Alai

Mensen zijn zich al duizenden jaren bewust van hun hartslag. Maar de betekenis achter de slagen kennen, is niet zo eenvoudig.

Er zijn talloze factoren die van invloed zijn op onze hartslag, zoals onze leeftijd, medische aandoeningen, medicijnen, voeding en conditie. Tegenwoordig zijn we ons nog meer bewust van onze hartslag, dankzij apparaten zoals smartwatches die elke slag kunnen meten tijdens rust en inspanning. Dus, wat is normaal?

Hoe moeten we onze hartslag meten?

Verrassend genoeg zijn er meer dan twaalf plaatsen waar je je hartslag kunt voelen. Maar er zijn er twee die het gemakkelijkst en het betrouwbaarst zijn – de radiale slagader, die langs de binnenkant van de onderarm loopt vanaf de basis van de duim; en de halsslagader, die aan de voorkant van de hals twee vingers omhoog loopt naar de zijkant van de adamsappel.

De beste manier om de hartslag te meten is een paar minuten ontspannen te gaan zitten en vervolgens met twee vingers (niet de duim, want die kan de meting in de war sturen) zachtjes op de slagader te drukken en de slagen gedurende 15 seconden te tellen. Vermenigvuldig dit met vier en u krijgt uw hartslag in slagen per minuut.

Als u de halsslagader gebruikt, is het belangrijk om slechts één kant tegelijk te controleren en de slagader niet te masseren – dit is een gebied dat de bloeddruk voelt die door de slagader stroomt en signalen naar het hart stuurt om deze binnen een strak bereik te houden; het stimuleren van dit gebied kan het misleiden om de hartslag en bloeddruk te laten dalen, wat tot een black-out leidt.

Uw hart werkt op elektriciteit – in feite is elke hartslag het resultaat van een kleine elektrische impuls die door uw hartspier gaat. Deze impulsen kunnen worden gemeten met een elektrocardiogram (ECG), dat de meest betrouwbare en informatieve meting van uw hartslag is. De test is niet-invasief, pijnloos en u kunt hem bij de meeste huisartsenpraktijken en pathologiediensten krijgen.

Draagbare apparaten zoals smartwatches gebruiken licht, in plaats van druk, om de hartslag te meten. Aangezien het volume van kleine slagaders in de pols bij elke hartslag kortstondig toeneemt, verandert de hoeveelheid licht die naar een geleider in het horloge wordt teruggekaatst – en de frequentie waarmee deze schommelingen optreden is de hartslag.

Ze zijn een aantrekkelijke manier om de hartslag in realtime te registreren tijdens rust en activiteit, maar ze hebben inherente beperkingen door de eenvoud van hun ontwerp, en interferentie veroorzaakt door beweging kan hun opnames vaak onderbreken.

Wat is een normale hartslag en wat beïnvloedt deze?

Als volwassene is het normale bereik voor de hartslag in rust 60 tot 100 slagen per minuut. Dit geldt voor iedereen boven de 17 jaar – baby’s en kinderen hebben een snellere hartslag vanwege hun kleinere lichaam en hartgrootte. Dit “normale” bereik voor de hartslag verandert niet gedurende het volwassen leven.

Veel dingen kunnen uw hartslag versnellen (bekend als tachycardie):

• oefening: als u oefent, moet uw hartslag omhoog om meer bloed door uw lichaam te pompen. Een normaal persoon pompt ongeveer vijf tot zes liter per minuut, en een gemiddeld persoon kan tijdens het sporten tot 20 liter per minuut krijgen – atleten kunnen zelfs tot 35

• koffie en energiedrankjes: cafeïne verhoogt uw hartslag door adenosine te blokkeren. Dit is een chemische stof in de hersenen die slaperigheid veroorzaakt en de hartslag vertraagt

• stress: stress en opwinding veroorzaken activering van het sympathische zenuwstelsel, dat biologisch is ontworpen om ons te helpen bij het jagen naar voedsel of het wegrennen van dieren. Maar in onze moderne tijd wordt het meer geactiveerd wanneer we een moeilijk gesprek op het werk hebben of naar Game of Thrones kijken

• infectie: ernstige infecties, vooral wanneer ze zich verspreiden in de bloedbaan (sepsis), belasten het hart meer omdat er meer bloedstroom nodig is om de immuuncellen uit het beenmerg en de lymfeklieren naar de infectie te transporteren. Een snellere hartslag waarschuwt artsen dat de infectie ernstig is

• schildklieraandoening: de schildklier is een klier in de hals die de stofwisseling in stand houdt – een overactieve schildklier kan de hartslag verhogen en daarnaast gewichtsverlies, prikkelbaarheid, warmte-intolerantie en diarree veroorzaken

• hartritmestoornissen: De normale elektrische activiteit van het hart kan ook worden onderbroken, wat leidt tot tachyaritmieën, waarbij het hart snel en abnormaal slaat. Boezemfibrilleren is de meest voorkomende aritmie, waarbij de polsslag onregelmatig wordt, en symptomen kan veroorzaken als hartkloppingen, kortademigheid en licht gevoel in het hoofd. Een van de ernstigere complicaties is een beroerte.

