen en nieuwe mensen te zoeken om mee om te gaan.

Er is een grijs gebied met plagen. Vrienden plagen elkaar de hele tijd op een speelse, liefdevolle manier. Als iemand in de groep iets geks doet, of een eigenaardigheid heeft, zullen zijn vrienden hem daar meestal over uitlachen. Iedereen moet het vermogen hebben om goedgehumeurd te zijn als er grapjes over hem worden gemaakt en er niet al te boos over te worden. Als goede vrienden elkaar plagen, gaan ze ervan uit dat ze het allemaal prima vinden, tenzij ze anders zeggen.

Het duistere middengebied is wanneer het lijkt dat één vriend meer geplaagd wordt dan alle anderen in de groep. Gaan hun vrienden echt te ver, of hebben ze gewoon een dikkere huid nodig en moeten ze een beetje losser worden? Hebben hun vrienden goedbedoelde bedoelingen, of hebben ze eigenlijk geen respect voor hen? Het kan er allemaal toe leiden dat het geplaagde lid zich uit balans en onzeker voelt. Ze kunnen zich ook emotioneel verward voelen, omdat ze op een bepaald niveau van streek zijn, maar niet helemaal. Ze zijn er niet helemaal zeker van of hun vrienden er iets slechts mee bedoelen of niet, en een deel van hen kan nog steeds van de aandacht houden.

Hieronder staan mijn gedachten over het grijze gebied van plagen. Ik probeer in deze situatie alle kanten op te kijken. Zoals met elk grijs gebied, kan ik niet alle antwoorden geven voor de situatie van één persoon. Zij moeten naar hun omstandigheden kijken en hun eigen afweging maken over wat zij denken dat er aan de hand is, en hoe zij willen handelen.

Ik realiseer me dat plagen een gevoelig onderwerp kan zijn, en sommige dingen die ik hieronder zeg zijn niet wat je misschien gewend bent te horen als dit onderwerp ter sprake wordt gebracht. Zoals ik door het hele artikel heen zal proberen uit te leggen, bedoel ik er niets slechts mee.

Er is geen excuus voor echt vervelend, gemeen plagen

Sommige van mijn punten hieronder zullen proberen om over plagen in meer complexe termen te praten dan “Alle plagen is slecht. Als je door je vrienden geplaagd wordt, moet je ze laten vallen”. Ik wil echter duidelijk maken dat ik echt gemeen plagen nooit acceptabel vind. De mensen die dat doen zijn klootzakken.

Enige vormen van plagen met kwade bedoelingen (d.w.z. pesten) kunnen aannemen:

• Uitspraken die helemaal geen plagen zijn en zo duidelijk gemeen en wreed zijn dat niemand zich in de bedoeling ervan zou kunnen vergissen
• Uitspraken waarvan de bewoordingen niet zo slecht zijn, maar ze worden op een onmiskenbaar gemene toon gezegd
• Het verbergen van kwetsende uitspraken achter “Ik maak maar een grapje!”of “Doe niet zo gevoelig”
• Iemand uitlachen uit het niets en over dingen die eigenlijk niet zo grappig zijn, in plaats van te reageren op iets geks dat hij deed of een klein gebrek aan te stoken (bijv, iemand plagen over zijn scheve tanden, in tegenstelling tot zijn gewoonte om te raaskallen als hij een paar drankjes op heeft)
• Wanneer een sociale groep iemand niet echt mag, maar hem in de buurt houdt zodat ze hem kunnen uitlachen voor hun eigen amusement

De rest van het artikel gaat dus niet over het bovenstaande soort gedrag. Het gaat meer over goedbedoelde plagerijen die verkeerd aflopen.

Soms stelt iemand zichzelf gewoon op om veel geplaagd te worden

Ik probeer hier niet het slachtoffer de schuld te geven. Zoals ik al zei, als mensen iemand plagen met de bedoeling om kwetsend te zijn, dan zijn het eikels en daar is geen rechtvaardiging voor, ongeacht wat de persoon die wordt uitgelachen heeft gedaan om het te “verdienen”. Ik wil wel proberen realistisch te zijn en praten over de sociale dynamiek zoals ik die zie.

In een vriendengroep, als er een onuitgesproken richtlijn is dat als een lid iets geks of eigenaardigs doet, hij of zij zal worden uitgelachen, dan zijn er soms mensen die deze dingen gewoon meer doen dan anderen. Ze hebben gewoon de neiging om zichzelf op te stellen en iedereen materiaal te geven. Nogmaals, ik wil niet de indruk wekken dat ik het slachtoffer de schuld geef of dat ik zeg dat sommige mensen het verdienen om belachelijk gemaakt te worden. Maar ik denk dat we allemaal wel eens mensen hebben gekend die gewoon heel veel vreemde of twijfelachtige dingen zeggen of doen. Misschien zijn we zelf ook wel eens zo iemand geweest. De groep hangt wat rond en de persoon doet een totaal willekeurige uitspraak en iedereen kijkt elkaar aan en denkt: “Oké, hoe kunnen we hem niet voor zijn kop slaan om wat hij net zei?”

