Disclaimer: Deze post bevat affiliatelinks naar zorgvuldig uitgekozen partners, waaronder tours, uitrusting en boekingssites. Als je doorklikt of iets koopt via een van hen, kan het zijn dat ik een kleine commissie ontvang. Dit kost u niets extra en zorgt ervoor dat deze site kan blijven draaien.
Het Amerikaanse spionagedepot in de Iraanse hoofdstad Teheran is niet toegankelijk voor het publiek en toeristen komen er maar zelden binnen. Op een willekeurige zaterdag in september, deed ik dat, maar ik had niet verwacht om te zien wat haar griezelige interieur vulde.
De voormalige Amerikaanse ambassade in Teheran is niet moeilijk te missen; de lange en imposante muren zijn bedekt met kleurrijke, provocerende muurschilderingen en slogans die de VS aan de kaak stellen als de ‘Grote Satan’ en ‘de meest gehate regering in de wereld’.
Heden ten dage is dit mysterieuze gebouw een magneet voor toeristen die staan te popelen om foto’s te maken en over de muren te turen, in een poging zich de historische dag voor te stellen waarop de diplomatieke banden tussen de twee landen volledig werden verbroken en die de opbouw van het hedendaagse Iran verder heeft gestimuleerd.
Op 4 november 1979 bestormden militante studenten die de leider van de Iraanse revolutie, Ayatollah Khomeini, steunden, de Amerikaanse ambassade en namen deze in beslag. Zij beweerden dat de VS een complot van de CIA beraamden om de revolutie te ondermijnen, met name door de voortdurende steun aan en het verlenen van asiel aan de toen ten val gebrachte (koninklijke) sjah van Iran, Mohammad Reza Pahlavi.
Deze dag ontketende een internationale crisis waarbij 52 Amerikanen 444 dagen lang werden gegijzeld. De VS verbraken alle diplomatieke betrekkingen na de vrijlating van alle gijzelaars, maar deze zijn sindsdien nooit hersteld.
De voormalige Amerikaanse ambassade in Teheran – Wat het vandaag betekent
Het door de Iraanse regering “US Den of Espionage” genoemd, is nu de thuisbasis van hardline verdedigers van de revolutie – de Sepah militie – en wordt gebruikt als een oefenterrein voor de Revolutionaire Garde en een podium voor anti-US demonstraties.
Zwaar bewaakt en verborgen, naar verluidt krijgen toeristen vaak te horen dat ze het gebied moeten verlaten (mij is dat nooit gebeurd), maar de muurschilderingen van het vrijheidsbeeld met doodshoofd, Amerikaanse vlaggen bedekt met wapens en prikkeldraad, en anti-Israël berichten zijn maar al te fascinerend. Loop iets verder door en je vindt de ‘Down With USA’-muurschildering die iedereen begroet die het metrostation binnenkomt en verlaat.
Aan de oppervlakte bevestigen de beelden de anti-VS-sentimenten van het land die we vaak in de westerse media te horen krijgen; in werkelijkheid zul je ze al snel in strijd vinden met de aspiraties en vooruitzichten van de ruimdenkende generatie van vandaag de dag.
In het gebouw wordt het sentiment van die dag voortgezet met een ‘museum’ dat de fasen van de ‘Iraanse gijzelingscrisis’ uitbeeldt en een vitrine met nog meer kunstwerken, naast machines, documenten en ander bewijsmateriaal dat tijdens de machtsovername binnen werd gevonden.
Hoe kom je binnen in het Den van Spionage in Teheran
Toen ik de ‘Den’ voor het eerst bezocht tijdens het Teheran segment van mijn G Adventures Iran tour, wilde iedereen in de groep er langs, hopend dat onze Perzische gids ons zou helpen toegang te krijgen. Het gerucht gaat dat het maar een paar dagen open is in de eerste twee weken van februari, maar de man aan de poort vertelde haar dat ze die zaterdag mensen zouden binnenlaten. Maar omdat de rondleiding dan was afgelopen en mijn gids er niet meer was om het proces te vergemakkelijken, leek het een nutteloos vooruitzicht.
Hoewel ik een rondleiding moest volgen omdat ik Brit ben, had ik daarna twee dagen om Teheran zelfstandig te verkennen – als Brit is het niet toegestaan om zelfstandig door het land te reizen.
Toen ik bij de poort kwam met een andere bevriende reiziger op sleeptouw, vroeg ik naar de toegang, alleen om te horen te krijgen dat het niet mogelijk was. Mijn argumentatie over het eerdere gesprek van mijn gids werd nog steeds met kracht van tafel geveegd. Ik bleef pleiten dat mij was verteld om op deze dag terug te komen gewapend met contant geld. Het was nog steeds een nee. Met een voortdurende overtuigende kalmte en een vleugje brutale vastberadenheid kwamen we uiteindelijk tot een deal die ons bijna 1 miljoen Rial ($40) opleverde.
We wisten niet wat de echte rol van onze ‘gids’ was, maar ons hart ging tekeer in de wetenschap dat we eindelijk een van de meest begeerde gebouwen in heel Iran zouden betreden.
Spionage en wraak tentoongesteld
Van reconstructies van geluidsdichte holen, spionage-apparatuur en -machines, naast de in stukken gehakte documenten die de gijzelaars tijdens de machtsovername verwoed probeerden te vernietigen (en die sindsdien in boeken zijn omgezet), was deze plek even schokkend als gedacht.
Ik denk dat zelfs ik anti-VS zou zijn geweest als ik dit labyrint van een spionagenetwerk had gevonden.
Moet je het Spionageduik bezoeken?
De “US Den of Espionage” is een belangrijk element in de beklemming van de psyche van het Iraanse regime en hoewel er geen garantie is voor toegang, is zelfs maar een glimp van de muurschilderingen essentieel in een poging om de componenten te begrijpen waaruit het hedendaagse Iran en zijn “politieke” vurigheid zijn opgebouwd.
Meer nog, men zou het moeten bezoeken om zijn eigen mening te vormen over de situatie, terwijl men observeert dat de lokale mensen die voorbij lopen… er gewoon geen aandacht aan besteden.
Dingen om te weten over een bezoek aan de voormalige Amerikaanse ambassade in Teheran:
- Om toegang te krijgen is puur geluk en een goede timing nodig. Het is zelden toegankelijk voor het publiek, maar de plaatselijke bevolking en hotelmedewerkers zullen je verschillende verhalen vertellen. Naar verluidt is het alleen officieel geopend van 1 tot 10 februari van elk jaar
- Hoewel ik het niet goedkeur om geld te geven dat rechtstreeks naar de milities gaat die de revolutie steunen, blijkt dit helaas de enige manier te zijn om binnen te komen. Een onofficieel entreegeld, maar er is ons verteld dat hier ook mensen werken die in nationale dienst zitten. Of zij iets van dat geld zien, is onbekend
- Toen we hier op bezoek waren, werd gezegd dat er plannen waren om alle anti-VS muurschilderingen in de hoofdstad binnen een paar maanden te verwijderen. De druk neemt toe op de gematigde president Rouhani, die de weg vrijmaakt voor meer open politieke betrekkingen, met name in het licht van de huidige spanningen over de Iraanse nucleaire programma’s
- Een gemakkelijk te verteren tijdlijn met gebeurtenissen van de ‘Iraanse gijzelingscrisis’ is hier te vinden.