Max Weber uważał, że produkcja w czasach starożytnych nigdy nie uzasadniała klasyfikacji jako fabryki, a metody produkcji i ówczesna sytuacja ekonomiczna były nieporównywalne z nowoczesnym czy nawet przednowoczesnym rozwojem przemysłu. W czasach starożytnych, najwcześniejsza produkcja ograniczona do gospodarstwa domowego, rozwinęła się w odrębne przedsięwzięcie niezależne od miejsca zamieszkania, przy czym produkcja w tym czasie dopiero zaczynała być charakterystyczna dla przemysłu, określana jako „przemysł niewolnych sklepów”, sytuacja spowodowana zwłaszcza za panowania egipskiego faraona, z zatrudnianiem niewolników i brakiem zróżnicowania umiejętności w grupie niewolników porównywalnym do współczesnych definicji podziału pracy.
Zgodnie z tłumaczeniami Demostenesa i Herodota, Naucratis był, lub tylko, fabryka w całym starożytnym Egipcie. Źródło z 1983 roku (Hopkins), stwierdza, że największa produkcja fabryczna w czasach starożytnych była 120 niewolników w 4. wieku p.n.e. Ateny. Artykuł w New York Times z dnia 13 października 2011 stwierdza:
„In African Cave, Signs of an Ancient Paint Factory” – (John Noble Wilford)
… odkryto w Blombos Cave, jaskini na południowym wybrzeżu Afryki Południowej, gdzie 100,000-letnie narzędzia i składniki zostały znalezione, z którymi wczesne nowoczesne ludzie mieszane farby na bazie ochry.
Although The Cambridge Online Dictionary definition of factory states:
a building or set of buildings where large amounts of goods are made using machines
elsewhere:
…. wykorzystanie maszyn zakłada współpracę społeczną i podział pracy
– von Mises
Pierwsza maszyna, jak podaje jedno ze źródeł, była pułapką używaną do pomocy przy chwytaniu zwierząt, co odpowiada maszynie jako mechanizmowi działającemu samodzielnie lub przy użyciu bardzo niewielkiej siły poprzez interakcję z człowiekiem, ze zdolnością do wielokrotnego użycia, z działaniem dokładnie takim samym przy każdej okazji funkcjonowania. Koło zostało wynalezione ok. 3000 r. p.n.e., koło szprychowe ok. 2000 r. p.n.e. Epoka żelaza rozpoczęła się ok. 1200-1000 r. p.n.e. Jednak inne źródła definiują maszyny jako środki produkcji.
Archeologia podaje datę dla najwcześniejszego miasta jako 5000 p.n.e. jako Tell Brak (Ur et al. 2006), a więc datę dla współpracy i czynników popytu, przez zwiększoną wielkość społeczności i populacji, aby coś takiego jak produkcja na poziomie fabryki była wyobrażalną koniecznością.
Archeolog Bonnet, odkopał fundamenty licznych warsztatów w mieście Kerma dowodząc, że już w 2000 r. p.n.e. Kerma była dużą miejską stolicą.
Młyn wodny został po raz pierwszy wykonany w Imperium Perskim jakiś czas przed 350 r. p.n.e. W III wieku p.n.e. Filon z Bizancjum opisał koło napędzane wodą w swoich traktatach technicznych. Fabryki produkujące garum były powszechne w Imperium Rzymskim. Akwedukt i młyny w Barbegal to kompleks przemysłowy z II w. n.e., znajdujący się w południowej Francji. W IV wieku n.e. w Imperium Rzymskim istniała instalacja do mielenia wody o wydajności 28 ton zboża dziennie, co wystarczało do zaspokojenia potrzeb 80 000 osób.
Najwcześniejsze właściwe fabryczne instalacje mielące pojawiły się w świecie islamu od VIII wieku. Duży wzrost liczby ludności w średniowiecznych miastach islamskich, takich jak Bagdad z 1,5 mln mieszkańców, doprowadził do rozwoju dużych fabrycznych instalacji młynarskich o wyższej wydajności, aby wyżywić i wesprzeć dużą, rosnącą populację. 10-wieczna fabryka przetwórstwa zbożowego w egipskim mieście Bilbays, na przykład, produkowała około 300 ton zboża i mąki dziennie. Zarówno młyny wodne, jak i wiatraki były szeroko stosowane w świecie islamskim w tym czasie.
Wenecki Arsenał zapewnia również jeden z pierwszych przykładów fabryki w nowoczesnym znaczeniu tego słowa. Założony w 1104 r. w Wenecji, Republice Weneckiej, kilkaset lat przed rewolucją przemysłową, masowo produkował statki na liniach montażowych przy użyciu wyprodukowanych części. Arsenał wenecki najwyraźniej produkował prawie jeden statek dziennie i w szczytowym okresie zatrudniał 16 000 osób.