Mensen die lijken uit te nodigen andermans plagen kunnen ook de neiging hebben om zich dieper in te graven wanneer ze een keer in de maling worden genomen. Ze kunnen reageren op een manier die iedereen ophitst, of doorgaan met hun oorspronkelijke plagerige acties op een vergeetachtige manier.

Ik zeg niet dat dit allemaal goed of slecht is, of zelfs dat het altijd eerlijk is. En wat voor de ene groep als normaal wordt beschouwd, kan voor een andere vriendenkring plaagstootjes waardig materiaal zijn.

Soms laat een groep vrienden zich meeslepen in het afkraken van één lid

Ja, ik realiseer me dat ik waarschijnlijk niet veel mensen voor me zal winnen met dit artikel. Nu lijkt het alsof ik de dader’s daden goedpraat. Zo bedoel ik het niet.

Soms zal een groep vrienden iemand aardig vinden, en geen kwaad in de zin hebben door de draak met hem te steken, maar er zal een dynamiek ontstaan waarbij één lid nogal eens geplaagd wordt. Het plagen vermaakt de groep, dus wordt het versterkt. Een vriend maakt een gevatte opmerking, iedereen lacht, iemand anders voegt een tag toe aan de eerste grap, iedereen lacht nog wat meer. Misschien probeert het geplaagde lid zich te verdedigen en zegt hij per ongeluk iets stoms, waardoor iedereen weer in de lach schiet. Het onderwerp van het plagen zal vaak iemand zijn die zichzelf altijd in de val lokt, zoals ik hierboven al zei, zodat de groep nooit een tekort aan nieuw materiaal heeft.

Dat kan uitgroeien tot een punt waar zodra de “tease-ee” de kamer binnenkomt, iedereen een beetje opgewonden raakt, omdat ze weten dat ze grappen gaan uithalen en een leuke tijd gaan hebben. In plaats van de persoon te plagen als de kans zich voordoet, gaan ze eerst achter de persoon aan (“Hey man, vertel ons nog eens over dat kampeerverhaal”). Vrienden kunnen ook te ver gaan door geleidelijk de grenzen op te zoeken en meer en meer snijdende, schandalige of persoonlijke dingen over de persoon te zeggen.

Vrienden kunnen ook een groepsnorm in stand houden dat het oké is om dat lid te plagen. Wanneer nieuwe mensen in de kring komen, krijgen ze binnen enkele minuten nadat ze de “plager” hebben ontmoet, een onuitgesproken boodschap als: “Hier is Dan. Hij is een mafkees. Weet je nog dat we je voor je hem ontmoette verhalen vertelden over de rare dingen die hij deed? Hier is hij in levende lijve. We maken allemaal grapjes over hem en dat mag jij ook doen.” Er kan zelfs een extra boodschap zijn van, “Maak gewoon zelf een goede grap of twee over Dan, en iedereen zal zien dat je een leuk persoon bent die meedoet met waar de groep om draait.”

De groep kan denken dat de persoon die geplaagd wordt het goed vindt en plezier heeft en dat iedereen samen lacht. Soms beseft een groep vrienden dat ze iemand een beetje te hard plagen, dat het hen een beetje dwarszit en dat ze zich er vaag schuldig over voelen. Het vermaak dat ze beleven aan het plagen weegt echter op tegen de enigszins nare gevoelens die ze hebben. Ze hebben het gevoel dat ze er niets aan kunnen doen. Dit is, toegegeven, een nogal onvolwassen, ongevoelige manier van doen. Vaak als de plaaggeesten op deze manier bezig zijn, moeten ze gewoon gezegd worden dat ze moeten stoppen om hun gedrag te veranderen. Ze beseffen al op een bepaald niveau dat ze te ver gaan, en hoeven niet veel te worden aangespoord om zich helemaal te ontspannen.

Houden je vrienden op met je te plagen als je zegt dat ze op moeten houden?

Een belangrijke test om te zien hoe gemeen je vrienden je plagen, is hoe ze reageren als je zegt dat ze ermee moeten ophouden. Bieden ze hun excuses aan en laten ze het vallen, en zien ze eruit alsof ze zich oprecht rot voelen omdat ze te ver zijn gegaan? Of lijkt het ze niet te kunnen schelen dat je niet graag geplaagd wordt, of erger nog, lachen ze je uit en vallen ze je nog meer lastig omdat je boos bent geworden? Ten tweede, als ze stoppen, stoppen ze dan voor lang? Als je zegt dat ze ermee moeten ophouden, houden ze dan even op, maar beginnen ze je minuten, uren of dagen later weer te plagen zoals ze altijd doen?

