Alai

Typ termometrów

Termometry cieczowe

Rys. 1. Termometr medyczny Mesmed MM 109

Wykorzystują one zjawisko rozszerzalności cieplnej cieczy (rtęci lub stopów ciekłych metali).

• Termometry rtęciowe zostały wycofane z obiegu w kwietniu 2009 roku w krajach Unii Europejskiej ze względu na szkodliwość oparów rtęci.

• Termometry galowe zawierają galinstan (eutektyczny stop galu, indu i cyny). Dzięki wyeliminowaniu rtęci nie są one toksyczne, co jest ważne w przypadku uszkodzenia termometru. Dokładność pomiaru temperatury ciała tym typem termometru wynosi ± 0,1°C. Możemy mierzyć od 35,0°C do 42,0°C. Termometry cieczowe nie wymagają zasilania ani kalibracji, co zapewnia działanie bez dodatkowych kosztów. Posiadają szklaną obudowę, dzięki czemu są antyalergiczne, higieniczne, łatwe do czyszczenia i dezynfekcji, ale podatne na stłuczenia. Główną wadą termometrów galowych jest stosunkowo długi czas pomiaru wynoszący od 4 minut (usta) do 10 minut (pachy). Ze względu na długi czas pomiaru, stosowanie tego typu termometru u małych dzieci i niewspółpracujących pacjentów może być utrudnione. Należy również pamiętać, że termometr przed użyciem należy przygotować poprzez przerzucenie urządzenia i umycie metalowej końcówki środkiem dezynfekującym.

Termometry zmiennofazowe lub punktowe (ciekłokrystaliczne, chemiczne)

• Termometry jednorazowe jednofazowe mają postać plastikowego paska, w którym wgłębienia są wytłoczone w takich samych odstępach. W każdym z nich znajduje się mieszanina substancji, które zmieniają kolor w zależności od temperatury. Aby umożliwić dokładny odczyt temperatury i zapobiec kontaktowi substancji termoczułej z otoczeniem, wgłębienia w tego typu termometrach pokryte są przezroczystym polimerem. Za pomocą tego rodzaju termometru możemy zmierzyć temperaturę na czole, pod pachą lub w ustach. Ze względu na ściśle określoną temperaturę topnienia substancji stosowanej w tego typu termometrach, powinny być one przechowywane w temperaturze poniżej 35°C. Jeśli jednak termometry były poddane działaniu wyższej temperatury, należy najpierw umieścić je w zamrażarce, a następnie (dzień przed pomiarem) trzymać w temperaturze pokojowej.

• Termometry ciekłokrystaliczne są rzadko stosowane i tylko przez tego samego pacjenta. Za pomiar temperatury odpowiadają ciekłe kryształy cholesteryczne, które w zależności od stężenia w różnej temperaturze przybierają inny kolor. Zmiany koloru są odwracalne, natomiast ponowne użycie tego typu termometru może nastąpić po około minucie od poprzedniego odczytu. Czas pomiaru powinien wynosić 1 minutę w ustach i 3 minuty w pachach. Dopuszczalny błąd pomiaru temperatury przy użyciu termometru wielofazowego wielokrotnego użytku wynosi + 0,1°C i -0,2°C.

Termometry reaktywne międzyfazowe oraz większość jednorazowych termometrów fazowych przeznaczone są do pomiaru temperatury w pachach i w jamie ustnej. Niektóre termometry należące do tej kategorii są używane w pierwszym rzucie do pomiaru temperatury czoła. Termometry tego typu nie wymagają zasilania i nie są podatne na wpływ pola elektromagnetycznego pochodzącego od medycznych urządzeń diagnostycznych.

Wśród termometrów chemicznych można wyróżnić konstrukcje, których żywotność wynosi około 5 lat (po tym czasie nie powinny być używane). Mogą one być przechowywane w skrajnych temperaturach i w krótkim czasie są w stanie osiągnąć gotowość do pomiaru w szerokim zakresie warunków klinicznych. Niektóre modele urządzeń wymagają „resetu termicznego”, gdy temperatura przechowywania przekroczy 35°C.