Rewolucja przemysłowaEdit
Jedną z najwcześniejszych fabryk była napędzana wodą jedwabnica Johna Lombe’a w Derby, działająca od 1721 roku. W 1746 roku w Warmley koło Bristolu działa już zintegrowany młyn mosiężny. Surowiec wchodził jednym końcem, był wytapiany na mosiądz, a następnie przerabiany na patelnie, szpilki, drut i inne towary. Dla robotników na miejscu zapewniono mieszkania. Josiah Wedgwood w Staffordshire i Matthew Boulton w swojej manufakturze w Soho byli innymi wybitnymi wczesnymi przemysłowcami, którzy zastosowali system fabryczny.
System fabryczny zaczął być powszechnie stosowany nieco później, gdy przędzenie bawełny zostało zmechanizowane.
Richard Arkwright jest osobą, której przypisuje się wynalezienie prototypu nowoczesnej fabryki. Po tym, jak opatentował swoją ramę wodną w 1769 roku, założył Cromford Mill w Derbyshire w Anglii, znacznie rozbudowując wioskę Cromford, aby pomieścić migrujących robotników przybyłych na te tereny. System fabryczny był nowym sposobem organizacji siły roboczej, koniecznym ze względu na rozwój maszyn, które były zbyt duże, by zmieścić je w domku robotniczym. Czas pracy był tak długi, jak w przypadku rolnika, czyli od świtu do zmierzchu, sześć dni w tygodniu. Ogólnie rzecz biorąc, praktyka ta zasadniczo zredukowała robotników wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych do towarów zastępowalnych. Fabryka Arkwrighta była pierwszą dobrze prosperującą przędzalnią bawełny na świecie; jednoznacznie wskazała drogę rozwoju przemysłu i była szeroko kopiowana.
Między 1770 a 1850 rokiem zmechanizowane fabryki wyparły tradycyjne warsztaty rzemieślnicze jako dominującą formę instytucji wytwórczych, ponieważ fabryki działające na większą skalę miały znaczną przewagę technologiczną i nadzorczą nad małymi warsztatami rzemieślniczymi. Najwcześniejsze fabryki (działające w systemie fabrycznym) rozwinęły się w przemyśle tekstylnym bawełnianym i wełnianym. Późniejsze generacje fabryk obejmowały zmechanizowaną produkcję obuwia oraz produkcję maszyn, w tym obrabiarek. Jeszcze późniejsze generacje fabryk obejmowały te, które zaopatrywały przemysł kolejowy, w tym walcownie, odlewnie i lokomotywownie, a także fabryki sprzętu rolniczego, które produkowały odlewane ze stali pługi i żniwiarki. Rowery były masowo produkowane od lat 80. XIX wieku.
Odlewnia Nasmyth, Gaskell and Company w Bridgewater, która rozpoczęła działalność w 1836 roku, była jedną z najwcześniejszych fabryk, które wykorzystywały nowoczesne sposoby przenoszenia materiałów, takie jak dźwigi i tory kolejowe przez budynki do przenoszenia ciężkich przedmiotów.
elektryfikacja fabryk na dużą skalę rozpoczęła się około 1900 roku po opracowaniu silnika prądu zmiennego, który był w stanie pracować ze stałą prędkością w zależności od liczby biegunów i częstotliwości prądu elektrycznego. Na początku większe silniki były dodawane do wałów liniowych, ale jak tylko małe silniki konne stały się powszechnie dostępne, fabryki przestawiły się na napęd jednostkowy. Wyeliminowanie wałów liniowych uwolniło fabryki od ograniczeń związanych z rozmieszczeniem maszyn i pozwoliło na bardziej efektywne rozplanowanie fabryk. Elektryfikacja umożliwiła automatyzację sekwencyjną przy użyciu logiki przekaźnikowej.
Linia montażowaEdit
Henry Ford jeszcze bardziej zrewolucjonizował koncepcję fabryki na początku XX wieku, wprowadzając innowację produkcji masowej. Wysoko wyspecjalizowani robotnicy usytuowani wzdłuż serii ruchomych ramp budowali produkt, taki jak (w przypadku Forda) samochód. Koncepcja ta radykalnie obniżyła koszty produkcji praktycznie wszystkich wytwarzanych dóbr i zapoczątkowała erę konsumpcjonizmu.
W połowie i pod koniec XX wieku kraje uprzemysłowione wprowadziły fabryki nowej generacji, wprowadzając dwa ulepszenia:
- Zaawansowane statystyczne metody kontroli jakości, których pionierem był amerykański matematyk William Edwards Deming, początkowo ignorowany przez swoją ojczyznę. Kontrola jakości uczyniła z japońskich fabryk światowych liderów w zakresie efektywności kosztowej i jakości produkcji.
- Roboty przemysłowe na hali fabrycznej, wprowadzone pod koniec lat 70. Te sterowane komputerowo ramiona spawalnicze i chwytaki mogły wykonywać proste zadania, takie jak mocowanie drzwi samochodowych, szybko i bezbłędnie przez 24 godziny na dobę. To również obniżyło koszty i poprawiło szybkość działania.
Niektóre spekulacje dotyczące przyszłości fabryki obejmują scenariusze z szybkim prototypowaniem, nanotechnologią i orbitalnymi obiektami o zerowej grawitacji.