Er is hier nog steeds een vaag gebied over wat de bedoelingen van je vrienden zouden kunnen zijn. Misschien houden ze er niet mee op als je ze vraagt te stoppen, maar niet omdat ze kwaadwillig zijn, maar gewoon omdat ze zich hebben laten meeslepen in het plagen en het niet kunnen laten. En in hun gedachten is het plagen luchthartig. Ze kunnen een beetje ongevoelig zijn en denken: “Ah, dit kan ze toch niet dwarszitten.” Met de ‘Stoppen ze?’-test weet je echter wel wat hun gedrag is, ongeacht wat er door hun hoofd gaat. Als ze doorgaan met plagen, kun je beslissen of je verder van ze af wilt of niet.

Als je tegen vrienden zegt dat ze moeten stoppen met je te plagen, wees daar dan duidelijk over

…En nu lijkt het alsof ik alle verantwoordelijkheid voor het stoppen van het plagen bij het slachtoffer leg.

Wanneer mensen tegen hun vrienden zeggen dat ze moeten ophouden hen te pesten, zeggen ze dat soms niet duidelijk genoeg. Wat de persoon bedoelt te communiceren is, “Jongens, stop met me te plagen helemaal. Het kwetst mijn gevoelens”, maar ze sturen een boodschap die hun vrienden meer interpreteren als, “Oké, oké, jullie hebben me te pakken! Dat is een goeie! Ik vind het leuk om geplaagd te worden. Het is leuk, maar hou je een beetje in op dit moment alsjeblieft. Voel je vrij om het later nog eens te doen.”

Ik denk dat in een ideale wereld de vrienden van mensen altijd zouden begrijpen wat ze bedoelden, en hun wensen meteen zouden opvolgen, maar dat is niet altijd het geval. Soms moet een vriend assertiever optreden om ervoor te zorgen dat zijn bedoelingen door zijn maten worden begrepen.

Wanneer je je boodschap duidelijk maakt, kun je die op een vriendelijke, zelfverzekerde, low key manier overbrengen. Je hoeft niet overdreven krachtig of confronterend te zijn. Je hoeft niet alles te zeggen en te vertellen hoe je je voelt als je geplaagd wordt. Zeg gewoon dat het je irriteert en dat je wilt dat ze zich ontspannen. Bijvoorbeeld: “Jongens, jongens, jullie gaan een beetje ver als jullie me belachelijk maken. Af en toe is oké, maar stop ermee om het de hele tijd te doen.” (De exacte bewoording maakt niet uit, zolang je toon maar duidelijk maakt waar je staat).

Toen je eenmaal hebt gevraagd wat je wilt, is het belangrijk om consequent te zijn in het herhalen van je wensen als je vrienden weer de draak met je gaan steken. Ga door met je boodschap totdat het doordringt en ze hun gedrag aanpassen. Als er weer geplaagd wordt, smoor het dan in de kiem. Zeg iets als: “Ho, jongens. Jullie overdrijven weer. Doe het rustig aan.” Als ze het volhouden, zeg dan iets harder: “Nee, serieus, doe eens wat rustiger.”

Als je vrienden zeggen dat je te lichtgeraakt bent, en dat het allemaal voor de lol is, vertrouw dan op je instinct. Soms moeten mensen leren om met grappen om te gaan en het niet zo persoonlijk op te vatten. Maar eikels verbergen hun negatieve bedoelingen ook achter de dekmantel van, “Ik maak maar een grapje!”. Als je je rot voelt omdat je zo geplaagd wordt, laat je dan niet afblaffen.

Opnieuw, je kunt vriendelijk en zelfverzekerd zijn terwijl je dit doet, maar je mag voelen wat je voelt. Als je denkt dat je vrienden je te veel dwarszitten, en voorbij het niveau dat een mens met het vermogen om zichzelf uit te lachen zou kunnen accepteren, blijf dan bij je standpunt. Als mijn vrienden mijn verzoeken om te stoppen van de hand wijzen en zeggen dat het geen probleem is, zou ik iets zeggen als: “Ja, ja, ik weet waar je vandaan komt. Maar ik denk dat je te ver gaat. Het is wat het is.”

Het kan moeilijk voelen om je vrienden te confronteren, zelfs op een luchtige, vriendelijke manier. Daarom kan het gemakkelijk zijn voor mensen om hun boodschap af te zwakken tot het punt waarop hun bedoeling niet langer duidelijk is. Dit klinkt als een cliché, maar als je je zorgen maakt over hoe je vrienden zullen reageren, bedenk dan dat als een groep mensen echt je vrienden zijn, ze zullen accepteren wat je te zeggen hebt. Als ze dat niet doen, dan zou dat wat grijsheid moeten opruimen.