Termometry cyfrowe

Fig. 3. Elektroniczny termometr dotykowy. Rys. Beurer

W elektronicznych termometrach dotykowych elementem odpowiedzialnym za pomiar temperatury jest układ elektroniczny określany jako termistor (rodzaj rezystora). Większość z tych urządzeń przeznaczona jest do pomiaru temperatury w ustach, pachach lub odbycie. Czas pomiaru waha się od 10 do 15 sekund. Niektóre termometry pracują w trybie przewidywania, polegającym na szacunkowym pomiarze temperatury po osiągnięciu równowagi termicznej tkanek otaczających końcówkę pomiarową. Tryb ten znacznie przyspiesza odczyt (nawet do kilku sekund). Chociaż dokładność tego typu pomiarów nie wypada tak dobrze w porównaniu z pomiarami ciągłymi.

Podstawową wadą tego typu urządzeń jest posiadanie końcówki wykonanej z niklu, która może być niebezpieczna dla osób uczulonych na związki tego metalu. Jeśli dana osoba jest uczulona, możemy zamiast tego zastosować termometry z pozłacaną końcówką lub po prostu użyć innego rodzaju termometru. Kolejną wadą termometrów cyfrowych jest wrażliwość na pola elektromagnetyczne wytwarzane przez urządzenia medyczne i telekomunikacyjne (telefony bezprzewodowe i komórkowe). Są one również droższe, ponieważ bateria musi być wymieniana co jakiś czas, a metalowa końcówka musi być dezynfekowana po każdym użyciu.

Termometr bezkontaktowy (podczerwień)

Rys. 4a. Bezkontaktowy termometr na podczerwień: Beurer FT55. Rys. Beurer

Rys. 4b. Bezkontaktowy termometr na podczerwień: Beurer T90. Rys. Beurer

Czujniki optyczne zostały wykorzystane do budowy termometrów bezdotykowych, które są w stanie wykryć promieniowanie podczerwone emitowane przez gorące obiekty.

• Termometry douszne na podczerwień mierzą promieniowanie cieplne emitowane przez błonę bębenkową. Zaletą tego typu termometru jest możliwość wymiany jednorazowych osłonek, zamiast każdorazowej dezynfekcji końcówki termometru alkoholem, co jest konieczne w przypadku termometrów dotykowych. Pomiary dokonywane termometrami dousznymi mogą być jednak obarczone błędem, np. z powodu zalegania cerumenu (woskowiny usznej) przesłaniającego błonę bębenkową. W takich przypadkach zaleca się oczyścić przewód słuchowy, lekko zacisnąć małżowinę uszną (widoczną część ucha) i skierować końcówkę bezpośrednio na powierzchnię błony bębenkowej. Większość tego typu termometrów jest również mniej dokładna niż inne rodzaje urządzeń dotykowych. Błąd pomiaru wynosi ± 0,2°C. Co więcej, większy margines błędu jest dopuszczalny, gdy temperatura otoczenia przekracza zakres temperatury pokojowej 18-26°C. Termometry bezdotykowe, takie jak te, są również najdroższymi urządzeniami do pomiaru temperatury i wymagają wymiany baterii oraz gniazd. Termometry tego typu muszą być również okresowo kalibrowane.

• Termometry czołowe na podczerwień są najczęściej, w zależności od zaleceń producenta, stosowane do pomiaru szczytowych wartości temperatury w okolicy tętnicy skroniowej (głównej tętnicy głowy). Zaletą tego rodzaju termometru jest krótki czas potrzebny na uzyskanie odczytu oraz dostępność miejsc, w których dokonuje się pomiarów. Jednak pomiar temperatury czoła może być również niemiarodajny ze względu na makijaż i kremy, występowanie potu lub zakrywanie czoła włosami. W celu zminimalizowania błędów odczytu zaleca się dokonywanie pomiaru na umytej i osuszonej skórze czoła osoby, która spędziła co najmniej 10 minut w temperaturze pokojowej, bez przeciągów i bez jakiegokolwiek wysiłku fizycznego, np. poprzez ćwiczenia.

O gorączce, czym jest i jak ją mierzyć, można również przeczytać w artykule

.