Hoe zit het met traagheid, of bradycardie? Ook hier zijn er een paar veel voorkomende redenen:

• ontspanning: de hartslag vertraagt als we ons ontspannen en de tegenhanger van het sympathische zenuwstelsel, het parasympathische zenuwstelsel, dat ons helpt te “rusten en te verteren”, wordt geactiveerd

• medicijnen: veel tabletten kunnen de hartslag vertragen (sommige opzettelijk om de belasting van het hart te verlichten), zoals bètablokkers, antidepressiva en pijnstillers van het opioïde type

• fysieke fitheid: training en cardiovasculaire fitheid veroorzaken een lagere hartslag in rust, en het kan heel normaal zijn voor sporters om een hartslag in rust te hebben van rond de 40 jaar. Het is niet helemaal duidelijk waarom dit gebeurt, maar het belangrijkste mechanisme erachter zijn veranderingen in het elektrische geleidingssysteem van het hart die optreden bij inspanningstraining

• hartritmestoornissen: hartritmestoornissen kunnen uw hart ook vertragen. Er is sprake van een hartblok wanneer de elektrische signalen, die hun oorsprong vinden boven in het hart in de boezems, niet goed worden doorgegeven aan de hartkamers onder in het hart. Dit kan levensbedreigend zijn, want hoewel de hartkamers een intrinsiek reservesysteem hebben om met ongeveer 40 slagen per minuut te kloppen, kan dit falen en ertoe leiden dat het hart volledig stopt. Er zijn verschillende soorten hartblokkeringen, die in ernst variëren van helemaal geen symptomen tot regelmatige black-outs of plotselinge dood. Degenen aan de ernstigere kant van het spectrum hebben mogelijk een pacemaker nodig om het hart weer te laten kloppen.

Welke hartslag moeten we nastreven?

Hoewel het “normale” bereik van de hartslag met 60-100 vrij ruim is, zijn er steeds meer aanwijzingen dat een hartslag aan de onderkant van het spectrum beter voor u is.

In een groot Amerikaans onderzoek werd een hogere hartslag geassocieerd met een grotere incidentie van hartaanvallen, beroertes, hartfalen en vroegtijdig overlijden door hartgerelateerde en niet-hartgerelateerde oorzaken. Bij patiënten met een voorgeschiedenis van hartaanvallen lijkt een lagere hartslag beter te zijn, en we geven vaak tabletten om het hart te vertragen.

Maar het omgekeerde is waar wanneer we sporten. De piekhartslag van de meeste mensen mag bij inspanning niet hoger zijn dan 220 min hun leeftijd (dus 190 voor een 30-jarige, 160 voor een 60-jarige). Als uw hartslag tijdens het sporten meer dan 10-20 slagen hoger is dan het maximum van uw leeftijd, kan dit te wijten zijn aan een abnormale geleiding van het hart.

“Chronotrope incompetentie” is wanneer het hart niet in staat is zijn hartslag te verhogen in verhouding tot de toegenomen vraag (inspanning), en het is een slecht teken wanneer het hart zijn hartslag niet zo veel kan verhogen als nodig is. Het vermogen van de hartslag om na de inspanning weer terug te vallen naar normaal is ook belangrijk (hartslagherstel) – als dit niet lukt, voorspelt dit ook een grotere kans op vroegtijdig overlijden.

Kan ik mijn hartslag veranderen?

Belangrijker dan te proberen een lagere hartslag te bereiken, is gewoon proberen meer te doen van de dingen waarvan we weten dat ze ons gezond houden. Veel beweging (ten minste 30 minuten vijf keer per week met matige intensiteit), ontspanning, een gezond dieet en het in de gaten houden van uw bloeddruk en taille zullen allemaal helpen.

Draagbare apparaten zijn geweldig in het geven van uw hartslag, maar wees u ervan bewust dat ze niet altijd nauwkeurig zijn, en als u abnormale waarden krijgt, vooral als u symptomen hebt, moet u naar uw arts gaan.