Een ander ding is dat mensen zich soms zorgen maken dat als ze tegen hun vrienden ingaan, ze hen zullen irriteren of verliezen. Maar wat vaak gebeurt, is dat je door je te laten gelden, op een sociaal vaardige, vriendelijke manier, vaak juist hun respect wint. Hoe achterlijk het ook klinkt, als iemand die geplaagd wordt eindelijk tegen zijn vrienden zegt dat het genoeg is, denkt iedereen stiekem: “Wauw, goed van ze. Ze zeggen eindelijk dat we moeten ophouden. Ik vroeg me al af wanneer ze zouden stoppen met ons zo te pesten.”

Als je niet meer geplaagd wilt worden, moedig mensen dan niet aan om je uit te lachen

…En nu lijkt het alsof ik het excuus goedkeur van, “Oh, ze doet expres raar omdat ze de aandacht leuk vindt.”

Occasioneel als iemand veel geplaagd wordt door zijn vrienden, op een bepaald niveau halen ze er wel iets uit. Begrijp me niet verkeerd, op een ander niveau gaat het hen aan het hart. Maar ze kunnen genieten van de aandacht, of de dosis genegenheid die kan worden gemengd met het grappen over. Misschien vinden ze het op de een of andere manier niet leuk om geplaagd te worden, maar moedigen ze het op een andere manier subtiel aan, misschien door gekke dingen te doen, of rare verhalen op te rakelen, of ook zichzelf voor de gek te houden als hun vrienden over hen beginnen. Onzekerheid of verwarring over wat ze willen kan hierbij een rol spelen. Iemand wil misschien zo graag met een bepaalde groep omgaan, dat hij het gevoel heeft dat de rol van degene die iedereen afkraakt, beter is dan niets.

Als je denkt dat je dit mag doen, maar je wilt niet meer geplaagd worden, dan zul je moeten stoppen met dit subtiel aanmoedigende gedrag. Je kunt het niet van twee kanten hebben. Wees je ervan bewust als je in de buurt van je vrienden bent. Als je in hun buurt bepaalde dingen zegt of doet, vraag jezelf dan af: “Speel ik mijn eigenaardigheden op zodat alle aandacht even op mij is gericht?”

Als je er klaar voor bent, werk dan aan de delen van jezelf waar je mee gepest wordt

Op dit punt kan ik de kleine disclaimer over slachtofferverwijt waarschijnlijk overslaan…. Hoe gemeen en onvergeeflijk het soms ook kan zijn, plagen kan een vorm van sociale feedback zijn. Als je er geen last van hebt, kan het verdwijnen als je die delen van jezelf aanpast die plagerijen van anderen lijken uit te lokken.

De nadruk ligt op het ‘als het je niet stoort’ gedeelte. Als iemand bijvoorbeeld een uniek gevoel voor mode heeft, gezond eet, graag leest en meer traditionele waarden heeft, en zijn vrienden plagen hem over al deze dingen, dan heeft hij gelijk dat hij niet wil veranderen. Het plagen is in dit geval geen goede ‘feedback’. Afhankelijk van hoe erg het plagen is, kunnen ze er gewoon om lachen, tegen hun vrienden zeggen dat ze ermee moeten kappen, of ophouden met hen om te gaan.

Een ander voorbeeld zou iemand zijn die de gewoonte heeft op te scheppen, dove opmerkingen te maken, en zichzelf voor schut te zetten als hij gedronken heeft. Als de vrienden van deze persoon hem plagen over deze dingen, zal hij misschien meer ter harte nemen wat hij te zeggen heeft. Zo iemand kan een van die mensen zijn waar ik het eerder over had, die zichzelf de hele tijd ‘in de maling neemt’.

Iedereen zal voor zichzelf moeten uitmaken of iets waarover hij geplaagd wordt een kwestie is waar hij aan wil werken. Als je werkt aan de delen van jezelf die lijken uit te nodigen tot pesten, kan de reactie van je vrienden nuttig zijn om te verduidelijken waar je staat met hen. Behandelen ze je nu goed? Of lijken ze nu onverschillig om met je om te gaan? Vinden ze het vervelend dat ze je niet meer zo vaak kunnen plagen? Als je probeert je gedrag te veranderen, maar merkt dat je je een beetje nerveus en gespannen voelt over de vraag of je je zult verspreken en weer gepest zult worden, is dat waarschijnlijk ook een slecht teken. Ik zou zeggen dat het betekent dat je vrienden die je plaagden je meer dwarszaten dan je aanvankelijk besefte.